Assesment of Social State in Turkey in The Context Of Social Assistance

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 146 - 169, 30.08.2020

Sefa Karagöz

https://doi.org/10.38009/ekimad.729715

Cited By: 3

Öz

Among the most important duties of the social state, increasing the prosperity of people is the primary one. In this context, the state is an essential element in ensuring the social security of the public. Social security has two regimes as contributory and non-contributory. The non-contributory regime is generally the system that the government finances with taxes and consists of non-refundable payments. In this study, the status of the social state in theory and practice in Turkey was examined through the social welfare that is within the scope of the non-contributory regime of social security. This examination was conducted within the scope of mentality, legislation, institutional structure, practice and supervision; and it was concluded that social state exists in theory (legislation, institutional structure) in Turkey, however, a proper social state in practice (rights-based social welfare, social spending, supervision) cannot be mentioned. In order to reach the conclusion mentioned in the study, an evaluation was made using various studies in the literature and reports and statistics published in the context of the study.

Anahtar Kelimeler

Social State; Social Security; Social Assistance

Türkiye’de Sosyal Devletin Sosyal Yardım Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz

Sosyal devletin en önemli görevlerinin başında halkın refahını yükseltmesi gelmektedir. Bu bağlamda devlet, halkın sosyal güvenliğinin sağlanmasında vazgeçilmez unsurdur. Sosyal güvenliğin primli ve primsiz olmak üzere iki rejimi bulunmaktadır. Primsiz rejim genel olarak devletin vergilerle finanse ettiği ve karşılıksız ödemelerden oluşan sistemdir. Bu çalışmada sosyal güvenliğin primsiz rejimi kapsamında yer alan sosyal yardım üzerinden Türkiye’de sosyal devletin teoride ve uygulamada ne durumda olduğu incelenmiştir. Bu inceleme zihniyet, mevzuat, kurumsal yapı, uygulama ve denetim kapsamında yapılmış ve Türkiye’de sosyal devletin teoride (mevzuat, kurumsal yapı) var olduğu fakat uygulamada (hak temelli sosyal yardım, sosyal harcama, denetim) tam anlamıyla bir sosyal devletten bahsedilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Devlet, , sosyal güvenlik, , sosyal yardım

