Doğal-Ekolojik Üç Yapı Malzemesi Taş-Kerpiç–Ahşap İçin Sürdürebilirlik Analiz Modeli

Yıl 2024, Sayı: 53, 150 - 167, 15.02.2024

İdris Oğurlu

Öz

Çevre sorunlarını oluşturan faktörlerden biri de yapı inşaat sektörünün faaliyetidir. Bu faaliyetin olumsuz etkilerinin azaltma ihtiyacı bizi yapılarda ekolojik tasarıma ve ekolojik malzeme kullanmaya yönlendirmektedir. Bu çalışmada ekolojik yapı malzemelerinden taş, kerpiç ve ahşap ele alınmıştır. Bu malzemelerin sürdürülebilirliğini değerlendirmede kullanılacak ölçütler, kategori ve göstergeler geliştirilmiş ve bunların ışığında bu üç malzemenin sürdürülebilirlikleri analiz edilmiştir.
Taş, toprak ve ahşabın sürdürebilirliğinin yüksek olduğu, enerji korunumuna, kullanıcının sağlığının ve doğal çevrenin korunmasına olumlu katkılar sağladığı, bu malzemelerin yapılarda kullanımının yaygınlaşmasının Ülkemizin çevresel performansına olumu katkı sağlayacağı sonucuna varılmıştır. Bu malzemelerinin üretim ve kullanımını arttırmaya yönelik stratejiler belirlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir mimarlık, Ekolojik yapı malzemesi, Taş, Kerpiç, Ahşap

Sustainability Analysis Model for Natural-Ecological Three Construction Materials- Stone-Adobe and Wood

Öz

One of the factors that create environmental problems is the activity of the building construction sector. The need to reduce the negative effects of this activity directs us to use ecological design and ecological materials in buildings. In this study, stone, adobe and wood, which are ecological building materials, are discussed. The criteria, categories and indicators to be used in evaluating the sustainability of these materials were developed and the sustainability of these three materials was analyzed in the light of these
It has been concluded that the sustainability of stone, soil and wood is high. They contributes positively to energy conservation, the protection of the user's health and the natural environment, and the widespread use of these materials in buildings will contribute positively to the environmental performance of our country. Strategies to increase the production and use of these materials should be determined.

Anahtar Kelimeler

Sustainable architecture, Natural ecological building material, Stone, Adobe, Wood

