Afetler geniş kapsamlı sosyal, fiziksel ve ekonomik zararlara neden olan insan veya doğa kaynaklı olaylardır. Deprem büyük yıkımlara neden olan maddi ve manevi ciddi zararlar veren en önemli afetlerden biridir. Depremin neden olacağı hasarların belirlenmesi ve hasarları engellemeye yönelik gerekli önlemlerin alınması zarar boyutunun azaltılmasında önemli bir adımdır. Bu çalışmada depremden zarar görebilirliğe etki eden faktörler literatür taraması ve uzman görüşleri ile belirlenir. Ana ve alt başlıklarda belirlenen zarar görebilirliğe etki eden faktörler etki boyut ve ilişkilerine göre açıklanır. Deprem risk planlamasının yapılması ve önlemlerin alınması için faktörlerin öncelik sıralaması yapılır. Öncelik sıralaması depremden önce, deprem sırasında ve depremden sonra olası maddi ve manevi zarar boyutunu en aza indirmede yardımcı olur. Çok kriterli karar verme problemi olarak tanımlanan problemde depremden zarar görebilirliği etki eden faktörler analitik hiyerarşi prosesi (AHP) ile yapılandırılır ve ikili karşılaştırma matrisleri (İKM) ile değerlendirilir. Ana ve alt faktörler ikili karşılaştırılarak faktörlerin öncelik değerleri elde edilir. Yapısal, çevresel ve sosyal ana faktörlerden yapısal faktörlerin önemi ön plana çıkarken sosyal faktörlerden nüfus yoğunluğu dışındaki faktörler sıralamada son sıralarda yer alır. Çevresel faktörlerden faylara uzaklık ve jeolojik yapının önemi vurgulanır. Yapısal faktörler ile çevresel faktörlerin beraber dikkate alınması depremden zarar görme ölçüsünü önemli ölçüde azaltacağı görülür. Depremden zarar görebilirliği azalmak için tüm faktörlerin bütünsel olarak ele alınması gerekliliği dikkat çeker.
Deprem zarar görebilirlik ikili karşılaştırma matrisi analitik hiyerarşi prosesi öncelik değeri
Disasters are human or natural events that cause massive social, physical, and economic damage. Earthquake is the most important disaster that causes great destruction and causes serious material and moral damage. Identifying the sources of damage to be caused by the earthquake and taking the necessary precautions is an important step in reducing the size of the damage. In this study, the factors affecting vulnerability from earthquakes are determined by a literature review and expert opinions. To make earthquake risk planning and take precautions, the factors are prioritized. In the problem, which is defined as a multi-criteria decision-making problem, the factors affecting vulnerability from earthquakes are structured using the analytical hierarchy process (AHP) and evaluated with pairwise comparison matrices. While the importance of structural factors, which is one of the main structural, environmental, and social factors, comes to the fore, factors other than population density, which is one of the social factors, are at the bottom of the list. The distance from the environmental factors to the faults and the importance of the geological structure are emphasized. It is seen that considering structural and environmental factors together will significantly reduce the extent of damage from earthquakes. It has been pointed out that all factors should be considered holistically to reduce vulnerability to earthquakes.
Earthquake vulnerability pairwise comparison matrix analytical hierarchy process priority value
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Mühendislik |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 25 Mart 2023 |
Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2023 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 49 |