Kaynakça

• Aca, Z. (2020). Yapabilirlik Yaklaşımı Çerçevesinde Kamusal Sosyal Yardımların Etkinliği Analizi: Bursa Örneği. Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları-39.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2019). 2018 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara.
• Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. (2010). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü: Türkiye’de Kamusal Sosyal Yardım Alanların Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü Araştıması. Ankara: Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2017). Türkiye’nin Bütünleşik Sosyal Yardım Sistemi. Ankara: https://www.ailevecalisma.gov.tr/SYGM/PDF/Turkiyenin_Butunlesik_Sosyal_Yardim_Sistemi.pdf [İndirme Tarihi: 04.01.2020]
• Akgül, O. (2016). Sosyal Devletin Evrimi, Türkiye’de Sosyal Devlet Teoride mi, Pratikte mi? Içinde II.Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi-Bildiriler Kitabı I (ss. 277–288).
• Arslan, A. (2002). Kamu Harcamalarında Verimlilik, Etkinlik ve Denetim. Maliye Dergisi, (140), 1–14.
• Atanır, H. (2016). Türkiye’de Yoksulluk, Sosyal Yardım ve Sivil Toplum: Hak Temelli Yaklaşım Açısından Bir Değerlendirme. Ankara: Dorlion Yayınları.
• Balta, E. (2019). Sosyal Yardımların Sosyo-Ekonomik Etkileri: Şırnak İli Örneği. T.C. Şırnak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Briggs, A. (1961). The Welfare State in Historical Perspective. European Journal of Sociology, 2(2), 221–258.
• Bulut, M. (2011). Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Sosyal Yardım Yaklaşımı ve Türkiye’de Durum. Yardım ve Dayanışma Dergisi, 2(3), 57–64.
• Çetin, B. I. (2017). Sosyal Politika ve Vatandaşlık: Türkiye İçin Asgari Gelir Desteği. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Çetinkaya, Ş. (2012). Türkiye’de Sosyal Yardım Müessesi: Durum Analizi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Çinar, M. Ç. (2013). Mobil Teknolojilerin Sosyal Yardımlar Alanında Kullanılması. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Uzmanlık Tezi.
• Çoğurcu, C. (2010). Stratejik Planlama, Stratejik Yönetim ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünde Sosyal Yardım Projelerine Yönelik Gerçekleştirilen Projeler. Yardım ve Dayanışma Dergisi, 1(2), 7–32.
• DDK. (2009). Türkiye’de Sosyal Yardımlar ve Sosyal Hizmetler Alanındaki Yasal ve Kurumsal Yapının İncelenmesi, Aile, Çocuk, Özürlü, Yaşlı ve Diğer Kişilere Götürülen Sosyal Hizmetlerin ve Sosyal Yardımların Genel Olarak Değerlendirilmesi, Bu Hizmetlerin Düzenli ve Verimli Şekilde Yürütülmesinin ve Geliştirilmesinin Sağlanması Raporu Ankara.
• Demirci Akyol, E. (2010). Osmanlı Devletinde Yoksulluğu Azaltma Stratejileri ve Bu Stratejilerin Sürekliliği ve Değişimi. Içinde N. F. Kunduracı, O. Bilge, E. Kaya, & S. İncedal (Ed.), Uluslararası Yoksullukla Mücadele Stratejileri Sempozyumu (ss. 67–74). Ankara: T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
• Dodurka, B. Z. (2014). Türkiye’de Merkezi Devlet Eliyle Yapılan Sosyal Yardımlar -Çalışma Raporu. İstanbul.
• Dural, B., & Con, G. (2011). Türkiye’de Sosyal Devlet ve Yaşlı Hakları Üzerine Bir İnceleme. Içinde Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu (ss. 483–496). İstanbul: Petrol-İş Yayınları.
• Eryıldız, F. G. (2015). Ulusal ve Yerel Düzeyde Yoksulluk Azaltma Stratejileri: İstanbul’da Sosyal Yardım Uygulamaları. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism. Journal of Chemical Information and Modeling. Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
• Ersin, İ., & Baş, H. (2019). Güney Avrupa Refah Ülkelerinde Sosyal Harcamalar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi. 9 (1).
• Etci, H. (2012). Sosyal Yardımların Politik Nitelik Kazanması(2002-2011 Türkiye Örneği). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ferrera, M. (2015). Sosyal Avrupa’da “Güney Avrupa Refah Modeli”. Içinde A. Buğra & Ç. Keyder (Ed.), Sosyal Politika Yazıları 7.Baskı (ss. 195–230). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gökçeoğlu, Ş. (2014). Sosyal Yardımların Hak Niteliği ve Dava Edilebilirliği. İçinde P. Akkuş & Ö. BaşpınarAktütün (Ed.), Sosyal Hizmet ve Öteki Disiplinlerarası Yaklaşım (ss. 97–111). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Gough, I. (2015). Güney Avrupa’da Sosyal Yardım. Içinde A. Buğra & Ç. Keyder (Ed.), Sosyal Politika Yazıları 7.Baskı (ss. 231–260). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gül, H., & Sallan Gül, S. (2007). Sosyal Devletten Çalışma Refahına Geçişte Sosyal Haklar ve Yoksullar. Amme İdaresi Dergisi, 40(3), 1–30.
• Güneş, M. (2012). Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardımların Bir Kamu Yönetimi Politikası Olarak Sürdürülebilirliği. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24, 149–184.
• Kara, B. (2009). Sosyal Devletten Küresel Devlete: Türkiye’de Kamu Çalışanları ve Temel Haklar. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 369–386.
• Karagöl, E. T., & İpek, E. (2019). Gelir Dağılımı ve Sosyal Yardımlar. Içinde E. T. Karagöl & A. Develi (Ed.), Sosyal Politika:Teori, Politika ve Uygulamalar (ss. 75–108). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Kesgin, B. (2014). Kamu Sosyal Politikalarında Sosyal Yardım (2.Baskı). İstanbul: Açılım Kitap.