Kaynakça

• Akbaş, M. F., Aslan, M. ve Arpacıoğlu, Ü. (2022). Yeşil malzeme bağlamında kerpiç. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3(2), 72-88. ISSN: 2757-5640 Doi: https://doi.org/10.58317/eksen.888676
• Anonim. (2009). KUDEB Ahşap Eğitim Atölyesi, Geleneksel Ahşap Yapı Uygulamaları, İstanbul, Özgün Ofset
• Aytıs, S. ve Polatkan, l. (2010). Beton Malzemenin Kamusal Alanlarda Ekolojik Olarak Kullanımı Uluslararası Sürdürülebilir Yapılar Sempozyumu (ISBS), 26- 28 Mayıs 2010, Ankara, Türkiye
• Balanlı, A. (1997). Yapıda Ürün Seçimi, İstanbul, Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Eğitim ve Kültür Hizmetleri Derneği Yayını No 4,
• Baumeister, D. (2013). Biomimicry Resource Handbook. A Seed Bank of Best Practices.USA Missoula, Montana.
• Baykan, B. G. (2011). Dünya Çevre Liginde Türkiye Nerede, BETAM Araştırma Notu (11/116), İstanbul, Bahçeşehir Üniversitesi, 5s. ( https://betam.bahcesehir.edu.tr/wp-content/uploads/2011/05/ArastirmaNotu116.pdf )
• Berber, F., 2012, Ekolojik Malzemenin Tasarımdaki Yeri ve Ekolojik Malzemeyle Mimari Konut Tasarımı, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Haliç Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul, 203 s.
• Bozyel, M.E. (2021). Betonarme Kullanıcılarının Kerpiç Yapılar Hakkındaki Görüşlerinin Bilimsel Veriler Doğrultusunda İncelenmesi, Yüksek Lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Brancaccio, F. (2017). Timber and Earthquake: The Same Old Story, Ahşap Yapılarda Koruma ve Onarım Sempozyumu 5, 24-26 Nisan 2017, Beşiktaş-İstanbul.
• Castanheira, G and L. Bragança, 2014, The Evolution of the Sustainability Assessment Tool SBToolPT: From Buildings to the Built Environment, Hindawi Publishing Corporation, The Scientific World Journal Volume 2014, Article ID 491791, 10 pages, http://dx.doi.org/10.1155/2014/491791
• Çelik, H. K. & Şakar, G. (2022). Geçmişin ve Geleceğin Yapı Malzemesi Olarak Ahşap: Yapı Mühendisliği Çerçevesinde Bir İnceleme. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (36), 298-304.DOI: 10.29048/makufebed.382966
• Ergenç, S. (2007). İç Duvar Kaplamalarında Ürün Seçimi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Esin, T., ve Yüksek İ. (2009). Çevre Dostu Ekolojik Yapılar 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS’09), 13-15 Mayıs 2009, Karabük-Türkiye
• Gezer, H. (2013). Geleneksel Safranbolu Evlerinin Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Yıl: 12 Sayı: 23 Bahar 2013 s. 13-31.
• Hakverdi, A. E. (2020). Türkiye’de Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter Ve Göstergelerinin Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Forestry, 21(3): 332-343. DOI: 10.18182/tjf.691776
• Ilvitskaya, S. V., Lobkov, V. A. and T. V. Lobkova (2019) Natural Materials in Sustainable Architecture Building System, IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering 687 (2019) 055030 doi:10.1088/1757-899X/687/5/055030
• Kafescioğlu, R. (2017), Çağdaş Yapı Malzemesi Toprak ve Alker, İstanbul, İTÜ Vakfı Yayınları,
• Karabetça, A. R. (2018). Biyomimikri Destekli Tasarım Ölçütleri İle Yenilikçi Mekânlar Yaratılması, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC ISSN: 2146-5193, 2018 (8) 1, p.104-111 DOI NO: 10.7456/10801100/010
• Karahan, E. (2017). Geleneksel ve Günümüz Konutunda Sürdürülebilirlik ve Yaşam Alışkanlıkları: Osmaneli Örneği, MEGARON;12(3):497-510 DOI: 10.5505/megaron.2017.27037
• Kıstır, M. R., Kurtoğlu, D. (2018). Geleneksel Konut Mimarisinin Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi: Ayvalık ve Oxford Evleri Örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 9 (1): 83-90 ISSN Online: 1309-2243
