Sermaye Yeterlilik Oranı ile Finansal Rasyolar Arasındaki İlişkinin Panel Veri Analizi ile Tespiti: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2023, Sayı: 39, 172 - 182, 27.12.2023

Batuhan Medetoğlu

https://doi.org/10.26650/ekoist.2023.39.1244794

Öz

Bankacılık, fon arz ve talep eden birimlerin finansal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla aracılık yapan ve kanunca belirlenmiş faaliyetleri gerçekleştiren kurumlardır. Mevduat kabulü ve kredi verme faaliyetleri yanında faktoring, leasing gibi işlemler ile sermaye piyasasında aracılık faaliyeti de bankalar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bankalar, finansal sistemde aktif büyüklüğü ve hacim olarak önemli bir yere sahiptir. Bankaların finansal olarak güçlü olabilmesi, sürdürülebilir ekonomik yapı için önem arz etmektedir. Sürdürülebilir yapı için 1974 petrol krizi ardından gerçekleşen Basel süreci ile oluşturulan sermaye yeterlilik oranı, bankalar için önemli bir gösterge olarak kabul edilmekte ve en az %8 olmasının da önem arz ettiği belirtilmektedir. Karşılaşılacak risklerin önlenebilmesi amacıyla da kullanılan sermaye yeterlilik oranı, bankaların temel göstergelerinden kabul edilmektedir. Bu çalışma, bankaların sermaye yeterlilik oranları ile finansal oranları arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında 2021 yılında aktif büyüklüğü en fazla olan 10 banka örneklem olarak kabul edilmiştir. Bankaların sermaye yeterlilik oranları bağımlı değişken, 7 finansal rasyosu ise bağımsız değişken olarak alınmıştır. Elde edilen veriler 2011-2021 yıllarını kapsamaktadır. Sermaye yeterlilik oranı ve finansal rasyoların ilişkisinin tespiti amacıyla panel veri analizi yöntem olarak kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, sermaye yeterlilik oranı ile bütün finansal rasyolar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sermaye yeterlilik oranı ile istatistiksel olarak anlamlı ilişkiye sahip finansal rasyoların yön ve katsayıları yorumlanarak değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışmada, sermaye yeterlilik oranının etkileyen finansal rasyoların tespitinin önem taşıdığı düşünülmekte ve farklı dönemlerde finansal rasyolar ile sermaye yeterlilik oranının kullanılarak analizler gerçekleştirilmesi değerli araştırmacılara, kurumlara ve sektör ilgililerine öneri olarak sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık, Risk, Finansal Rasyolar, Basel Süreci, Sermaye Yeterlilik Oranı

Determining the Relationship Between Capital Adequacy Ratio and Financial Ratios with Panel Data Analysis: A Study on the Turkish Banking Sector

Öz

Banking is institutions that act as intermediaries and perform activities determined by law in order to meet the financial needs of units that supply and demand funds. In addition to accepting deposits and lending, transactions such as factoring, leasing, and intermediation in the capital market are also carried out by banks. Banks have an important place in the financial system in terms of asset size and volume. It is important for banks to be financially strong for a sustainable economic structure. For a sustainable structure, the capital adequacy ratio created by the Basel process, which took place after the 1974 oil crisis, is considered an important indicator for banks and it is stated that it is important that it is at least 8%. The capital adequacy ratio, which is also used to prevent risks from being encountered, is accepted as one of the basic indicators of the banks. This study was carried out to determine the relationship between the capital adequacy ratios of banks and their financial ratios. Within the scope of the study, the 10 banks with the highest asset size in 2021 were accepted as the sample. Capital adequacy ratios of banks are taken as a dependent variable, and a financial ratio of 7 is taken as an independent variable. The data obtained covers the years 2011-2021. Panel data analysis was used as a method to determine the relationship between capital adequacy ratio and financial ratios. As a result of the study, it was concluded that there is a statistically significant relationship between the capital adequacy ratio and all financial ratios. The direction and coefficients of the financial ratios that have a statistically significant relationship with the capital adequacy ratio were interpreted and evaluations were made. In the study, it is thought that the determination of the financial ratios that affect the capital adequacy ratio is important, and performing analyses using financial ratios and capital adequacy ratios in different periods is offered as a suggestion to valuable researchers, institutions, and industry stakeholders.

