Antalya Çukuryayla Merasının Vejetasyon Özellikleri ve Otlatma Kapasitesinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Sayı: 20, 327 - 333, 31.12.2020

Ahmet Alper Babalık Farhat Matrasulov

https://doi.org/10.31590/ejosat.781335

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, Antalya ili Kemer ilçesi sınırları içerisinde bulunan Tahtalı Dağı’nın eteklerinde yer alan, ortalama 1630 metre yükseltiye sahip Çukuryayla merasında, 2019 yılı vejetasyon periyodunda yapılmıştır. Çalışmada doğal bir meranın vejetasyon özellikleri ve otlatma kapasitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma alanında toğrağın bitki ile kaplanma durumu, topraküstü biyokütle, toprakaltı biyokütle, botanik kompozisyon, mera durumu, otlatma kapasitesi ve bazı toprak özellikleri incelenmiştir. Çalışma alanında vejetasyon yapısı incelenmiş olup, 23 familyaya ait 82 adet takson belirlenmiştir. Teşhisleri yapılan 82 bitki taksonunun 31 tanesi (%37.8) endemiktir. Çalışma sahasındaki bitkilerin toprağı kaplama oranı %50.42 olarak belirlenmiştir. Botanik kompozisyonun %54.92’si buğdaygillerden, %30.22’si diğer familyalardan ve %14.86’sı baklagillerden oluşmaktadır. Merada topraküstü biyokütle miktarı 309.0 kg/da, toprakaltı biyokütle miktarı ise 399.0 kg/da olarak saptanmıştır. Mera durumu orta olarak bulunmuştur. Otlatma kapasitesi 179.1 BBHB olarak hesaplanmıştır. Araştırma sahası topraklarının tekstür sınıfı killi toprak olarak bulunmuştur. Toprakların ortalama hacim ağırlığı 1.217 gr/cm3, tuzluluk miktarı 0.305 mS/cm, pH miktarı 7.82, kireç miktarı %1.23, organik madde miktarı %2.56 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca Ca, K, Mg ve P miktarları sırasıyla 10041.8 ppm, 281.6 ppm, 1211.2 ppm ve 6.3 ppm olarak bulunmuştur. Araştırma sonucunda, meranın yoğun otlatma baskısı altında olduğu ve sahadaki vejetasyonun da tahrip edildiği belirlenmiştir. Bu durum mera alanının uygun ıslah yöntemleri ile ıslah edilerek iyileştirilmesi ve otlatma baskısının da azaltılarak kaliteli bitki örtüsünün arttırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çukuryayla merası, Biyokütle, Botanik kompozisyon, Otlatma kapasitesi, Antalya

Teşekkür

Bu çalışma, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’nda yürütülen yüksek lisans tez çalışmasının bir bölümünden hazırlanmıştır.

Determination of Vegetation Characteristics and Grazing Capacity of Çukuryayla Pasture in Antalya

Öz

This research was carried out during the vegetation period of 2019 in the Çukuryayla Pasture, with an average elevation of 1630 meters, located in the Tahtalı Mountain, located within the borders of Kemer district of Antalya province. In this study, it was aimed to determine the vegetation characteristics and grazing capacity of a natural pasture. In the research area, plant-covered area, aboveground biomass, belowground biomass, botanical composition, pasture condition, grazing capacity and some soil properties were investigated. In the study area, the vegetation structure was examined and 82 taxa belonging to 23 families were determined. The plant-covered area of the study area was determined as 50.4%. The botanical composition of the pasture area consists of 54.92% Poaceae, 14.86% Fabaceae, and 30.22% other families. The amount of aboveground biomass in the pasture was determined as 309.0 kg/da and the amount of belowground biomass was 399.0 kg/da. Pasture condition was found to be moderate. Grazing capacity was calculated as 179 animal units. The texture class of the research area soils was determined as clay soil. The average bulk density of the soils was 1.217 g/cm3, salinity was 0.305 dS/m, pH was 7.82, lime was 1.23%, and organic matter was 2.56%. In addition, Ca, K, Mg and P amounts were found as 10041.8 ppm, 281.6 ppm, 1211.2 ppm and 6.3 ppm, respectively. As a result of the research, it was determined that the pasture was under intense grazing pressure and the vegetation on the field was also destroyed. This situation reveals that the pasture area should be improved by with appropriate rehabilitation methods and the quality of vegetation should be increased by reducing the grazing intensity.

