Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Iğdır Ekolojik Koşullarında Yetişen Doğal Yonca (Medicago Sativa L.) Genotiplerinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Sayı: 22, 19 - 26, 31.01.2021
https://doi.org/10.31590/ejosat.851712

Öz

Bu araştırma; 2018 yılında Iğdır ekolojik koşullarında doğal olarak yetişen 48 yonca genotip ve 2 sertifikalı Adi yonca (Medicago sativa L.) materyali kullanılarak yürütülmüştür. Deneme Iğdır Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezine ait deneme alanında yürütülmüştür. Iğdır popülasyonunu temsil edecek şekilde 16 lokasyon ve her bir lokasyonda 3 örnek olmak üzere 48 yonca genotipi toplanmıştır. Toplanan yonca genotipleri klonlama işlemiyle çoğaltıldıktan sonra, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak deneme tarlasına şaşırtılmıştır. Hasat işlemleri %10 çiçeklenme ile birlikte yapılarak bitkiler kurutma işleminden sonra öğütülerek analiz çalışmalarına hazır hale getirilmiştir. Araştırmada, kalite özelliklerine ait ham protein (HP), nötr çözücülerde çözünemeyen lif (NDF), asit çözücülerde çözünemeyen lif (ADF), asit çözücülerde çözünemeyen lignin (ADL), kuru madde sindirilebilirliği (KMS), sindirilebilir enerji (SE), metabolik enerji (ME), kuru madde tüketimi (KMT) ve nisbi yem değeri (NYD) özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; genotipler arasında besin kalite özellikleri sonuçlarına göre en yüksek HP, KMS, SE, ME, KMT ve NYD değerleri Sunter yonca çeşidinde elde edilmiştir. Bununla birlikte NDF, ADF ve ADL özelliklerine ait en yüksek değerler 33 numaralı yonca genotipinden elde edilmiştir. Islah çalışmalarında kalite özelliklerinin geliştirilmesi hayvan beslemesi açısından oldukça önem arz etmektedir. Elde edilen verilere göre kalite özellikleri açısından 4, 18, 20, 25, 39 ve 45 numaralı yonca genotiplerinde iyileştirmeye yönelik ıslah çalışmaları yapılabilir.

Destekleyen Kurum

Iğdır Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2016-FBE-D01

Teşekkür

Bu çalışmanın (2016-FBE-D01 Nolu Proje) tüm finansman desteğini sağlayan Iğdır Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi’ne katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Not: Bu çalışmaBarış EREN’in Doktora Tez çalışmasından üretilmiştir.

