ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE EĞİTİM KURUMLARI KARAR PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 27 - 34, 30.11.2018

Hakan Murat Arslan Adem Köse İsmail Durak

Öz

Günümüzde eğitim kurumlarının karşılaştıkları
karar problemleri oldukça karmaşık hale gelmiştir. Kurumlar arası rekabet
koşulları altında bu karmaşık karar problemlerinin nicel karar analizi
yöntemleri ile çözümlenmesi gerekli görülmektedir. Bu sebeple son zamanlarda
yöneylem araştırmaları temelli çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri sık
kullanılmaktadır. Bu çalışmada amaç, eğitim kurumları yöneticilerinin
karşılaştıkları karar problemlerinde ÇKKV yöntemlerinin kullanılabilirliğini
göstermek ve bu konuda çalışan araştırmacılar nezdinde farkındalık oluşturmak
çalışmanın başlıca amacıdır. Literatürde eğitim kurumlarının değişik karar
problemlerini ÇKKV yöntemleri ile çözümlediği açıktır. Ancak ödül alacak
öğrencilerin seçiminde karar analizi yöntemlerini kullanan çalışma yok denecek
azdır. Literatürde ki bu boşluğun doldurulması çalışmanın diğer amaçları
arasındadır. Çalışmanın uygulama kısmında, Düzce de faaliyet gösteren bir
ortaöğretim kurumunda ödül alacak öğrencilerin tespiti probleminin MACBETH (Measuring
Attractiveness by a Categorical Based Evaluation Technique) 
yöntemi ile değerlendirilmesi yer almaktadır. Analiz için gerekli tüm
veriler ilgili eğitim kurumun yetkililerinden alınmıştır. Bu yetkililer aynı
zamanda karar vericiler olarak kabul edilmiştir. Oluşturulan çözüm modelinin
kriter ve alternatifleri karar vericilerin görüşleri ve ilgili literatür
taranarak belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda; birinci sırada A1
(Yasin), ikinci sırada A2 (Nazar) ve üçüncü sırada A3 (Sude) çıkmıştır.
Çalışmada adil bir seçim yapısının belirlenmesi için MACBETH yöntemi
kullanılmıştır. Bu konuda sonradan yapılacak çalışmalarda yapay zekâ veya
hibrit yöntemlerin kullanılması tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, MACBETH Yöntemi, Eğitim Kurumları

DETERMINATION OF STUDENTS WHO WILL BE AWARDED IN THE EDUCATION INSTITUTIONS BY MACBETH METHOD

Öz

Today, the decision
problems faced by educational institutions have become quite complex. Under
complex competition conditions, it is necessary to solve these complex decision
problems with quantitative decision analysis methods. Recently for this reason
multi criteria decision making (MCDM) methods based on operations research have
been frequently used.

The aim of this study
is to demonstrate the usability of the MCDM methods in the decision problems
faced by the administrators of the educational institutions and to raise
awareness among the researchers working on this subject. It is clear in the
literature that educational institutions solve different decision problems by
using MCDM methods. However, there are few studies that use decision analysis
methods in the selection of students who will receive awards. The filling of
this gap in the literature is among the other purposes of the study. In the
application part of the study, the problem of detection of the students who
will be awarded in a secondary school operating in Düzce was evaluated by
MACBETH (Measuring Attractiveness by a Categorical Based Evaluation Technique)
method. All required data for the analysis were obtained from the managers of
the relevant educational institution. These managers were also accepted as
decision makers at the same time. Criteria and alternatives of the solution
model created by the opinions of decision makers and related literature. As a
result of the analyzes, A1 (Yasin) the first, A2 (Nazar) the second and A3
(Sude) the third was become. The MACBETH method was used to determine a fair
choice structure in the study. The use of artificial intelligence or hybrid
methods is recommended in subsequent studies.

