Kentsel Peyzaj Planlamada Sürdürülebilir Yağış Suyu Yönetim Stratejilerinin Geliştirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Kuzeykent Yerleşkesi Örneği.

Yıl 2022, Sayı: 35, 34 - 46, 07.05.2022

Gül Aslı Aksu

https://doi.org/10.31590/ejosat.1062637

Cited By: 1

Öz

Üniversiteler kent kimliğinin şekillenmesi üzerinde önemli roller üstlenebilen yapılardır. 215,5 ha’lık bir arazi üzerinde kurulu olan Kastamonu Üniversitesi Kuzeykent Kampüsü, doğal-kültürel bileşenleriyle, kent ekosisteminin küçük bir modelini oluşturmaktadır. Bu yapısıyla kent kimliğini destekleme, biyolojik çeşitliliği arttırma, uygulama ve ar-ge faaliyetleriyle örnek teşkil etme, kamu ve özel sektördeki paydaşlar arasında köprü görevi görme gibi önemli değerlere katkı sağlayabilecek potansiyeldedir. Gelişim süreci devam etmekte olan kampüs, ekolojik planlama algısıyla ortaya konacak önerilerin uygulanabileceği bir yapıya da sahiptir. Tüm bu özellikleri göz önünde bulundurularak örnek alan olarak seçilen Kastamonu Üniversitesi Kampüsü ekolojik planlama yaklaşımı çerçevesinde ele alınmış ve yağmur suyu yönetim kriterleri çerçevesinde bütüncül bir algıyla değerlendirilmiştir. Araştırma alanının yağmur suyu yönetim potansiyelini ortaya koyabilmek üzere öncelikle eğim, bakı ve yükselti kriterlerine bağlı olan topoğrafya yapısı Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHP) yardımıyla değerlendirilmiş, sonrasında gerçekleştirilen havza analizi ile su yönetimi açısından potansiyeli en yüksek olan alanlar belirlenmiştir. Tespit edilen alanlar, kampüsün yapılanma koşullarıyla birlikte değerlendirilerek kritik edilmiştir. Bütüncül bir yağmur suyu yönetim potansiyelinin kent ekosistemi açısından sağlayacağı faydalar tartışılmış ve öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel peyzaj planlama, Yağış suyu yönetimi, Peyzaj ekolojisi, Peyzaj fonksiyonu, Analitik hiyerarşi yöntemi (AHP), Kampüs tasarımı, Kastamonu

Teşekkür

Kastamonu Üniversitesi’nin sürdürülebilirlik esasları çerçevesinde bütüncül bir algıyla gelişmesi için ilgili paydaşlara fırsatlar sunarak derinlemesine çalışmaların önünü açan ve desteğini esirgemeyen üniversite yönetimine teşekkür ederim.

Developing Sustainable Stormwater Management Strategies in Urban Landscape Planning. The Case of Kastamonu University Kuzeykent Campus.

Öz

Universities are structures that can play an important role in shaping the urban identity. Kastamonu University Kuzeykent Campus, which is established on a 215.5 ha area, constitutes a small model of the urban ecosystem with its natural-cultural components. With this structure, it has the potential to contribute to important values such as supporting urban identity, increasing biological diversity, setting an example with its application and R&D activities, and acting as a bridge between stakeholders in the public and private sectors. The campus, whose development process continues, also has a structure where suggestions to be put forward with the perception of ecological planning can be implemented. Kastamonu University Campus, which was chosen as a sample area considering all these features, was handled within the framework of ecological planning approach and evaluated with a holistic perception within the framework of rainwater management criteria. In order to reveal the rainwater management potential of the research area, first of all, the topographic structure, which depends on the slope, aspect and elevation criteria, was evaluated with the help of the Analytic Hierarchy Method (AHP), and then the areas with the highest potential in terms of water management were determined by the basin analysis. The identified areas were evaluated together with the structuring conditions of the campus and were critical. The benefits of a holistic rainwater management potential for the urban ecosystem were discussed and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Urban landscape planning, Stormwater management, Landscape ecology, Landscape function, Analytical Hierarchy Process (AHP), Campus design, Kastamonu