• Kılıç, R., & Çetinkaya, Ş. (2012). Türkiye’de Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardım Strateji̇leri̇ ve Bi̇r Model Öneri̇si̇. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 93–114.
• Koray, M. (2005). Avrupa Toplum Modeli. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Koray, M. (2016). Sosyal Politika Bilim Dalına İlişkin Genel Bilgiler. Içinde A. İ. Oral & Y. Şişman (Ed.), Sosyal Politika I (ss. 2–27). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Korkusuz, R., & Uğur, S. (2010). Sosyal Güvenlik Hukukuna Giriş. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Kuluçlu, E. (2006). Yöneti̇mi̇n Deneti̇mi̇nden Deneti̇mi̇n Yöneti̇mi̇ne. Sayıştay Dergisi, (63), 3–37.
• Kurt Topuz, S. (2009). Türkiye’de Sosyal Devlet Harcamalarının Genel Eğilimi: 2001-2009 Yılları Arasında Yapılan Eğitim, Sağlık ve Sosyal Koruma Harcamaları. Alternatif Politika, 1(1), 115–136.
• Kutlu, D. (2018). Türkiye’de Sosyal Yardımların Hak(sızlık) Niteliğinin Yasal ve Toplumsal Temelleri: Düzenleme, Uygulama, Deneyim. Içinde Sosyal Yardım Alanlar: Emek, Geçim, Siyaset ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• OECD. (2007). The Social Expenditure database: An Interpretive Guide SOCX 1980-2003 https://stats.oecd.org/OECDStatDownloadFiles/OECDSOCX2007InterpretativeGuide_En.pdf [İndirme Tarihi: 10.03.2020].
• OECD. (2019). Social Expenditure Database. https://www.oecd.org/social/expenditure.htm [İndirme Tarihi: 07.04.2020]
• Önal, A. (2017). Türkiye’de Devletin Sosyal Politikaları: Sahici mi ve Arka Planı Ne? Içinde Türkiye’de Sosyal Politika Aktörleri: Zemin ve Uygulama (ss. 1–32).
• Onat, Ü. (2003). Yoksulluk ve Sosyal Hizmet. Içinde A. E. Bilgili & İ. Altan (Ed.), Yoksulluk Cilt:II (ss. 8–21). İstanbul: Deniz Feneri Derneği.
• Ortakaya, A. F., & Torun, G. (2011). Devlet Tarafından Verilen Sosyal Yardımlarda Mükerrerliğin Hesaplanması. Yardım ve Dayanışma Dergisi, 2(3), 75–91.
• Özbek, N. (2002). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sosyal Devlet. Toplum ve Bilim, 92(Bahar), 7–33.
• Özdemir, İ. M. (2008). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Sosyal Devlet ve Sosyal Hizmetler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Sarıipek, D. B. (2017). “Hak Temelli” Sosyal Politikadan “Hayırseverlik Temelli” Sosyal Politikaya Geçişte Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü. İnsan&İnsan, 4(11), 81–99.
• Şenkal, Abdulkadir, & Başar Sarıipek, D. (2007). Avrupa Birliği’nin Karşılaştırmalı Refah Modelleri ve Sosyal Politikada Devletin Değişen Rolü. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(14), 146–175.
• Şenkal, Abdülkadir, & Doğan, M. (2012). Sosyal Politika ve Sosyal Haklar; Vatandaşlık Haklarının Yeniden Kavramsallaştırılması Arayışı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 63–80.
• Seyyar, A. (2007). İnsan ve Toplum Bilimleri: Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Şişman, Y. (2017). Türkiye’de Sosyal Politikanın Dünü, Bugünü: Hayırseverliğin Kurumsallaşması mı? Gelişim mi? Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 1–22.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2020). Kamu Kesimi Sosyal Harcamaları. http://www.sbb.gov.tr/resmi-istatistik-programina-katkilarimiz/ [İndirme Tarihi: 07.04.2020]
• T.C. Sayıştay Başkanlığı. (2019). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmet Bakanlığı 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu. Ankara.
• Taşçı, F. (2017). Türki̇ye’de Sosyal Poli̇ti̇ka ve Dönüşüm: Zihniyet, Aktörler ve Uygulamalar. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Merkezi(SETA).
• TEPAV. (2010). Sosyal Hi̇zmetleri̇n Sunumunda Kademelenme. Ankara.
• Tokol, A. (2011). Türkiye’de Sosyal Politika. Içinde A. Tokol & Y. Alper (Ed.), Sosyal Politika (ss. 26–36). Bursa: Dora Yayınları.
• Toprak, D., Ağcakaya, S., & Gül, H. (2016). Sosyal Devlet Yaklaşımı Açısından Türkiye’de 1980 Sonrası Eğitim Harcamalarının Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 123–165.
• Turan, G. (2002). Türk Anayasalarında Sosyal Hakların Gelişimi ve Yorumu. Yeni Türkiye Ansiklopedisi, 104–120.
• Türkoğlu, İ. (2013). Sosyal Devlet Bağlamında Türkiye’de Sosyal Yardım ve Sosyal Güvenlik. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3), 275–305.
• Yay, S. (2014). Tarihsel Süreçte Türkiye’de Sosyal Devlet. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 147–161.
• Yenihan, B. (2018). Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Sosyal Güvenlik: Dünya’da ve Türkiye’de Gelişimi Üzerine Bir İnceleme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(30), 177–196.
• Yeşilırmak, U. İ. (2010). Sosyal Yardım Alanında Bilişim Teknolojilerinin Kullanımı: Örnek Model Sosyal Yardım Bilgi Sistemi. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi.
• Yuvalı, E. (2017). Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Merkezi (Kamusal) Sosyal Yardımlar. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Zengin, E., Şahin, A., & Özcan, S. (2012). Türkiye’de Sosyal Yardım Uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 133–142.