Kaynakça

  • Açıkbaş, S., Albayrak, S., & Mevlüt, T. (2017). Doğal vejetasyondan toplanan bazı yonca (Medicago Sativa L.) genotiplerinin ot verim ve kalitelerinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 155-162.
  • Açıkgöz, E., Ekiz, H., & Karagöz, A. (1984). Ankara kıraç koşullarında bazı yonca çeşitlerinin verim ve önemli tarımsal özellikleri. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg, 3, 33-39.
  • Açıkgöz, E. (2001). Yem Bitkileri (3. Baskı). Uludağ üniversitesi güçlendirme vakfı, yayın, (182). ISO 690
  • Aksoy, A., & Yılmaz, A. (2003). Bazı Yonca Varyetelerinde Kuru Madde ve Organik Madde Sindirilebilirlikleri ve Metabolik Enerji Değerleri.
  • Altınok, S., & Karakaya, A. (2002). Forage yield of different alfalfa cultivars under Ankara conditions. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 26(1), 11-16. ISO 690
  • AOAC. (1997). Official methods of analysis. association of official analytical chemists. 16. ed. 3. revision. Arlington, VA, USA.
  • Bouyoucos, J. V., (1955). Self-excited hydrodynamic oscillators. Acoust. Research Laboratory Harvard University Technology Memorial. No. 36.
  • Çaçan, E., Başbağ, M., & Aydın, A. (2012). Diyarbakır ili doğal meralarından toplanan bazı tek yıllık yonca türlerinde (Medicago spp.) kalite özelliklerinin belirlenmesi.
  • Çağlar, K. Ö. (1949). Toprak Bilgisi Ders Kitabı, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay, (10).
  • Demirel, F., Eren, B., Demirel, S., & Erol, A. (2020). Flow Sitometri ve Bitki Islahı. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 213-223.
  • Denek, N., & Deniz, S. (2004). The determination of digestibility and metabolizable energy levels of some forages commonly used in ruminant nutrition by in vitro methods. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 28(1), 115-122.
  • Deniz, S., Denek, N., Karsli, M. A., Yumak, H., & Nursoy, H. (2000). Farklı batözlerle öğütmenin kaba yemlerin besin madde içeriği ile yem tüketimi ve sindirilme derecesine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(2), 82-86.
  • Dumlu, S. E., Çakal, Ş., Aksakal, E., Uzun, M., Özgöz, M. M., Terzioğlu, K., & Menteşe, Ö. (2017). Erzurum ekolojik koşullarında yonca (Medicago sativa L.) çeşit adayının performansının belirlenmesi. Alınteri Journal of Agricultural Sciences, 32(2), 55-61.
  • Engin, B., & Mut, H. (2017). Farklı yonca çeşitlerinin ot verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2), 212-219.
  • Eren, B. 2014. Yoncaya (Medicago sativa L.) Ait Yabani Aksesyonların, Yerel Çeşitlerin ve Modern Çeşitlerin Morfolojik Özellikler Yönüyle Karşılaştırılmaları, Yüksek Lisans Tezi, Kars, Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s.7-8
  • Eren, B., Demirel, F., Demirel, S., & Keskin, B. (2018). Medicago truncatula as Model Plant of Legumes. 1. Internatıonal Gap Agrıculture & Lıvestock Congress 25-27 April, Şanlıurfa/Turkey.
  • Ferber, D. (1999). Risks and benefits: GM crops in the cross hairs. Science, 286(5445), 1662-1666.
  • Fonnesbeck, P. V., Clark, D. H., Garret, W. N., & Speth, C. F. (1984). Predicting energy utilization from alfalfa hay from the Western Region. Proc. Am. Anim. Sci.(Western Section), 35, 305-308.
  • Gökalp, S., Yazıcı, L., Cankaya, N., & İspirli, K. (2017). Bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinin tokat-kazova ekolojik koşullarında ot verimi ve kalite performanslarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(3), 114-127.
  • Graham, P. H., & Vance, C. P. (2003). Legumes: importance and constraints to greater use. Plant physiology, 131(3), 872-877. Jackson, M. L., 1973. Soil chemical Analysis. Prentice-Hall of India Private Limited, New Delhi, India pp. 106-190.
  • Kaçar, O., Göksu, E., & Azkan, N. (2005). Bursa koşullarında farklı bakteri suşları ile aşılamanın bazı nohut (cicer arietinum l.) çeşit ve hatlarında verim ve verim öğeleri üzerine etkisinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3), 21-32.
  • Keskin, B., Temel, S., & Eren, B. Iğdır Ekolojik Şartlarında Bazı Yonca (Medicago sativa L.) Çeşitlerinin Ot verimleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(3), 757-764.
  • KIR, B., & Soya, H. (2008). Kimi mera tipi yonca çeşitlerinin bazı verim ve kalite özellikleri üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(1), 11-19.
  • Khalil, J.K., Sawaya, W.N., Hyder, S.Z., (1986). Nutrient Composition of Atriplex Leaves Grown in Saudi Arabia. J. Range Manage. 39, 104-107.
  • MGM, (2018). Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü Meteroloji Bültenleri. Ankara.
  • Morrison, J.A. (2003). Hay and pasture management. chapter 6. ıllinois agronomy handbook. http://extension.cropsciences.illinois.edu/handbook/pdfs/chapter06.pdf. Access date: May 5, 2020.
  • Nelson, D.W., & Sommers, L.E., (1982). Organic Matter. Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. pp, 574-579.
  • Phillips, L. (2006). Food and globalization. Annu. Rev. Anthropol., 35, 37-57.
  • Rhoades, J.D. (1983). Cation exchange capacity. Methods of Soil Analysis: Part 2 Chemical and Microbiological Properties, 9, 149-157.
  • Sağlam, M.T. (1994). Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üni. Tekirdağ Ziraat Fak. Yayın, (189).
  • Saruhan, V., & Kuşvuran, A. (2011). Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarında bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitleri ve genotiplerinin verim performanslarının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(2), 133-140.
  • Sheaffer, C.C., Peterson, M.A., Mccalin, M., Volene, J.J., Cherney, J.H., Johnson, K.D., & Viands, D.R. (1995). Acide detergent fiber, neutral detergent fiber concentration and relative feed value. In North American Alfalfa Improvement Conference, Minneapolis.
  • Suzan, T.M.A., (2008). Farklı Lokasyonlarda Bazı Yonca Çeşı̇tlerı̇nı̇n Yem Verı̇mlerı̇ Ve Bı̇tkı̇sel Özellı̇klerı̇. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 1.
  • Sehirali, S., & Ozgen, M. (1987). Plant genetic resources. Ankara University Agricultural Faculty Publishing, 1020, 212-213.
  • Şakiroğlu, M., İlhan, D., Kaya, M. M., Demirözoğul, O., Uluçay, O., & Eren, B. (2011). Moleküler Veriler Işığında Medicago sativa L. Tür Kompleksinin Mevcut Durumu. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 32-42.
  • Şakiroğlu, M., Eren, B., İlhan, D., & Tufan, T. (2015). Historical alfalfa landraces perform higher yield under dry farming in Turkey. Procedia Environmental Sciences, 29, 189.
  • Ünalp, E. (2015). Farklı gelişme dönemleri ve biçim sıralarında yonca (medicago sativa l.) kuru otunun ham protein, selüloz ve bazı mikrobiyolojik özelliklerinin belirlenmesi (Master's thesis, Namık Kemal Üniversitesi).
  • Van Soest, P.V., Robertson, J.B., & Lewis, B.A. (1991). Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and nonstarch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of dairy science, 74(10), 3583-3597.
  • Verdier, J., Kakar, K., Gallardo, K., Le Signor, C., Aubert, G., Schlereth, A., & Thompson, R.D. (2008). Gene expression profiling of M. truncatula transcription factors identifies putative regulators of grain legume seed filling. Plant molecular biology, 67(6), 567.
  • Yılmaz, M., & Albayrak, S. (2016). Isparta ekolojik koşullarında bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinin ot verim ve kalitelerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 42-47.