Kaynakça

• Aksu, G.A., (2014). Bütüncül (Holistik) Peyzaj Planlama Yaklaşımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13-26 ISSN: 1305-7820.
• Aksu, G.A., (2015). “Osmaneli Doğal Kaynak ve Değerlerinden Nasıl Yararlanmalı” Ulusal Disiplinler arası, Paydaş Katılımlı Çalıştay Raporu, Osmaneli Necla Hanım Konağı, Bilecik.
• Aksu, G.A., Musaoğlu, N., Uzun, A., (2017). “An auxiliary tool for landscape evaluation Ecological risk analysis based on analytic hierarchy process,” Fresenius Environmental Bulletin, vol. 26, no. 1, pp. 84–92.
• Aksu, G.A. (2020). “Kentsel Peyzaj Planlama ve Sürdürülebilirlik.” Kitap: Kentsel Peyzaj Planlama ve Sürdürülebilirlik. Ed.: Aksu, G.A. ve Suri, L., Cinius Yayınları. ISBN 978-625-7113-49-6
• Aksu, G.A. ve Küçük, N., (2020). “Evaluation of urban topography–biotope–population density relations for Istanbul–Beşiktaş urban landscape using AHP.” Environment, Development and Sustainability, 22:733–758 https:// doi.org/10.1007/s10668-018-0217-9
• Aksu, G.A., (2021a). Kentsel Peyzajlarda Yol Kenarı Yeşil Alanların, Kent Ekosistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Sayı 25, ss.736-748.
• Aksu, G.A., (2021b). Kent Topoğrafyasına Bağlı Mikro-iklimsel Değişimler. Ölçü, TMMOB. Nisan
• Aksu, G.A, (2021c). Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma Uygulaması Örneği: Yukarı Avusturya, Ottenschlag Köyü ve Mooswiesen Biyolojik Göleti Peyzaj Planlama Projesi Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 27), 1061 1072
• Aksu, G.A. ve Gezer, H., (2021). Sürdürülebilir Kampüs Tasarımı. Kitap Bölümü: Peyzaj Araştırmaları-I Ed.: Demirel, Ö. ve Düzgüneş, E., Livre de Lyon ISBN: 978-2-38236-175-7
• Austin, G., (2014). Green Infrastructure for Landscape Planning: Integrating Human and Natural Systems. Abington, Oxon: Routledge ISBN: 978-1- 317-93175-1
• Austin, G. ve Yu, K., (2016). Constructed Wetlands and Sustainable Development. Abington, Oxon: Routledge ISBN: 978-1-138-90899-4
• Avcı, M. ve Özhatay, N., (2005). “Ilgaz Dağları.” Kitap: Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı. Ed.: Özhatay, N, Byfield, A., Atay, S., S: 103-105, WWF Türkiye, İstanbul. ISBN: 975-92433-7-7
• Benyus, J.M., (2009). Biomimicry Innovation Inspired by Nature. HarperCollins e-books.
• Berke, M.Ö., Dıvrak, B.B., Sarısoy, G.D., (2014). Konya’da Suyun Bugünü Raporu. WWF Türkiye.
• Brears, R.C., (2018). Blue and Green Cities. The Role of Blue-Green Infrastructure in Managing Urban Water Resources. Palgrave Macmillan, ISBN: 978-1-137-59257-6ublished by Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO).
• Buchecker, M., (1999): Die Landschaft als Lebensraum der Bewohner — Nachhaltige Landschaftsentwicklung durch Bedürfniserfüllung, Partizipation und Identifikation. Inauguraldissertation der Philosophisch naturwissenschaftlichen Fakultät der Universität Bern.
• Che, W. ve Zhang, W., (2019). Urban Stormwater Management and Sponge City Concept in China. In: Urban Water Management for Future Cities. Technical and Institutional Aspects from Chinese and German Perspective. Ed.: Köster, S., Reese, M., Zuo, J., Future City Volume: 12, ISSN: 1876- 0899, Springer Nature Switzerland ISBN: 978-3-030-01487-2
• Coşkun, S., (2021). Küre Dağlarının Kastamonu iklimi üzerindeki etkileri. Türk Coğrafya Dergisi, (77), 37-52. https://doi.org/10.17211/tcd.833701
• Çepel, N., (1994). Peyzaj Ekolojisi Ders Kitabı. İstanbul Üniversitesi Yayınları Üniversite Yayın No: 3868, Fakülte Yayın No: 429 Orman Fakültesi, İstanbul ISBN: 975-404-371-X