Anahtar Kelimeler

Çukuryayla pasture, Biomass, Botanical composition, Grazing capacity, Antalya

Kaynakça

• Ağın, Ö. & Kökten, K. (2013). Bingöl İli Yedisu İlçesi Karapolat Köyü Merasının Botanik Kompozisyonunun Belirlenmesi. Türk Doğa ve Fen Dergisi. 2(1), 41-45.
• Akdeniz, H., Kahraman, A. & Terzioğlu, Ö. (2003). Giresun ili Kümbet (Uzundere) Yaylası kapalı çayır-mera alanlarının yem potansiyeli ve botanik kompozisyonları. Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, (s. 632-636). 13-17 Ekim 2003. Diyarbakır.
• Aksakal, Ö. & Kaya, Y. (2005). Endemik Bitkilerin Dünya ve Türkiye’deki Dağılımı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7 (1), 85-99.
• Altın, M. & Tuna, M. (1991). Değişik Islah Yöntemlerinin Banarlı Koyu Doğal Merasının Verim ve Vejetasyonu Üzerindeki Etkileri. Ege Üniversitesi. Ziraat Fakültesi. Türkiye 2. Cayır Mera ve Yem Bitkileri Kongresi, (s. 95-105). 28–31 Mayıs, İzmir.
• Altın, M., Tuna, C. & Gür, M. (2007). Bir Islah Çalışmasının Doğal Mera Ekosisteminin Vejetasyonu Üzerindeki Bazı Etkileri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, (s. 42-45). 25 –27 Haziran 2007, Erzurum.
• Altın, M., Gökkuş, A. & Koç, A. (2011). Çayır ve Mera Yönetimi: 1. (Genel İlkeler). Ankara. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları. s. 376. Ankara.
• Aydın, A. (2014). Karacadağ’ın Farklı Yükseltilerindeki Meralarında Bitki Tür ve Kompozisyonları ile Ot Verim ve Kalitelerinin Belirlenmesi. Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, s. 145. Diyarbakır.
• Babalık, A.A. (2007). Davraz Dağı Kozağacı Yaylası Merasında Bitki ile Kaplı Alan ve Otlatma Kapasitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 1, 12-19.
• Babalık, A. A. (2008). Isparta Yöresi Meralarının Vejetasyon Yapısı ile Toprak Özellikleri ve Topoğrafik Faktörler Arasındaki İlişkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, s. 164. İsparta.
• Babalık, A. A. & Sarıkaya, H. (2015). Isparta ili Zengi merasında ot verimi ve botanik kompozisyonun tespiti üzerine bir araştırma. Türkiye Ormancılık Dergisi. 16(2), 96-101.
• Bakoğlu, A. & Koç, A. (2002). Otlatılan ve Korunan İki Farklı Mera Kesiminin Bazı Toprak ve Bitki Örtüsü Özelliklerinin Karşılaştırılması: I. Bitki Örtüsü Özelliklerinin Karşılaştırılması. Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. 14(1), 37-47.
• Barlak, C. (2012). Van ili Çaldıran ilçesi Başeğmez köyü doğal mera vejetasyonunun botanik kompozisyonu ve verim potansiyeli. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 29. Van.
• Çaçan, E. (2014). Bingöl İli Merkez İlçesi Yelesen-Dikme Köyleri Meralarının Farklı Yöney ve Yükseltilerindeki Bitki Tür ve Kompozisyonları ile Ot Verim ve Kalitelerinin Belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, s. 222. Diyarbakır.
• Çelik, A. (2015). Ankara’da otlanan ve otlanmayan iki meranın botanik kompozisyonu ile ot veriminin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 135. İzmir.
• Çınar, S. (2001). Adana ili Tufanbeyli İlçesi Hanyeri Köyü Merasında Verim ve Botanik Kompozisyonun Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 78. Adana.
• Davis, P.H. (1964-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. 1-9, Edinburgh University Press.
