İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin İncelenmesi ve Trakya Bölgesindeki Ayçiçek Yağı Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 174 - 187, 31.05.2012

Emre Akbulut

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin İncelenmesi ve Trakya Bölgesindeki Ayçiçek Yağı Sektöründe Bir Araştırma

Öz

Globalleşme ile gelişen ekonomik ilişkilerin etkisiyle işletmeler fiziki olarak büyüdükçe, işletme faaliyetleriyle oluşan işlemlerin, sayılarının çokluğu ve karmaşıklığı işletme yönetiminin işletme faaliyetlerini doğrudan doğruya kontrol etme olanağı kalkmıştır. Dolayısıyla ortaya çıkan doğru ve güvenilir bilgi ihtiyacı, iç kontrolü vazgeçilmez hale getirmiştir. Son yıllarda yaşanan muhasebe skandalları ve usulsüzlükleri, işletme yönetimleri ve bağımsız denetim firmalarına olan güveni sarsmıştır. İşletme ve işletme ile ilgili taraflar açısından olumsuzluk oluşturan bu durumun temel nedenlerinden birisi de, iç kontrol ortamlarının zayıflığı ve etkin bir iç kontrol sisteminin mevcut olmamasıdır. Ayçiçeği yağı sektörü Türkiye açısından en önemli sektörlerden birisidir. Bunun nedeni ayçiçeği bitkisinden; yağ, yem, boya maddesi, yakıt ve çok az miktarda da olsa sabun yağı elde edilmesidir. Ayçiçek yağı sanayi sayesinde ambalaj, kimya ve yem sanayi de canlılık kazanmaktadır. Yıllık ortalama 900 bin ton ayçiçeği üreten Türkiye, kendine yeterli olmadığı için bu üründe net ithalatçı konumundadır. Toplam 3 milyar dolarlık bitkisel yağ ithalatının yaklaşık üçte birini ayçiçeği oluşturmaktadır. Bu çalışma ile Trakya Bölgesinde Ayçiçek yağı sektöründeki mevcut iç kontrol sistemlerinin durumunun tespit edilmesi amaçlanmış, bu amaçla dünyada geliştirilen etkin iç kontrol yapıları ve iç kontrol kullanım zorunluluğuna ilişkin mevzuatlar incelenmiş, etkin bir iç kontrol sisteminin işletmede ne şekilde kurulacağı ve iç kontrolün etkinliğini ölçmek ve bu sektörde iç kontrole verilen önemi tespit etmek amacıyla anket çalışması yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