Determination of Quality Characteristics of Natural Alfalfa (Medicago Sativa L.) Genotypes Grown in Iğdır Ecological Conditions

Yıl 2021, Sayı: 22, 19 - 26, 31.01.2021
https://doi.org/10.31590/ejosat.851712

Öz

This research; It was conducted in 2018 using 48 alfalfa genotypes and 2 certified Common clover (Medicago sativa L.) material, which grows naturally in Iğdır ecological conditions. The experiment was conducted in the experimental area of Iğdır University Agricultural Application and Research Center. It was planned to collect a total of 48 clover genotypes in 16 locations and 3 samples at each location to represent the Iğdır population. After the collected clover genotypes were replicated by cloning process, the random blocks were confounded in the trial field in 3 replications according to the experimental design. Harvesting was done with 10% flowering and the plants were prepared for analysis by grinding them after drying. In the research, crude protein (CP), neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), acid detergent lignin (ADL), dry matter digestibility (DMD), digestible energy (DE), metabolizable energy (ME), dry matter ıntake (DMI) and relative feed value (RFV) were examined. According to the research results; Among the genotypes, the highest CP, DMD, DE, ME, DMI and RFV values were obtained from the Sunter alfalfa variety according to the nutritional quality characteristics. However, the highest values of NDF, ADF and ADL properties were obtained from clover number 33 genotype. Improving quality characteristics in breeding studies is very important in terms of animal nutrition. According to the data obtained, breeding studies can be carried out to improve clover genotypes numbered 4, 18, 20, 25, 39 and 45 in terms of quality characteristics.