 

Anahtar Kelimeler

Multi Criteria Decision Making Methods, MACBETH Method, Educational Institutions

Kaynakça

• Abalı, Y.A., Kutlu, B.S. ve Eren, T. (2012). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Bursiyer Seçimi: Bir Öğretim Kurumunda Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26, 3-4, 259- 272 Altunok, T., Özpeynirci, Ö., Kazancıoğlu, Y. ve Yılmaz, R. (2010). Comparative Analysis of Multi criteria Decision Making Methods For Postgraduate Student Selection. Eurasian Journal of Educational Research, 40, 1-15. Aydın, A., Şengül, U. ve Sarıer, Y. (2010). Analyzing the Results of Pisa Math Literacy in Terms of Social Justice and Equality in Educational Opportunities. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 3537–3544. Bana e Costa, C.A. and Oliveira, R.C. (2002). Assigning Priorities for Maintenance, Repair and Refurbishment in Managing a Municipal Housing Stock, European Journal of Operational Research, 138, 380–391. Bana e Costa, C.A., De Corte, J .M. and Vansnick, J.C. (2012). MACBETH, International Journal of Information Technology & Decision Making, 11, 2, 359-387. Cho, K.T. (2003), “Multi criteria Decision Methods: An Attempt to Evaluate and Unify”, Mathematical and Computer Modelling, 37, 1099-1119. Costa, C.B. ve Chagas, M.P. (2002), “A Career Choice Problem: An Example of How to Use MACBETH to Build a Quantitative Value Model Based on Qualitative Value Judgments”, Working Paper No: LSEOR 02.53, The London School of Economics and Political Science. Costa, C.B., Olıveıra, C. S. Ve Vıeıra V. (2008), “Prioritization of Bridges and Tunnels in Earthquake Risk Mitigation Using Multi Criteria Decision Analysis: Application to Lisbon”, Omega, 36, 442-450. Ercan, E. ve Kundakçı, N. (2017) Bir Tekstil İşletmesi için Desen Programı Seçiminde ARAS ve OCRA Yöntemlerinin Karşılaştırılması, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: 19, Sayı: 1, Haziran 2017, 83-105 Ertay, T., Kahraman, C., Kaya, İ., , (2013) Evaluation of Renewable Energy Alternatives Using Macbeth and Fuzzy Ahp Multi criteria Methods: The Case of Turkey, Technological and economic development of economy, 19, 1 38-62 Ferreıra, F.A.F., Santos, S.P. ve Rodrıgues, P.M.M. (2011), “Adding Value to Bank Branch Performance Evaluation Using Cognitive Maps and MCDA: A Case Study”, Development and Learning in Organizations, 25, 1320-1334. Karande, P. and Chakraborty, S. (2013). Using MACBETH Method for Supplier Selection in Manufacturing Environment, International Journal of Industrial Engineering Computations, 4, 259–272. Kundakcı, N. (2016). Combined Multi-Criteria Decision Making Approach based on MACBETH and Multi-MOORA Methods, Alphanumeric Journal, 4(1), 17–26. Kutlu, B. S., Abalı, Y. A. ve Eren, T. (2012) Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Seçmeli Ders Seçimi Sosyal Bilimler, Cilt 2 Sayı 2 M-MACBETH Kullanma Kılavuzu, http://www.m-macbeth.com, Erişim Tarihi: 25 Haziran 2018. Özden, Ü.H. (2008) AHP Yöntemi İle İlkokul Seçimi, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. dergisi, Cilt 14, Sayı 1 Sabaei D., Erkoyuncu J. and Roy R. ( 2015 ) A review of multi-criteria decision making methods for enhanced maintenance delivery / Procedia CIRP 37 30 – 35 Samut, Pınar Kaya, (2014). iki Aşamalı Çok Kriterli Karar Verme ile Performans Değerlendirmesi: AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Entegrasyonu, Anadolu University Journal of Social Sciences. 2014, Vol. 14 Issue 4, p57-68. Soba, M. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Performanslarının Akademisyenler Tarafından Analitik Hiyerarşi Süreci ile Değerlendirilmesi (Uşak Üniversitesi Örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 42, 368-381. Sousa, K., Mendonca, H. ve Furtado E. (2006), “Applying A Multi-Criteria Approach for the Selection of Usability Patterns in the Development of DTV Applications”, IHC 2006 Proceedings of VII Brazilian Symposium on Human Factors in Computing Systems, 91-100. Wu H.Y., Chen J.K., Chen I.S. ve Zhuo H.H. (2012). Ranking Universities Based on Performance Evaluation by a Hybrid MCDM Model. Measurement, 45, 856–880. Yetim S. (2008). “Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Matematik Öğretmenliği Programı Birinci sınıf Öğrencilerinin Bu Programı seçmelerinde Etkili Olan Öncelikli Faktörlerin AHP Metodu ile Analizi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 589-606.