HTEA Tabanlı KEMIRA-M Yöntemi ile Sağlık Sektöründe Risk Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 28, 853 - 862, 30.11.2021

Nuray Arslan , Elif Kılıç Delice

https://doi.org/10.31590/ejosat.1011721

Cited By: 5

Öz

Acil servislerde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili risklerin belirlenmesi ve bu risklere karşı gerekli önlemlerin alınması; sağlık çalışanlarının iş yüklerinin azaltılması ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin arttırılması için son derece önemlidir. Bu nedenle uygun risk değerlendirme yöntemleri kullanılarak risk kriterleri (faktörleri) ve bu kriterleri azaltmak için alınacak risk önlemleri belirlenmelidir. Bu çalışmada; acil servislerde risk değerlendirilmesi için Hata Türleri ve Etkileri Analizi (HTEA) tabanlı Kemeny Median Indicator Ranks Accordance-Modified (KEMIRA-M) yöntemi önerilmiştir. İlk aşamada; HTEA yöntemi kullanılarak uzman görüşlerine göre risk kriterlerinin öncelikleri bulunmuştur. İkinci aşamada ise; KEMIRA-M yöntemi ile elde edilen medyan matrisine göre kriter öncelikleri belirlenmiş ve bu önceliklere göre risk kriterlerini azaltıcı önlemler açıklanmıştır. KEMIRA-M yöntemi hem HTEA yöntemi ile geliştirilmiş hem de ana ve alt kriterlerden oluşan hiyerarşik bir yapıdaki kriter grubuna uygulanmıştır. Önerilen yöntem ile acil servislerde yapılan risk değerlendirmesi sonucunda güvensiz nöbet-vardiya ortamı, tıbbi cihazlar ve ergonomi ile ilgili riskler en önemli risk kriterleri olarak belirlenmiştir. Bu risklerin azaltılması için çalışma koşullarının ergonomik açıdan düzenlenmesi, kişisel koruyucu donanımların kullanımı ve işçilere eğitim/seminer verilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Acil Servis, Risk Değerlendirme, Çok Kriterli Karar Verme, HTEA, KEMIRA-M

Risk Assessment in the Health Sector with the FMEA-Based KEMIRA-M Method

Öz

Identifying risks related to occupational health and safety in emergency services and taking necessary precautions against these risks; It is extremely important for reducing the workload of health workers and increasing the quality of health services. For this reason, risk criteria (factors) and risk measures to be taken to reduce these criteria should be determined by using appropriate risk assessment methods. In this study; Failure Types and Effects Analysis (FMEA) based Kemeny Median Indicator Ranks Accordance-Modified (KEMIRA-M) method has been proposed for risk assessment in emergency services. First stage; By using the FMEA method, the priorities of the risk criteria were found according to expert opinions. In the second stage; Criteria priorities were determined according to the median matrix obtained by the KEMIRA-M method and measures to reduce risk criteria were explained according to these priorities. The KEMIRA-M method was developed with the FMEA method and was applied to a hierarchical criteria group consisting of main and sub-criteria. As a result of the risk assessment made in the emergency services with the proposed method, the most important risk criteria were determined as the unsafe duty-shift environment, risks related to medical devices and ergonomics. In order to reduce these risks, it has been suggested that the working conditions should be arranged ergonomically, the use of personal protective equipment and training/seminar should be given to the workers.

Anahtar Kelimeler

Emergency Service, Risk Assessment, Multi-Criteria Decision Making, FMEA, KEMIRA-M