Proje Numarası

2016-FBE-D01

Kaynakça

  • Açıkbaş, S., Albayrak, S., & Mevlüt, T. (2017). Doğal vejetasyondan toplanan bazı yonca (Medicago Sativa L.) genotiplerinin ot verim ve kalitelerinin belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 155-162.
  • Açıkgöz, E., Ekiz, H., & Karagöz, A. (1984). Ankara kıraç koşullarında bazı yonca çeşitlerinin verim ve önemli tarımsal özellikleri. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg, 3, 33-39.
  • Açıkgöz, E. (2001). Yem Bitkileri (3. Baskı). Uludağ üniversitesi güçlendirme vakfı, yayın, (182). ISO 690
  • Aksoy, A., & Yılmaz, A. (2003). Bazı Yonca Varyetelerinde Kuru Madde ve Organik Madde Sindirilebilirlikleri ve Metabolik Enerji Değerleri.
  • Altınok, S., & Karakaya, A. (2002). Forage yield of different alfalfa cultivars under Ankara conditions. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 26(1), 11-16. ISO 690
  • AOAC. (1997). Official methods of analysis. association of official analytical chemists. 16. ed. 3. revision. Arlington, VA, USA.
  • Bouyoucos, J. V., (1955). Self-excited hydrodynamic oscillators. Acoust. Research Laboratory Harvard University Technology Memorial. No. 36.
  • Çaçan, E., Başbağ, M., & Aydın, A. (2012). Diyarbakır ili doğal meralarından toplanan bazı tek yıllık yonca türlerinde (Medicago spp.) kalite özelliklerinin belirlenmesi.
  • Çağlar, K. Ö. (1949). Toprak Bilgisi Ders Kitabı, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay, (10).
  • Demirel, F., Eren, B., Demirel, S., & Erol, A. (2020). Flow Sitometri ve Bitki Islahı. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 213-223.
  • Denek, N., & Deniz, S. (2004). The determination of digestibility and metabolizable energy levels of some forages commonly used in ruminant nutrition by in vitro methods. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 28(1), 115-122.
  • Deniz, S., Denek, N., Karsli, M. A., Yumak, H., & Nursoy, H. (2000). Farklı batözlerle öğütmenin kaba yemlerin besin madde içeriği ile yem tüketimi ve sindirilme derecesine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(2), 82-86.
  • Dumlu, S. E., Çakal, Ş., Aksakal, E., Uzun, M., Özgöz, M. M., Terzioğlu, K., & Menteşe, Ö. (2017). Erzurum ekolojik koşullarında yonca (Medicago sativa L.) çeşit adayının performansının belirlenmesi. Alınteri Journal of Agricultural Sciences, 32(2), 55-61.
  • Engin, B., & Mut, H. (2017). Farklı yonca çeşitlerinin ot verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2), 212-219.
  • Eren, B. 2014. Yoncaya (Medicago sativa L.) Ait Yabani Aksesyonların, Yerel Çeşitlerin ve Modern Çeşitlerin Morfolojik Özellikler Yönüyle Karşılaştırılmaları, Yüksek Lisans Tezi, Kars, Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s.7-8
  • Eren, B., Demirel, F., Demirel, S., & Keskin, B. (2018). Medicago truncatula as Model Plant of Legumes. 1. Internatıonal Gap Agrıculture & Lıvestock Congress 25-27 April, Şanlıurfa/Turkey.
  • Ferber, D. (1999). Risks and benefits: GM crops in the cross hairs. Science, 286(5445), 1662-1666.
  • Fonnesbeck, P. V., Clark, D. H., Garret, W. N., & Speth, C. F. (1984). Predicting energy utilization from alfalfa hay from the Western Region. Proc. Am. Anim. Sci.(Western Section), 35, 305-308.
  • Gökalp, S., Yazıcı, L., Cankaya, N., & İspirli, K. (2017). Bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinin tokat-kazova ekolojik koşullarında ot verimi ve kalite performanslarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(3), 114-127.
  • Graham, P. H., & Vance, C. P. (2003). Legumes: importance and constraints to greater use. Plant physiology, 131(3), 872-877. Jackson, M. L., 1973. Soil chemical Analysis. Prentice-Hall of India Private Limited, New Delhi, India pp. 106-190.
  • Kaçar, O., Göksu, E., & Azkan, N. (2005). Bursa koşullarında farklı bakteri suşları ile aşılamanın bazı nohut (cicer arietinum l.) çeşit ve hatlarında verim ve verim öğeleri üzerine etkisinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3), 21-32.
