Sinan’ın Camilerinde Kubbe Sistemi

Yıl 2021, Sayı: 31, 498 - 504, 31.12.2021

Esra Şahin

https://doi.org/10.31590/ejosat.1009976

Öz

Osmanlı İmparatorluğunun üç padişah devrinde (Kanuni Sultan Süleyman, Sultan II. Selim ve Sultan III. Murat) baş mimar olan Koca Sinan; başta cami olmak üzere medrese, sıbyan mektebi, darrüşifa, saray, su kemeri gibi farklı tipoloji özelliklerine sahip çok sayıda eserler vermiştir. Bu eserler içerisinde cami, Sinan’ın en çok üzerinde çalıştığı yapı türüdür. Sinan camilerinin strüktür sistemi kubbe, kubbe geçiş elemanları (pandantif, tromp), kemerler ve taşıyıcı duvarlardan oluşmaktadır. Ancak Mimar Sinan taşıyıcı sistem bakımından dört, altı ve sekiz destekli çoklu mesnet sistemi uygulamıştır. Bu makalenin amacı, Mimar Sinan’ın camilerde uyguladığı kare, altıgen ve sekizgen destekli mesnet sistemlerinden bazı örnekleri (Süleymaniye, Kadırga Sokullu Mehmet Paşa ve Edirne Selimiye camileri) kubbe sistemi ile ilişkilendirmektir. Makalede önce, literatür araştırması, genel olarak kubbe sistemi ve Sinan’ın kullandığı kubbe tekniği açıklanmış, sonra ise farklı mesnet sistemlerinde belirtilen cami örneklerinin kubbesi analiz edilip, sonuçlar karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mimar Sinan, Kubbe, Kubbe Geçiş Elemanları, Kare, Altıgen ve Sekizgen Destekli Mesnet Sistemi

Dome System in Sinan's Mosques

Öz

Koca Sinan, who was the chief architect during the three sultans of the Ottoman Empire (Sultan Suleyman the Magnificent, Sultan Selim II and Sultan Murat III); He produced many works with different typological features such as mosque, madrasah, primary school, hospital, palace, aqueduct.Among these works, the mosque is the type of building that Sinan worked on the most.The structural system of Sinan mosques consists of dome, dome transition elements (pendant, squinch), arches and load-bearing walls. However, Architect Sinan applied multi-support systems with four, six and eight supports in terms of load-bearing system.The aim of this article is to relate some examples of square, hexagonal and octagonal supported support systems (Süleymaniye, Kadırga Sokullu Mehmet Pasha and Edirne Selimiye mosques) applied by Architect Sinan to the dome system.In the article, first of all, the literature research, the dome system in general and the dome technique used by Sinan were explained, then the dome of the mosque examples specified in different support systems were analyzed and the results were compared.

Anahtar Kelimeler

Architect Sinan, Dome, Dome Transition Elements, Square, Hexagonal and Octagoonal Support System

Kaynakça

• Alioğlu, E., F., and Köroğlu N., (2011).“Modular System in Mimar Sinan’s Mosques”Papers Produced from PhD Theses Presented at Institute of Science and Technology, Yıldız Technical University, Sigma 3, 331-340.
• Armağan, K., (2012). “The Research of Functionality Used in Historical Buildings” Master of Science Thesis, Department of Civil Engineering, Eskişehir Osmangazi University, 44-51.
• Benian, E., (2011). “Mimar Sinan ve Osmanlı Cami Mimarisinin Gelişimindeki Rolü” Bilim Teknik Dergisi, 40-47.
• Bilgin, S., (2006). “Structural Analysis of Domed Roof Systems in Architect Sinan’s Works” J. Fac.Eng.Arch. Selcuk University, v.21, n.3‐4, 119-128.
• Binan, D., (2016) “Sokullu Mehmet Paşa Camii”, Mimar Sinan’ın İstanbul’u, Editör: Tülay Taşdemir, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul, 324-330.
• Çamlıbel, N., (1998). “Sinan Mimarlığında Strüktürün Analitik İncelenmesi”; Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yay., İstanbul, 630s.
• Erarslan, A., (2018). “The Support, Cover and Spatial Relationship in the Architect Sinan’s Mosques with the Hexagonal Baldachin System” Journal of Ottoman Legacy Studies (JOLS), Volume 5, Issue 13, November 2018, pp. 31-48.
• Erarslan, A., (2020). “Different Space Organization In The Square Baldachin Single-Domed Mosques Of Architect Sinan” Turkish Studies, 15(2), 943-958.
• Erzen, J., (1988). “Sinan as Anti-Classicist.” Muqarnas 5: 70-87.
• Kara H., G., (2009).“Tarihi yığma yapıların taşıyıcı sistemleri özellikleri, hasarlar, onarım ve güçlendirme teknikleri” Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kuban, D., (1988). “Sinan’ın Dünya Mimarisindeki Yeri.” Mimar Başı Koca Sinan. Yaşadığı Çağve Eserleri. Istanbul: TC Vakıflar Genel Müdürlüğü. 581-624.
• Kuban, D., (2007). “Osmanlı Mimarisi” Istanbul: Yem Yayınları.
• Mahrebel H.,A., (2006).“Tarihi yapılarda taşıyıcı sistem özellikleri, hasarlar, onarım ve güçlendirme teknikleri” Yüksek Lisans Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Necipoğlu, G., (2005). “The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire” Princetonand Oxford: Princeton University Press.
• Özer, B., (1987). “The Architect of Domed Mosques as a Master of Pluralism.” Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre 1-2. (Der.) AttilioPetruccioli, Rome: Carucci. 146-155.
• Palmisano F., (2013). “Interpretation of the behaviour of masonry arches and domes by simple models” Structural Studies, Repairs and Maintenance of Heritage Architecture XIII, 233-244.
• Şahin E., (2021). “Structural Assessment of Haseki Sultan Mosque” Ejons International Journal on Mathematics, Engineering- Natural Sciences 17, p. 44-57.
• Tuluk, Ö., I., (2006). “Osmanlı Camilerinde Mekan Kurgusu Açısından Kare Tabanlı BaldakenVaryasyonları” Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. 21/2: 275-284.