Kaynakça

• Aksay, K. and Orhan, F. (2013).Hastanelerde inovasyon sürecinin risk yönetimi bağlamında değerlendirilmesi: bir model önerisi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 10-23.
• Aksay, K., Orhan, F. and Kurutkan, M. N., (2012). Sağlık hizmetlerinde bir risk yönetimi tekniği olarak fmea: laboratuvar sürecine yönelik bir uygulama. Sağlıkta Performans Ve Kalite Dergisi, 4(2), 121-142.
• Arslan, N. and Delice, E.K., (2020). KEMIRA-M yöntemi ile kişisel kullanıcılar için drone seçimi: bir uygulama. Endüstri Mühendisliği 31(2), 159-179.
• Arslan, N., (2020).HTEA Tabanlı Fucom & Kemıra-M Entegre Yöntemi İle Sağlık Sektöründe Risk Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Beşer, A., (2012). Sağlık çalışanlarının sağlık riskleri ve yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5 (1), 39-44.
• Bol, P., Gül, G. and Erbaycu A. E., (2013).Hasta–hekim iletişimindeki eksiklik ve hataların ortaya konmasında FMEA model analizinin katkısı. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, XXVII(3), 181-191.
• Carter, A. J. E., Gould, J. B., Vanberkel, P., Jensen, J. L., Cook, J., Carrigan, S., Wheatley, M.R. and Travers, A. H., (2015). Offload zones to mitigate emergency medical services (EMS) offload delay in the emergency department: a process map and hazard analysis. Canadian Journal of Emergency Medicine (CJEM), 17(6), 670-678.
• Delice, E. and Can, G. F., (2020). A new approach for ergonomic risk assessment integrating KEMIRA, best_worst and MCDM methods. Metodologies and Aplication.
• Delice, E.K. and Zegerek, S., (2016). Ranking occupational risk levels of emergency departments using a new fuzzy mcdm model: a case study in Turkey. Applied Mathematics & Information Sciences An International Journal, 10(6), 2345-2356.
• Demirkan, C. B., (2015). Sağlık Hizmetleri Sektöründe Risk Değerlendirmesi: Hastane Merkez Laboratuvarı Örneği. Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Edirne
• Habli, I., Jia, Y., White, S., Gabriel, G., Lawton, T., Sujan, M. and Tomsett, C., (2019). Development and piloting of a software tool to facilitate proactive hazard and risk analysis of health information technology. Health Informatics Journal, 00(0), 1-20.
• Kırılmaz, H., Yorgun, S. and Atasoy, A., (2016). Sağlık çalışanlarında psikososyal risk faktörlerini belirlemeye yönelik bir araştırma. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 2(SI 1), 66-82.
• Kış, Ö., Can, G. F. ve Toktaş, P, (2020). Warehouse location selection for an electricity distribution company by KEMIRA-M method. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(1), 227-240.
• Kosareva, N., Zavadskas, E.K., Krylovas, A. ve Dadelo S, (2016). Personnel ranking and selection problem solution by application of KEMIRA method. International Journal of Computers Communications & Control,11(1),51-66.
• Krylovas, A., Zavadskas, E. K. and Kosareva, N., (2016). Multiple criteria decision-making KEMIRA-M method for solution of location alternatives. Economic Research, 29(1), 50–65.
• Krylovas, A., Dadelo, S., Kosareva, N. and Zavadskas, E. K., (2017). ENTROPY–KEMIRA approach for mcdm problem solution in human resources selection task. International Journal of Information Technology & Decision Making, 16(05), 1183-1209.
• Krylovas, A., Kosareva, N. and Zavadskas E.K., (2016). Statistical analysis of KEMIRA type weights balancing methods. Romanian Journal of Economic Forecasting, XIX (3),19-39.
• Özkan, Ö., (2005). Hastanede Çalışan Hemşirelerin İş ve Çalışma Ortamı Tehlike ve Riskleri ile Risk Algılarını Saptanması. Yükek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özkılıç, Ö., (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, 219, Türkiye.
• Pakdil, F., Toktaş, P. and Can, G. F., (2021). Six sigma project prioritization and selection: a multi- criteria decision making approach in healthcare industry. International Journal of Lean Six Sigma, 12(3), 553-578.
• Parlar, S., (2008). Sağlık çalışanlarında göz ardı edilen bir durum: sağlıklı çalışma ortamı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6), 547-54.
• Redfern, E., Brown, R. and Vincent, C. A., (2009). Improving communication in the emergency department. Emerg Med J, 26(9), 658–661.
• Sarıçalı, G. and Kundakcı, N., (2017). Forklift alternatiflerinin KEMIRA-M yöntemi ile değerlendirilmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 35-53.
• Sarıçalı, G., (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden KEMIRA-M ve COPRAS Yöntemlerinin Mermer İşletmesinde Makine Seçim Sürecine Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Şimşir, F., Demir, H. İ. and Azdemir, S., (2018). Demir çelik sektöründe hibrid DEMATEL ve TOPSIS-ELECTRE yöntemleri ile hata türleri ve etkileri analizi. Academic Platform Journal of Engineering and Science 6(3), 22-34.
• Sorrentino, P., (2016). Use of failure mode and effects analysis to improve emergency department handoff processes. Clinical Nurse Specialist, Jan-Feb; 30(1), 28-37.
• Southard, P. B., Kumar, S. and Southard, C. A., (2011). A modified DELPHI methodology to conduct a failure modes effects analysis: a patient-centric effort in a clinical medical laboratory. Quality Management in Health Care 20(2), 131-151.
• Taşçıoğlu, İ., (2007). Lüleburgaz Devlet Hastanesi ve Lüleburgaz 82. Yıl Devlet Hastanelerinde İş ve Çalışma Ortamından Kaynaklanan Riskler ve Bu Riskleri Hemşirelerin Algılama Düzeylerinin Saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Toktaş, P. and Can, G. F., (2019). Stochastic KEMIRA-M approach with consistent weightings. International Journal of Information Technology & Decision Making, 18(03),793-831.
• Toktaş, P. and Can, G. F., (2018). Şantiyelerin iş sağlığı ve güvenliği açısından risk düzeylerine göre KEMIRA-M yöntemi ile sıralanması. Ergonomi, 1(3), 123 – 136.
• Turhan, F., (2006). Baskent Üniversitesi Hastanesi Çalışanlarının Mesleksel Risk Faktörleri ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, B. F. and Önder, E., (2015). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. DORA Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., 338, Bursa.
• Zegerek, S., (2014). Acil Servislerde Bulanık DEMATEL ve Bulanık GIA Yöntemleri ile Çok Kriterli Risk Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.