• Erciyas, K. ve Menteş, İ., (2006). “Ilgaz Dağları.” Kitap: Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları, Ed.: Eken, G.; Bozdoğan, M.; İsfendiyaroğlu, S.; Kılıç, D.T.; Lise, Y., Cilt 2 S:170-173, Doğa Derneği, Ankara.
• Forman, R. T. T., (2014). Urban Ecology: Science of Cities. Cambridge University Press, UK., ISBN: 978-0-521-18824-1 (PB).
• Gezer, H. 2020. “Ekolojik Malzeme.” Kitap: Kentsel Peyzaj Planlama ve Sürdürülebilirlik. Ed.: Aksu, G.A. ve Suri, L., Cinius Yayınları. ISBN 978-625-7113-49-6
• Gezer, H. ve Aksu, G.A., (2021a). Assessment of Textile Architecture from a Sustainability Perspective. Kitap: Architectural Sciences and Technology
• Gezer, H. ve Aksu, G.A., (2021b). Yeni Nesil Malzemelerin Kent Ekosistemi Kapsamında Değerlendirilmesi. Kitap: Mimarlık Bilimleri ve Teknolojisi Ed.: Dal, M., pp: 147-180. Livre de Lyon, Lyon France. ISBN: 978-2-38236-093-4
• Gartland, L., (2008). Heat Islands: Understanding and Mitigating Heat in Urban Areas. Earthscan, UK. ISBN-13: 978-1-84407-250-7.
• Hagan, S., (2015). Ecological Urbanism: The Nature of the City. Routledge, ABD. ISBN: 978-0-415-50668-7
• Harker, P. T. ve Vargas, L. G., (1987). The theory of ratio scale estimation: Saaty’s analytic hierarchy process.
• Heke, M. ve Pöneke, K., (2021). Water Sensitive Urban Design. A Guide for WSUD Stormwater Management in Wellington. Wellington City Council. https://wellington.govt.nz/environment-and-sustainability/water/stormwater/water-sensitive-urban-design-guide
• Hoban, A. ve Wong, T.H.F., (2006). WSUD resilience to Climate Change. 1st International Hydropolis Conference, Perth WA
• Hoyer, J., Dickhaut, W., Kronawitter, L., Weber, B., (2011). Water Sensitive Urban Design Principles and Inspiration for Sustainable Stormwater Management in the City of the Future. jovis Verlag GmbH, Berlin. ISBN:978-3-86859-106-4 IPBES, (2019). Global assessment report on biodiversity and ecosystem services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services. IPBES secretariat, Bonn, Germany.
• Karasalihoğlu, M., (2018). Kastamonu Tarihçesi ve Antikçağları. Kitap Bölümü: 81 İlde Kültür ve Şehir, Kastamonu. Kastamonu Valiliği, ss: 35-50, Kastamonu.
• Kayapınar Kaya, S., Dal, M., Aşkın, A., (2019). Türkiye’deki devlet ve vakıf üniversite kampüslerinin sürdürülebilir-ekolojik parametreleri açısından karşılaştırılması. BAUN Fen Bil. Enst. Dergisi, 21(1), 106-125. DOI:10.25092/baunfbed.532420
• Kırca, S. ve Sevinç, Ş., (2020). Kentlerde Etkin Doğa Koruma İçin Yol Kenarlarındaki Çim Alanlar Üzerine Bir Değerlendirme. PAUD- Peyzaj Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, Sayı:2, Kış, 2020, s. 51 – 60
• Lise., Y., (2006). Küre Dağları. Kitap Bölümü: Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları, Ed.: Eken, G.; Bozdoğan, M.; İsfendiyaroğlu, S.; Kılıç, D.T.; Lise, Y., Cilt 2 S:166-169, Doğa Derneği, Ankara.
• Luz, F., (2000). Participatory landscape ecology – A basis for acceptance and implementation. Landscape and Urban Planning, 50, 157-166.
• Mcharg, I.L. (1992). Design with nature. Wiley. ISBN: 0-471-55797-8.
• Morgan, C., Bevington, C., Levin, D., Robinson, P., Davis, P., Abbott, J., Simkins, P., (2013). Water Sensitive Urban Design in the UK – Ideas for built environment practitioners. Publication C723 ©CIRIA London ISBN: 978-0-86017-726-5
• Naveh, Z. (2001). “Ten major premises for a holistic conception of multifunctional landscapes.” Landscape and Urban Planning, 57, S:269–284.
