A Study on Interregional Determinants of Infant Mortality Rate in Turkey with Spatial Econometric Analysis

Yıl 2023, Sayı: 38, 149 - 170, 28.07.2023

Ahmet Koncak , Gökhan Konat

https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.38.1195613

Öz

Social and economic factors, education, health literacy, health-related behavior, and many other factors are shown at the beginning of the underlying causes of infant deaths. This study it is aimed to investigate the relationship between the causes of infant mortality and socioeconomic indicators in Turkey. Therefore, using 26 Regions (NUTS2) following the classification of statistical regional units, spatial econometric approaches were employed to demonstrate if a socioeconomic disadvantage accumulation exists in Turkey. In the study, the socioeconomic indicators that affect infant mortality are the number of women who gave birth under the age of 15, income inequality coefficient (Gini index), labor force participation rate of women by age groups (15 years and above, Total/Female), the total number of hospital beds per hundred thousand people, number of primary school graduate women, and number of high schools or equivalent graduate woman. TurkStat was utilized to collect all of the study's data. The experiments show that newborn mortality is increased by the Gini coefficient, the number of women who completed primary school, and the number of women who gave birth before the age of 15, but infant mortality is decreased by higher education levels. In addition, it is found that an increase in the percentage of women over the age of 15 participating in the workforce and the number of beds per hundred thousand people in the hospital causes a decrease in infant mortality. Therefore, investigating the relationship between infant mortality causes and socioeconomic indicators can provide essential clues about public health policy design. Thus, it can assist in taking policy measures by making inferences for the country, region, or community studied.

Anahtar Kelimeler

Infant Mortality, NUTS2, Socioeconomic Indicators, Spatial Econometrics

Mekânsal Ekonometri Analizi ile Türkiye’de Bölgeler Arası Bebek Ölüm Oranı Belirleyicileri Üzerine Bir İnceleme

Öz

Bebek ölümlerinin altında yatan nedenlerin başında sosyal ve ekonomik faktörler, eğitim, sağlık okuryazarlığı, sağlıkla ilgili davranış ve bunun gibi diğer birçok faktör gösterilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de bebek ölümleri nedenlerinin sosyoekonomik göstergeler ile olan ilişkisi araştırılmak istenmektedir. Böylelikle Türkiye için sosyoekonomik dezavantaj birikiminin olup olmadığını göstermek adına istatistiki bölge birimleri sınıflamasına göre 26 Bölge (İBBS-2) için mekânsal ekonometrik tekniklerden faydalanılmıştır. Çalışmada bebek ölüm oranını etkileyen sosyoekonomik göstergeler olarak annenin yaş grubuna göre doğumları (15'den az), gelir eşitsizliği katsayısı (Gini indeksi), yaş gruplarına göre kadınların işgücüne katılma oranı (15 yaş ve üzeri, Toplam/Kadın), yüz bin kişi başına toplam hastane yatak sayısı, ilköğretim mezunu kadın sayısı ile lise veya dengi mezunu kadın sayısı alınmıştır. Çalışmada dikkate alınan değişkenlerin veri setine Türkiye İstatistik Kurumu resmi veri tabanından erişilmiştir. Yapılan sınamalar neticesinde 15 yaşın altında doğum yapan kadın sayısında, Gini katsayısında ve ilkokul mezunu kadın sayısındaki artışın bebek ölümlerini artırdığı, artan eğitim düzeyi ile bebek ölümlerinin azaldığı görülmektedir. Ayrıca 15 yaş üstü işgücüne katılan kadın yüzdesi ve yüz bin kişi başına hastanede kişi başına düşen yatak sayısındaki artışın bebek ölümlerinde azalışa neden olduğu bulgusuna ulaşılmaktadır. Dolayısıyla bebek ölümlerindeki sebeplerin sosyoekonomik göstergeler ile olan ilişkilerini araştırmak, halk sağlığı politikası önlemlerinin tasarlanması önemli ipuçları sağlayabilir. Böylelikle ele alınan ülke, bölge ya da topluluk için çıkarımlarda bulunarak politika önlemleri almada yardımcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Bebek Ölümleri, Sosyoekonomik Göstergeler, İBBS-2, Mekânsal Ekonometri