• Demirkıran, S. (2014). Kars ilinde farklı rakıma sahip Meralarda verim ve Botanik Kompozisyonun değişimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 62. Iğdır.
• Deniz, İ. G. & Aykurt, C. (2014). Critically Endangered (CR) plant taxa in Antalya province, Herb Journal of Systematic Botany. 21(2), 59-70.
• DMİ, (2020). Kemer İlçesi İklim Verileri. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Antalya Meteoroloji 4. Bölge Müdürlüğü, Antalya.
• Dumlu, S. E. (2010). Ardahan İli Meralarında Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemi Teknikleri ile Sınıflandırılması. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 75. Erzurum.
• Dursun, İ. (2017). Isparta İli Çatoluk Orman içi Merasının Vejetasyon Yapısının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 62. Isparta.
• Ercan, A. (2018). Eskişehir İli Seyitgazi İlçesi Karaören Köyü Merasının Bitki Örtüsü Özellikleri ve Mera Durumunun Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 73. Isparta.
• Erkovan, H. İ. (2000). Çiğdemlik Köyü (Bayburt) mera vejetasyonları mevcut durumu. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 50. Erzurum.
• Fener, D. (2018). Kıbrıs Çayı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (Kaş/Antalya) Florası. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 202. Antalya.
• Genç Lermi, A., Palta, Ş. & Öztürk, H. (2016). Bartın ilinde bir mera ıslah çalışmasının değerlendirilmesi: Serdar Köyü örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 18(2), 65-70.
• Gökbulak, F. (2013). Meralarda Vejetasyon Analizi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No: 5151, Orman Fakültesi Yayın No: 503, s. 157
• Gökhan, E. E. (2003). Elâzığ İli Çayır Mera Kaynakları. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi. 1(3), 42-45.
• Gökkuş, A., Koç, A. & Çomaklı, B. (1995). Çayır-Mera Uygulama Kılavuzu. Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 142, s. 139.
• Gökkuş, A. & Koç, A. (1996). Sürülen Meralarda Bitki Örtüsü- Toprak İlişkileri. Tarım Çevre İlişkileri Sempozyumu. (s. 336-344). 13-15 Mayıs 1996. Mersin.
• Gür, M. (2008). Yörükler Köyü Doğal Mera Vejetasyonunun Botanik Kompozisyonu ve Verim Potansiyeli Üzerinde Bir Araştırma. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 57. Tekirdağ.
• Kendir, H. (1999). Ayaş Ankara’da Doğal Bir Meranın Bitki Örtüsü, Yem Verimi ve Mera Durumu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 5(1), 104-110.
• Kurt, G. (2016). Kırklareli ili Lüleburgaz ilçesi Doğal Mera Vejetasyonunun Botanik Kompozisyonu ve Verim Potansiyelleri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 89. Tekirdağ.
• Okatan, A. (1987). Trabzon-Meryemana Deresi Yağış Havzası Alpin Meralarının Bazı Fiziksel ve Hidrolojik Toprak Özellikleri ile Vejetasyon Yapısı Üzerine Bir Araştırma. T.C. Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. No: 664, Seri No: 62, s. 290.
• Öner, T. (2006). Korunan Otlatılan ve Sürülüp Terk Edilen Mera Alanlarının Bitki Örtülerinin Karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s. 41. Erzurum.
• Özen, F. & Türk, M. (2014). Orman içi merada ağaç sıklığının bitki örtüsü üzerine etkileri. Turkish Journal of Forestry, 15(1), 9-14.