• Oğurlu, İ. ve Sözgen, Ö.T., (2017). “Paydaş Gözüyle Osmaneli: Doğal Potansiyelimizi Nasıl Değerlendirebiliriz.” Kitap: Gelişim Sürecinde Osmaneli, Ed.: Akpınar, A., Aksu, G.A., S:367-387, Osmaneli Belediyesi Yayınları, Yayın No:1, ISBN: 978-605-83045-0-5.
• Oğurlu, İ. ve Suri, L., (2021). Kentsel Planlamanın Yaban Hayatı ile İlişkilendirilmesi ve Değerlendirilmesi, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (31), 906-915.
• Saaty, T. L. ve Vargas, L. G. (2012). The possibility of group choice: pairwise comparisons and merging functions. Social Choice and Welfare, 38(3), 481–496.
• Şahin, Ş., (2003). Eko-Söylemin Mekan Planlama ve Tasarıma Yansımaları.TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Peyzaj Mimarlığı Dergisi, 2003/2, 55-59, Ankara.
• Torlak, H., Vural, M., Aytaç, Z., (2010). Türkiye’nin Endemik Bitkileri. (Endemic Plants of Turkey) Kültür ve Turizm Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü, Ankara. ISBN: 978-975-17-3502-7
• Tunçay, H.E., (2016). Su Varlığı ve Kentsel Tasarım. Peyzaj Mimarları Odası, Kentsel Tasarım Sempozyumu, Ankara/TÜRKİYE, Vol. 1, No. 1, 7 Kasım 2016, s. 139-147, ISSN: 978-605-01-0762-3
• Tunçay, H.E., (2021). Kentsel Alanlarda Yağmur Suyu Hasadı. Dünya Su Günü: Şehirlerde Yağmur Suyu Kullanım Stratejileri, 18.03.2021, İTÜ.
• UNESCO, UN-Water, (2020). United Nations World Water Development Report 2020: Water and Climate Change, Paris, UNESCO
• URL-1: HET Peyzaj. https://hetpeyzaj.com/tr/itu-green-campus-project/ SET:06.01.2022
• URL-2: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (T.C. Ministry of Culture and Tourism, Kastamonu Provincial Directorate of Culture and Tourism), https://kastamonu.ktb.gov.tr/Eklenti/50409,kastamonu-tanitim-kitapcigi-sonpdf.pdf?0 SET:15.01.2022
• URL-3: Meteoroloji Genel Müdürlüğü, İllere ait istatistikler, Kastamonu. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A&m=KASTAMONU SET:24.01.2022
• URL-4: European State of the Climate, (2020). https://climate.copernicus.eu/esotc/2020 SET:24.01.2022 U.S. Environmental Protection Agency-EPA, (2012). “Cool Pavements.” In: Reducing Urban Heat Islands: Compendium of Strategies. Draft. https://www.epa.gov/heat-islands/heat-island-compendium.
• Wouters P., Dreiseitl H., Wanschura B., Wörlen M., MoldaschlM., Wescoat J., Noiva K., (2016). Blue-green infrastructures as tools for the management of urban development and the effects of climate change. Leavable city lab. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Q5x12x1HLJ8J:download.ramboll-environ.com/environcorp/Blue%2520green%2520infrastructures.pdf+&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl=tr SET:05.07.2021
• WWAP (World Water Assessment Programme), (2019). The United Nations World Water Development Report 2019: Leaving No One Behind. Paris, UNESCO. en.unesco.org/themes/water-security/wwap/wwdr/2019.
• WWF, (2020). Yaşayan Gezegen Raporu 2020 –Biyolojik Çeşitlilik Kaybını Tersine Çevirmek. Almond, R.E.A., Grooten M. ve Petersen, T. (Eds). WWF, Gland, İsviçre.
• Yeang, K., (2006). Ekotasarım, Ekolojik Tasarım Rehberi (Ecodesign: A Manual for Ecological Design) YEM Yayın-193, İstanbul. ISBN: 978-9944-757-64-5
• Yurdakul, E. ve Özhatay, N., (2005). “Batı Küre Dağları.” Kitap: Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı. Ed.: Özhatay, N, Byfield, A., Atay, S., S: 100-102, WWF Türkiye, İstanbul. ISBN: 975-92433-7-7