Kaynakça

• Anselin, L. (1995). Local indicators of spatial association—LISA. Geographical analysis, 27(2), 93-115. google scholar
• Anselin, L. (2001). Spatial econometrics. A companion to theoretical econometrics, 310330. google scholar
• Aral, N., & Aytaç, M. (2018). Türkiye’de işsizliğin mekânsal analizi. Öneri Dergisi, 13(49), 1-20. google scholar
• Arbia, G. (2014). A primer for spatial econometrics with applications in R: Springer. google scholar
• Baird, S., Friedman, J., & Schady, N. (2011). Aggregate income shocks and infant mortality in the developing world. Review of Economics and statistics, 93(3), 847-856. google scholar
• Cesur, R., Tekin, E., & Ulker, A. (2017). Air pollution and infant mortality: evidence from the expansion of natural gas infrastructure. The economic journal, 127(600), 330-362. google scholar
• Cliff, A., & Ord, K. (1972). Testing for spatial autocorrelation among regression residuals. Geographical analysis, 4(3), 267-284. google scholar
• Demirtaş, Z., & Metintaş, S. (2017). Türk Cumhuriyetlerinde Anne Çocuk Sağlığı Göstergelerinin Ekonomik Ve Doğurganlık Özellikleri Açısından Değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 2(1), 16-25. google scholar
• Der, H. H. (2020). Bebek ölüm oranlarının sosyoekonomik belirleyicileri (Master’s thesis, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü) google scholar
• Elhorst, J. P. (2014). Spatial econometrics from cross-sectional data to spatial panels: Springer. google scholar
• Erdoğan, E., Ener, M., & Arıca, F. (2013). The strategic role of infant mortality in the process of economic growth: an application for high income OECD countries. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 99, 19-25. google scholar
• Ertekin, S. M., Dural, B. Y., & Kırca, M. (2016). Türkiye’de Ekonomik Büyüme Ve İşsizliğin Bebek Ölümlerine Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 7(17), 4629-2. google scholar
• Fantini, M. P., Stivanello, E., Dallolio, L., Loghi, M., & Savoia, E. (2006). Persistent geographical disparities in infant mortality rates in Italy (1999-2001): comparison with France, England, Germany, and Portugal. The European Journal of Public Health, 16(4), 429-432. google scholar
• Ferrarini, T., & Norström, T. (2010). Family policy, economic development and infant mortality: a longitudinal comparative analysis. International Journal of Social Welfare, 19, S89-S102. google scholar
• Fischer, M. M., & Wang, J. (2011). Spatial data analysis: models, methods and techniques: Springer Science & Business Media. google scholar
• Hendry, D. F. (1995). Dynamic econometrics: Oxford University Press on Demand. google scholar
• Khadka, K. B., Lieberman, L. S., Giedraitis, V., Bhatta, L., & Pandey, G. (2015). The socioeconomic determinants of infant mortality in Nepal: analysis of Nepal Demographic Health Survey, 2011. BMC pediatrics, 15(1), 1-11. google scholar
• Koncak, A. (2016). Teknolojik bağımlılık ve büyüme ilişkisi: Mekânsal dışsallıkların ampirik analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, google scholar
• Lamichhane, R., Zhao, Y., Paudel, S., & Adewuyi, E. O. (2017). Factors associated with infant mortality in Nepal: a comparative analysis of Nepal demographic and health surveys (NDHS) 2006 and 2011. BMC public health, 17(1), 1-18. google scholar
• Leigh, A., & Jencks, C. (2007). Inequality and mortality: long-run evidence from a panel of countries. Journal of health economics, 26(1), 1-24. google scholar
• Manavgat, G. & N. Çelik (2017). Sağlık Düzeyinin Belirleyicilerine Yönelik Mekânsal Bir Analiz: Türkiye İBBS-3 Örneği. Sosyoekonomi, 25(34), 53-67. google scholar
• Moran, P. A. (1950). Notes on continuous stochastic phenomena. Biometrika, 37(1/2), 17-23. google scholar
• Mosley, W. H., & Chen, L. C. (2003). An analythical framework for the study of child survival in developing countries. Bulletin of the world Health Organization, 81, 140-145. google scholar
• Narayan, P.K. ve Smyth, R.(2006). Female Labor Force Participation, Fertility And İnfant Mortalitiy İn Australia: Some Empirical Evidence From Granger Causality Test, Applied Economics, 38(5). google scholar
• Ortigoza, A. F., Granados, J. A. T., Miranda, J. J., Alazraqui, M., Higuera, D., Villamonte, G., ... google scholar
• & Roux, A. V. D. (2021). Characterising variability and predictors of infant mortality in urban settings: findings from 286 Latin American cities. J Epidemiol Community Health, 75(3), 264-270. google scholar
• Rosicova, K., Madarasova Geckova, A., van Dijk, J. P., Kollarova, J., Rosic, M., & Groothoff, J. W. (2011). Regional socioeconomic indicators and ethnicity as predictors of regional infant mortality rate in Slovakia. International journal of public health, 56(5), 523-531. google scholar
• Sahu, D., Nair, S., Singh, L., Gulati, B. K., & Pandey, A. (2015). Levels, trends & predictors of infant & child mortality among Scheduled Tribes in rural India. The Indian journal of medical research, 141(5), 709-719. google scholar
• Saurabh, S., Sarkar, S., & Pandey, D. K. (2013). Female literacy rate is a better predictor of birth rate and infant mortality rate in India. Journal of family medicine and primary care, 2(4), 349353. google scholar
• Siah, A.K. ve Lee, G.H.(2015). FemaleLabor Force Participation, İnfant Mortality And Fertility İn Malaysia, Journal of The Asia Pasific Economy, 20(4). google scholar
• Şantaş, F., Şantaş, G., & Demirgil, B. (2021). Kamu Sağlık Harcamasının Üç Temel Sağlık Göstergesine Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 73-84. google scholar
• Tobler, W. R. (1970). A computer movie simulating urban growth in the Detroit region. Economic geography, 46(sup1), 234-240. google scholar
• Tatlı, S. (2021). Spatial econometric analysis of health services in Turkey through the perspective of the health development indicator. Journal of Life Economics, 8(4), 555-563. google scholar
• Tuzun H. (2021). Factors related to ınfant mortality rate and under-five mortality rate in Turkey: An ecological study with provincial data. Çocuk Dergisi - Journal of Child. 21(3), 221-230. https:// doi.org/10.26650/jchild.2021.993630. google scholar
• Tüylüoğlu, Ş., & Tekin, M. (2009). Gelir düzeyi ve sağlık harcamalarının beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm oranı üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-31. google scholar
• Wang, L. (2003). Determinants of child mortality in LDCs: empirical findings from demographic and health surveys. Health policy, 65(3), 277-299 google scholar
• Yetim, B., Demirci, Ş., Konca, M., İlgün, G., & Çilhoroz, Y. (2021). Socio-Economic Determinants of Infant Mortality Rate in Turkey. Sosyoekonomi, 29(47), 367-381. google scholar