• Koç, V. (2016) Depreme Maruz Kalmış Yığma ve Kırsal Yapı Davranışlarının İncelenerek Yığma Yapı Yapımında Dikkat Edilmesi Gereken Kuralların Derlenmesi, Çanakkale, Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2016:2, 1, 36-57.
• Kutlu, İ. ve Ergün, R. (2020). Geleneksel Anadolu Yapılarında Ahşap Üst Örtü Gelişiminin Değerlendirilmesi. International Journal of Mardin Studies, 1(1), 93-109.
• Oğurlu, İ., Aksu, G.A., Sözgen, Ö. T. (2014). İşleyen ve İşi Bitmiş Taş ve Mermer Ocaklarının Peyzaj Rekreasyon ve Biyotop Tasarım Potansiyeli, Ulusal Mermer ve Taş Ocakları Onarım Sempozyumu, 18-20 Eylül 2014-Isparta, Bildiriler Kitabı s. 227-241. http://ormanweb.sdu.edu.tr/mermerteknik/belgeler/BildirilerKitabi_v2.pdf
• Olgun, İ, Büken Cantimur, B., Hasgül, E., Turgut, E., Ergün M., (2017). Kastamonu- Küre: Kırsal Yerleşimden Yeni Yapıya, İstanbul, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları 856, ISBN: 978-605-5005-67-2, İncekara Matbaacılık
• Olğun T. N., Akyıldız N., A., Gülten A, Ekici B., Açıkgenç B., Ulaş M. (2019). Doğal Yapı Malzemelerinin Sürdürülebilirlik Bağlamında Değerlendirilmesi- Kerpiç Malzeme Örneği, 3. Anadolu Uluslararası Uygulamalı Bilimler Kongresi, Diyarbakır 28-29 Aralık 2019, Uygulamalı Bilimler Kongresi Kitabı, SBN: 978-605-80174-3-6, s 707- 712.
• Özmehmet, D. E. (2008). Dünyada ve Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları. Journal of Yaşar University, 3(12), 1853-1876.
• Revuelta-Acosta J. D., Garcia-Diaz A., Soto-Zarazua G.M. and Rico-Garcia E., (2010). Adobe as a Sustainable Material: A Thermal Performance, J of Applied Science 10 (19): 2211-2216, 2010
• Sağdıçoğlu, M. S. (2020). Geleneksel Mimarideki Ekolojik Ölçütlerin Değerlendirilmesi: İzmir-Şirince örneği. Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Sayar, Z., Gültekin A. B ve Dikmen Ç. B. (2009) Sürdürülebilir Mimarlık Kapsamnda Ahşap Ve PVC Doğramaların Değerlendirilmesi, 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (İATS’09), 13-15 Mayıs 2009, Karabük-Türkiye
• Suhamad D A and Martana, S. P. (2020) Sustainable Building Materials, IOP Conf. Ser.: Mater. Sci. Eng. 2020, 879 012146
• Şimşek Tolacı, S & Hürmüzlü B (2020). Isparta'da Kerpiç ve Yaşam. Isparta, Desen Ofset. T.C. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) Sürdürülebilir Orman Yönetimi Özel İhtisas komisyonu raporu, Ankara,
• Tavşan C., Şahiner Tufan A., Tavşan F. (2022). Ekolojik Malzeme Olan Ahşapla Yapılan Çok Katlı Yapılar, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, cilt.7, 291-309
• Tufan, M., Z., Özel C. (2018). Sürdürülebilirlik Kavramı Ve Yapı Malzemeleri İçin Sürdürülebilirlik Kriterleri, Uluslararası Sürdürülebilir Mühendislik ve Teknoloji Dergisi, 2, (1) 2018, 9-13.
• Tuztaşı ve Çobanoğlu (2006), Anadolu'da Kerpicin Kullanım Geleneği Ve Kerpiç Konut Yapım Sistemlerinin Karşılaştırılması, Tasarım+Kuram, Sayı 5, Aralık 2006, s. 103.
• Üstün, B. (2008). Sürdürülebilir Mimarlık Kapsamında Kağıtın Çatı Ve Cephe Sistemlerininde Kullanımı: Shigeru Ban’ın Tasarımları 4. Ulusal Çatı & Cephe Kaplamalarında Çağdas Malzeme ve Teknolojiler” Sempozyumu, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul- Taşkışla- 13–14 Ekim 2008.
• Yakup N., (2002). Plan Tipolojisi ve Üretim Teknolojisi Bakımından Gönyeli'de Kerpiç Konutlar, Master Tezi, Kıbrıs, akın Doğu Üniversitesi Fen ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı.
• URL-1: https://kutuphane.ticaret.edu.tr/ekual-veritabanlari/ Erişim Tarihi: 09.01.2024
• URL-2:http://semihakseker.blogspot.com/2011/11/kerpic-ev.html?zx=b55e2e87d246b200 Erişim Tarihi: 09.01.2024
• URL-3:http://www.arkitera.com/etkinlik/2109/surdurebilir-mimari-tasariminda-kerpic-malzeme-kullanimi Erişim Tarihi: 09.01.2024
• URL-4:https://www.arkitera.com/soylesi/yapida-ekoloji-kavrami-butunsel-olarak-ele-alinmiyor/ Erişim Tarihi: 09.01.2024.