SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ÇOCUK HAKLARINI ALGILAMALARI

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 1, 106 - 124, 14.01.2013

Yaşar Kop Gül Tuncel

Öz

Günümüzde dünya gündemini ilgilendiren konulardan biri de şüphesiz insan hakları sorunudur. Kişilerin; insan haklarının farkında olmaları, onları kullanma ve korumayı içtenlikle istemeleri, bu hakların neden korunması gerektiğinin bilincine varmaları, aynı zamanda da neyin, niçin, nasıl korunabileceğini bilmeleri ancak alacakları eğitimle gerçekleşir. Demek ki, insan haklarının bilinmesi için eğitim ve öğretim büyük bir öneme sahiptir. Özellikle de sosyal bilgiler ile vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersleri bu eğitim ve öğretimin temelini oluşturur. Bu bağlamda araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin “çocuk hakları”nı nasıl algıladıklarını tespit etmek ve Türkiye'nin çocuk gerçeği açısından çocuk hakları konusundaki durumunu betimlemektir. Araştırmada yöntem olarak betimleme modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini İstanbul ili ilköğretim okullarında görevli bulunan sosyal bilgiler öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise İstanbul ili ilköğretim okullarında görevli bulunan sosyal bilgiler öğretmenleri arasından tesadüfî örnekleme metodu ile seçilen 400 sosyal bilgiler dersi öğretmeni meydana getirmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamına, çocuk haklarını algılamaları üzerine anket uygulanmış, 30'u ile de görüşme yapılmıştır. Araştırmada, görüşme ve anket ile elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Betimsel analiz, elde edilen verilerin daha önceden belirlenen temalara/görüşme sürecinde kullanılan sorulara göre özetlenip yorumlanmasıdır. Sonuç olarak öğretmenler, Türk toplumunda çocuk gerçeğini Çocuk Hakları Sözleşmesi ile öngörülen bazı hedeflerin gerisinde olduğunu ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, insan hakları, sosyal bilgiler eğitimi

Kaynakça

• Akyüz, E. (1999). Cumhuriyet döneminde çocuk hukukundaki gelişmeler. Cumhuriyet ve Çocuk: II. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara: A.Ü.Basımevi.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve Uluslar Arası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 3. baskı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Branson, M. S. and Purta, J. T. (1982). International human rights society and the schools. NCSS Bulletin. No: 68. Newyork and London. 4–5.
• Cengiz, Ç. (2002). Çocuk hakları. www.egitimsitesi.com. (27. 04. 2005 tarihinde erişilmiştir).
• Cılga, A. (2001). Çocuk hakları ve eğitimi. Milli Eğitim, Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, (151) www.meb.gov.tr/yayimlar/151/cilga.htm.
• Cılga, İ. (2001). Demokrasi insan hakları kültürü ve çocuk hakları. Milli Eğitim, www.meb.gov.tr/yayimlar/151/cilga.htm. ve Sosyal Bilimler Dergisi, (151)
• DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) ve UNICEF, (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu). (1999). Türkiye’de Çocukların Durumu (ön rapor). Ankara.
• Dilek, D. (1999). Vatandaşlık Bilgisi Ders Notları. İstanbul.
• Doğan, İ. (2001). Modern Toplumda Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2002). Dünyada ve Türkiye’de insan hakları. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim. (34). 4–8.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem Ve Metotlarına Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erkal, M. (2001). Zihinlerdeki belirsizlikler: Etniklik ve kimlik. Türkiye ve Siyaset Dergisi, (5) www.türkiyevesiyaset.com/sayi3/0311.htm.
• Gündüz, M. ve Gündüz, F. (2007). Yurttaşlık Bilinci. 3. baskı. Ankara: Anı Yayınları.
• Kepenekçi, Y. (2000a). İnsan Hakları Eğitimi. Ankara: Anı Yayınları.
• Kepenekçi, Y. (2000b). İnsan hakları eğitimine temel yaklaşımlar. Milli Eğitim, Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, (145): 36–38.
• Kıncal, R. Y. (2002). Vatandaşlık Bilgisi. Ankara: Mikro Yayınları.
• Kuyurtur, E. 82006). Kültürel görecelik ve insan hakları. Sivil Toplum, 4 (13– 14): 59–71.
• MEB. (2005). Millî Eğitim İstatistikleri 2004–2005. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Müftü, G. (2001). Çocukların Hakları. Milli Eğitim, Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, (151) www.meb.gov.tr/yayimlar/151/muftu.htm.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. ( D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Schnapper, D. (2001). Çok kültürcülük ve kültürel haklar meselesi. (E. Atay, Çev.) www.türkiyevesiyaset.com/sayi3/0311.htm. ve Siyaset Dergisi, (3)
• Şahin, F ve Beyazova. U. (2001). Çocuğun şiddetten korunma hakkı. Milli Eğitim, www.meb.gov.tr/yayimlar/151/sahin-beyazova.htm. ve Sosyal Bilimler Dergisi, (151)
• Tepe, H. (2006). İnsan hakları nedir ne neyin aracıdır? Sivil Toplum, 4 (13– 14): 17–26.
• Tiryakioğlu, B. (1991). Çocukların Korunmasına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler ve Türk Hukuku. Ankara: Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim
• araştırmalarında etkin olarak
• kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve
• Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6 (24): 543–559.
• Ulusavaş, M. (1992). İnsan hakları ve eğitim. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(1): 43–52.
• UNICEF. (1991). Dünya Çocuklarının Durumu. Ankara.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayınları.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve Ailede İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• (1) info@umutcocukları.org.tr. (21. 04. 2005 tarihinde erişilmiştir).