Anahtar Kelimeler

Banking, Risk, Financial Ratios, Basel Process, Capital Adequacy Ratio

Kaynakça

• Afşar, A. & Karaçayır, E. (2018). Turk bankacılık sektörunde sermaye yeterlilik oranının belirleyicileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (2), 149-160. DOI: 10.18037/ausbd.552432 google scholar
• Akgül, Y., Çamlıbel, F. & Şengönül, A. (2019). Türkiyede kamu, yabancı ve özel sermayeli bankaların sermaye yeterlilik oranlarının kredi arzı üzerine etkisi: Bulanık regresyon örneği. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 7 (2), 139-150. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jimeep/issue/50880/639683 google scholar
• Albayrak, A. & Eren, M. (2020). Türkiye’deki katılım bankacılığı sektöründe sermaye yeterliliği oranı ile kârlılık, aktif kalitesi ve likidite ilişkisi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12 (22), 31-49 . DOI: 10.14784/marufacd.688431 google scholar
• Altay, E. (2015). Bankacılıkta Risk - Piyasa Riski, Kredi Riski ve Operasyonel Riskin Ölçümü ve Yönetimi. İstanbul: Derin Yayınları. google scholar
• Aydın, Y. (2019). Türk mevduat bankalarının sermaye yapısını etkileyen faktörler. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21 (1), 155-170. DOI: 10.31460/mbdd.456370 google scholar
• Balaylar, N. A. Özdemir, M. O. (2018). Türkiye’de yerli mevduat bankalarında sermaye yeterliliği ve karlılık ilişkisi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18 (54), 57-76. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdbakis/issue/63891/967157 google scholar
• Baltagi, B. H., & Wu, P. X. (1999). Unequally Spaced panel data regression with AR(1) disturbances. Econometric Theory, 15, 814-823. google scholar
• Baltagi, B., Feng, Q., & Kao, C. (2012). A lagrange multiplier test for cross-sectional dependence in a fixed effects panel data model. Center for Policy Research, (193), 1-41. google scholar
• Bank for International Settlements (2023). The Basel Framework, Bank for International Settlements (BIS), https://www.bis.org/basel google scholar
• Bankacılık Kanunu. (2005). Kanun. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu,Ankara, Türkiye: Resmi Gazete google scholar
• Bostancı A., Korkmaz T., (2014), Bankaların Sermaye yeterliliği oranı açısından riske maruz değer hesaplama yöntemlerinin karşılaştırılması. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5 (3), 15-41 google scholar
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (2023). Temel Bankacılık Verileri. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK): https://www.bddk.org.tr/ adresinden alındı google scholar
• Bhargava, A., Franzini, L., & Narendranathan, W. (1982). Serial correlation and fixed effect models. The Review of Economic Studies, 49, 533-549. google scholar
• Citak, F., & Kandil-Goker, I. E., (2020). Bankacılık sektorunde sermaye yeterlilik rasyosunu belirleyen faktorlerin analizi. Business and Economics Research Journal, 11(1), 169-185. google scholar
• Çatıkkaş, Ö., Yatbaz, A., & Duramaz, S. (2018). Basel sermaye yeterliği oranındaki değişimin Türk bankacılık sektörü üzerindeki etkilerinin incelenmesi: Katılım Bankaları ve geleneksel bankaların karşılaştırmalı oran analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 839-855. google scholar
• Greene, W. (2000). Econometric Analysis 4nd Editon. New Jersey: Prentice-Hall. google scholar
• Hacıevlıyagıl, N, Sıt, A. (2019). Turkiye’de sermaye yeterliliginin banka karlılıkları uzerine etkisi. Muhasebe ve Finans Incelemeleri Dergisi, 2 (1), 55-69. DOI: 10.32951/mufider.512395 google scholar
• Kaplan, H. E. (2020). Sermaye yeterlilik rasyosu ile dolar kuru, altın fiyatları ve risk iştahı ilişkisi: Türk bankacılık sektöründe bir inceleme. google scholar
• Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 220-233. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/57463/745417 google scholar
• Karahanoğlu, İ. (2017). Türk kalkınma ve yatırım bankalarının aktif karlılığını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (50), 167-186. DOI: 10.18070/erciyesiibd.368584 google scholar
• Korkmaz, T., & Ceylan, A. (2017). Semaye Piyasası ve Menkul Değer Analizi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım. google scholar
• Köksal, M. O., Babuşcu, Ş. & Hazar, A. (2020). Basel IV neleri değiştirecek? Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2 (1), 1-25. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jefr/issue/65938/1029341 google scholar
• Okuyan, H.A., (2013). Türk bankacılık sektöründe sermaye yapısı. Ege Akademik Bakış, 13 (3), 295- 302. google scholar
• Özdemir, B. (2019). Türk bankacılık sektöründe sermaye yapısının performans üzerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1), 65-76. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/adusobed/issue/47467/427252 google scholar
• Reis, G. & Kötüoğlu, R. (2016). Türk bankacılık sektörünün sermaye yeterliliği davranışı. Journal of Management and Economics Research , 14 (3), 101-110. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/yead/issue/24740/261597 google scholar
• Rençber, Ö. F. & Avcı, T. (2018). BIST’te işlem gören bankaların sermaye yeterliliklerine göre karşılaştırılması: WASPAS yöntemi ile uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Volume: 6 Number: ICEESS’ 18, 169-175. DOI: 10.18506/anemon.452713 google scholar
• Teker, S., Bolgün, K. E. & Akçay, M. B. (2005). Banka sermaye yeterliliği: Basel II standartlarının bir Türk bankasına uygulanması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (12), 42-54. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6126/82166 google scholar
• Temelli, F, Ozbay, F. & Tekin, B, (2022). Turk katılım bankacılıgı sektorunde sermaye yeterlilik oranının belirleyicileri: Panel veri analizi. Muhasebe ve Denetime Bakıs Dergisi (66), 1-22. https://doi.org/10.55322/mdbakis.950484 google scholar
• Türkiye Bankalar Birliği. (2022). Faaliyet Raporları. Türkiye Bankalar Birliği: https://www.tbb.org.tr/tr/hakkimizda/kurumsal/hakkinda/faaliyet-raporlari/17 adresinden alındı google scholar
• Türkiye Bankalar Birliği. (2023). Seçilmiş Rasyolar. Türkiye Bankalar Birliği: https://www.tbb.org.tr/tr/hakkimizda/kurumsal/hakkinda/faaliyet-raporlari/17 adresinden alındı google scholar
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). İleri Panel Veri Analizi- Stata Uygulamalı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. google scholar
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel Veri Ekonometrisi- Stata Uygulamalı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. google scholar
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel Zaman Serileri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. google scholar