  • Keskin, B., Temel, S., & Eren, B. Iğdır Ekolojik Şartlarında Bazı Yonca (Medicago sativa L.) Çeşitlerinin Ot verimleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(3), 757-764.
  • KIR, B., & Soya, H. (2008). Kimi mera tipi yonca çeşitlerinin bazı verim ve kalite özellikleri üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(1), 11-19.
  • Khalil, J.K., Sawaya, W.N., Hyder, S.Z., (1986). Nutrient Composition of Atriplex Leaves Grown in Saudi Arabia. J. Range Manage. 39, 104-107.
  • MGM, (2018). Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü Meteroloji Bültenleri. Ankara.
  • Morrison, J.A. (2003). Hay and pasture management. chapter 6. ıllinois agronomy handbook. http://extension.cropsciences.illinois.edu/handbook/pdfs/chapter06.pdf. Access date: May 5, 2020.
  • Nelson, D.W., & Sommers, L.E., (1982). Organic Matter. Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. pp, 574-579.
  • Phillips, L. (2006). Food and globalization. Annu. Rev. Anthropol., 35, 37-57.
  • Rhoades, J.D. (1983). Cation exchange capacity. Methods of Soil Analysis: Part 2 Chemical and Microbiological Properties, 9, 149-157.
  • Sağlam, M.T. (1994). Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üni. Tekirdağ Ziraat Fak. Yayın, (189).
  • Saruhan, V., & Kuşvuran, A. (2011). Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarında bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitleri ve genotiplerinin verim performanslarının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(2), 133-140.
  • Sheaffer, C.C., Peterson, M.A., Mccalin, M., Volene, J.J., Cherney, J.H., Johnson, K.D., & Viands, D.R. (1995). Acide detergent fiber, neutral detergent fiber concentration and relative feed value. In North American Alfalfa Improvement Conference, Minneapolis.
  • Suzan, T.M.A., (2008). Farklı Lokasyonlarda Bazı Yonca Çeşı̇tlerı̇nı̇n Yem Verı̇mlerı̇ Ve Bı̇tkı̇sel Özellı̇klerı̇. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 1.
  • Sehirali, S., & Ozgen, M. (1987). Plant genetic resources. Ankara University Agricultural Faculty Publishing, 1020, 212-213.
  • Şakiroğlu, M., İlhan, D., Kaya, M. M., Demirözoğul, O., Uluçay, O., & Eren, B. (2011). Moleküler Veriler Işığında Medicago sativa L. Tür Kompleksinin Mevcut Durumu. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 32-42.
  • Şakiroğlu, M., Eren, B., İlhan, D., & Tufan, T. (2015). Historical alfalfa landraces perform higher yield under dry farming in Turkey. Procedia Environmental Sciences, 29, 189.
  • Ünalp, E. (2015). Farklı gelişme dönemleri ve biçim sıralarında yonca (medicago sativa l.) kuru otunun ham protein, selüloz ve bazı mikrobiyolojik özelliklerinin belirlenmesi (Master's thesis, Namık Kemal Üniversitesi).
  • Van Soest, P.V., Robertson, J.B., & Lewis, B.A. (1991). Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and nonstarch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of dairy science, 74(10), 3583-3597.
  • Verdier, J., Kakar, K., Gallardo, K., Le Signor, C., Aubert, G., Schlereth, A., & Thompson, R.D. (2008). Gene expression profiling of M. truncatula transcription factors identifies putative regulators of grain legume seed filling. Plant molecular biology, 67(6), 567.
  • Yılmaz, M., & Albayrak, S. (2016). Isparta ekolojik koşullarında bazı yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinin ot verim ve kalitelerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 42-47.
Toplam 40 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Barış Eren 0000-0002-3852-6476

Bilal Keskin 0000-0001-6826-9768

Proje Numarası 2016-FBE-D01
Yayımlanma Tarihi 31 Ocak 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Sayı: 22

Kaynak Göster

APA Eren, B., & Keskin, B. (2021). Iğdır Ekolojik Koşullarında Yetişen Doğal Yonca (Medicago Sativa L.) Genotiplerinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi(22), 19-26. https://doi.org/10.31590/ejosat.851712