İç Kontrol, İç Kontrol Sistemi, Ayçiçek Yağı Sektörü, Türkiye

Kaynakça

• Aksoy, T. (2007). Basel II ve İç Kontrol, Ankara: Ankara SMMM Odası Yayınları.
• Aksoy, T. (2005). Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Bağlamında İç Kontrol ve İç Kontrol Gerekliliği: Analitik Bir İnceleme, Mali Çözüm Dergisi, Temmuz-Ağustos-Eylül, Yıl: 15, Sayı: 72, 138-164.
• Aktaş, M. A. (2005). İç Kontrol Sistemi Ve Verimlilik İlişkisi, Mevzuat Dergisi, Haziran, Yıl: 8, Sayı: 99, 1-6.
• Aslan, S. (2003) Türk Bankacılık Sektöründe İç Denetim, İstanbul: Avcıol Basım-Yayın, 1.Baskı.
• Ataman, Ü., Hacırüstemoğlu, R. ve Bozkurt, N. (2001). Muhasebe Denetimi Uygulamaları, İstanbul: Alfa Basım, 1.Baskı.
• Azaltun, M. (1999). Otel İşletmelerinde İç Kontrol, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Bishop, W. G. (1991). Internal control - what's that?, Internal Auditor, June, 117-123.
• Çatak, S. (2005). İşletmelerde İç Kontrol Sistemini Oluşturan Unsurlardan Kontrol Çevresinin (Ortamı) İncelenmesi, Mevzuat Dergisi, Temmuz, Yıl: 8, Sayı: 91, 1-9.
• Dabbağoğlu, K. (2007). İç Kontrol Sistemi, Mali Çözüm Dergisi, Temmuz-Ağustos, Sayı: 82, 159-169.
• Demirbaş, M. (2005). İç Kontrol Ve İç Denetim Faaliyetlerinin Kapsamında Meydana Gelen Değişimler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar 2005/1, Yıl: 4, Sayı: 7, 167-188.
• Demirel, A. (2007). Bağımsız Denetimde İşletme İç Kontrol Yapısının İncelenmesi ve Bir Uygulama Örneği, İstanbul: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doyrangöl, N. C. (2002). İşletme Çevresindeki Olumsuz Gelişmeler Karşısında İç Denetimin Yeri Ve Önemi, Mali Çözüm Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 60, Temmuz-Ağustos-Eylül, 33-42.
• Durmuş C.N., Taş D. (2008). Denetim, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Egerdahl, Ryan L. (1995).A risk matrix approach to data processing facility audits, Internal Auditor, Cilt No: 52, Sayı: 3, Haziran, 35-40.
• Erdoğan, M. (2006). Denetim Kavramsal ve Teknolojik Yapı, Eskişehir: Maliye ve Hukuk Yayınları, 3. Baskı.
• Frazier, D. R. and Spradling, S. (1996). The New SAS No:78, Another new definition of internal control for auditors: Structure is replaced with process. Can auditors handle this new idea?, The CPA Journal, May 1, Vol: 66, Issue 5, 38-47.
• IFAC (The International Federation of Accountants) (2004). ISA-400 Risk Assessments and Internal Control, Handbook of International Auditing, Assurance and Ethics, January 1st, 2004, 357-371.
• Kaval, H. (2005). Muhasebe Denetimi Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS/IAS) Uygulama Örnekleri İle, Ankara: Gazi Kitapevi, 2. Baskı.
• Kavut, L. (2000). Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları Ve Türkiye’deki Durumu, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Aralık, Cilt: 2, Sayı: 4, 9-28.
• Korkut, B. (2004). Merkez Bankalarında İç Kontrol Ve Risk Ölçümü Uygulamalarının TCMB Kambiyo Muhasebesi İşlemleri Açısından Değerlendirilmesi, Ankara: Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Muhasebe Genel Müdürlüğü.
• Lorton, R. L. (2005). Internal Controls: Best Practice Blueprints, The Corporate Board, March/April, 18-23. Muthukrishnan, R. (2004). The Auditor’s Prerogative to Review Internal Controls, Informatıon Systems Control Journal, Volume 2, 1-3.
• Öndeş, T. (2000). Kobi’lerde Verimliliğin Artması İçin İç Kontrol Sisteminin Kurulması ve Yürütülmesi İle İlgili Bazı İpucu Sorular, Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı: 2, 79-85.
• Özeren, B. (2002). ABD Sayıştayı Tarafından Yayınlanan: Federal Devlette İç kontrol Standartları, Sayıştay Araştırma ve Tasnif Grubu, 1-23.
• Perry, W. E. and Warner, P. (2005). The Quantitative Assesment Of Internal Control, İnternal Auditors Can Fortify Their Assurance Efforts By İmplementing A Systematic, Framework-Based Approach To Control Reviews, Internal Auditor, Cilt no: 62, Sayı: 20, Nisan, 47-53.
• Pickett, K. C. S. (2005). The Essentıal Handbook Of Internal Audıtıng, John Wiley & Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester,West Sussex PO19 8SQ, England. Tarantino, A. (2005). Globalization Efforts to Improve Internal Controls, Accounting Today, June 20-July 10, 36-42.
• Tuan, K. A. ve Memiş, M. Ü. (2007). İç Denetimin Yönetim Fonksiyonlarının Yerine Getirilmesindeki Rolü, Muhasebe ve Finans Dergisi, Temmuz, Sayı: 35, 87-99.
• TÜDESK (Türkiye Denetim Standartları Kurulu) (2004). UDS-400 Risklerin Belirlenmesi ve İç Kontrol, Ankara: Türmob Yayınları,1-14.
• Uzay, Ş. (1999). İşletmelerde İç Kontrol Sistemini İncelemenin Bağımsız Dış Denetim Karar Sürecindeki Yeri ve Türkiye’deki Denetim Firmalarına Yönelik Bir Araştırma, Ankara: SPK Yayınları, 1. Baskı.
• Watchorn, C. (2005). Internal Controls, A Risk-Based Approach, Accountancy Ireland, August, Vol: 37, No: 4, 11-14.
• William, R. Kinney Jr. (2000). Research Opportunities in Internal Control Quality and Quality Assurance, Auditing: A Journal of Practice &Theory, 82-90.
• Yılancı, M. (2006). İç Denetim Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi İşletmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Nobel Yayınları, 2. Baskı.
• Yurtsever, G. (2008). Bankacılığımızda İç Kontrol, İstanbul: Graphis Matbaa. http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/Makaleler/Ali%20Kamil%20Uzun/%C4%B0%C5%9ELET MELERDE%20%C4%B0%C3%87%20KONTROL%20S%C4%B0STEM%C4%B0_AKU.pdf Erişim Tarihi: 20.02.2012