• Özer, A. (1988). Osmaniye ilçesi, Kesmeburun Köyünde korunan bir mera ile otlatılan meraların bitki örtüsü ve verim güçlerinin saptanması üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 41. Erzurum.
• Özkan, U. & Demirbağ, Ş. N. (2016). Türkiye’de kaliteli kaba yem kaynaklarının mevcut durumu. Türkiye Bilimsel Derlemeler Dergisi, 9(1), 23-27.
• Sönmeyen, B. G. (2019). Kuruca Yaylası Merasının (Antalya-Kaş) Vejetasyon Yapısı Üzerine Bir Araştırma. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 57. İsparta.
• Şen, N. (2012). Kahramanmaraş İli Ahır Dağı Meralarının Bazı Hidrofiziksel ve Kimyasal Toprak Özellikleri ile Vejetasyon Yapısı Üzerine Araştırmalar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, s. 80. Kahramanmaraş.
• Şılbır, Y. & Polat, T. (1996). Şanlıurfa ili Tektek Dağlarında Korunan ve Otlatılan Alanlarda Lup Yöntemine göre bitki türleri ve bitki kompozisyonlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. (s. 90-97). 17-19 Haziran, Erzurum.
• Taşdemir, V. (2015). Elâzığ ili Karakoçan ilçesi Bahçecik köyü merasında verim ve botanik kompozisyonunun saptanması üzerine bir araştırma. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek lisans Tezi, s. 121. Bingöl.
• Tekeli, S. & Mengül, Z. (1991). Orman içi Merada Topografyanın Botanik Kompozisyona ve Verim Üzerine Etkisi. Türkiye II. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. (s. 139-149). 28-31 Mayıs 1991. İzmir.
• Tiedeman, J. & Motsamai, B. (1981). What is range management ? Circular RM–1. Maseru, Lesothos, Research Division, Ministry of Agriculture.
• Tosun, F. (1996). Türkiye’de kaba yem üretiminde çayır–mera ve yem bitkileri yetiştiriciliğinin dünü, bugünü ve yarını. Türkiye III. Çayır– Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. (s. 1-4). 17–19 Haziran, Erzurum.
• TÜİK, (2018). Türkiye İstatistik Kurumu. www.tuik.gov.tr. Son erişim tarihi: 03.12.2019
• Türker, A. H. (2006). Mersin Tarsus Oluk Koyak Köyü topak ardıç mevkiinde 1997 yılından beri korunmuş ağaçlandırma sahasındaki otsu vejetasyonun özellikleri üzerine bir araştırma. Doğu Akdeniz Orman Araştırma Müdürlüğü Doğa Dergisi, 12, 1-39.
• Uluocak, N. (1978). Kırklareli Yöresi Orman İçi Mera Vejetasyonunun Nitelikleri ve Bazı Kantitatif Analizleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No: 2407, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No: 253, s. 116.
• Uslu, Ö.S. (2005). Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesi Araplar köyü Yeniyapan Merasında botanik kompozisyonun tespiti ve farklı gübre uygulamalarının meranın verim ve botanik kompozisyonuna etkileri üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, s. 117. Adana.
• Uzun, F., Garipoğlu, A. V. & Algan, D. (2009). Meralarımızda görülen sarı peygamber çiçeği (Centaurea solstitialis L.)’nin bitkisel özellikleri ve kontrolü. Samsun Anadolu Tarım Bilim. Dergisi, 25(3), 213-222.
• Yılmaz, M. & Büyükburç, U. (1996). Tokat ili askeri gazinosunda Korunan Doğal Bir mera vejetasyonunun ekolojik ve fitososyolojik yönden incelenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Türkiye 3. Çayır Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. (s. 146-152). 17-19 Haziran, Erzurum.