PSİKOLOJİK DEĞİŞKENLERİ ÖLÇMEK İÇİN KULLANILAN ÖLÇEKLEME YAKLAŞIMLARI ÜZERİNE BİR KARŞILAŞTIRMA

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 1, 2 - 18, 14.01.2013

Adnan Kan

Öz

Bu çalışma ile öncelikle sosyal bilimlerde ve özellikle eğitim ve psikolojide kullanılan ölçekleme modellerine genel bir bakış açısı oluşturmak ve bu ölçekleme modelleri aracılığıyla elde edilen ölçek değerleri ve psikometrik özellikleri arasındaki tutarlığı belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Bağımlılık Yapıcı Maddelere (BYM) yönelik denemelik tutum ölçeği kullanılmıştır. Çalışma, 2100 üniversite öğrencisi ve 84 yargıcı üzerinde yürütülmüştür. Toplanan veriler üzerinde, denek tepkilerine ve yargıcı kararlarına dayalı ölçekleme işlemleri uygulanmıştır. Bu ölçekleme yöntemleri sonucunda elde edilen ölçek değerleri arasındaki tutarlılığı incelemek için ise Spearman rho (rs) korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Ayrıca her iki yaklaşıma göre geliştirilen ölçeklerin geçerliğine ilişkin kanıt toplamak amacıyla veriler üzerinde varyans analizi ve korelasyon analizi yürütülmüştür. Araştırma sonuçları denek tepkilerine dayalı geliştirilen ölçek değerleri ile yargıcı kararlarına dayalı ölçek değerleri arasında orta derecede anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Aynı zamanda, ölçeğe seçilecek madde sayısı ölçüt alındığında (K=20) her iki yaklaşıma göre ortak olarak 13 maddenin (% 65) nihai ölçeğe seçildiği bulgulanmıştır. Nihai ölçeğe seçilen maddelerin %35 farklılık göstermesine rağmen her iki yaklaşıma göre geliştirilen ölçekler geçerlik anlamında benzer sonuçlar üretmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ölçekleme, denek tepkilerine dayalı ölçekleme, yargıcı kararlarına dayalı ölçekleme

Kaynakça

• Anıl, D., ve Güler, N. (2006). İkili Karşılaştırma Yöntemiyle Ölçekleme Çalışmasına Bir Örnek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 30, 30-36.
• Bindak, R. (2005). Tutum Ölçeklerinde Madde Seçmede Kullanılan Tekniklerin Karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6, (10), 11-17.
• Baykul, Y. (1996). İstatistik Metodlar ve Uygulamalar. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Crocker, L., & Algina, J. (1986). Introduction to Classical & Modern Test Theory. Florida: Holt, Rinehart and Winston Inc.
• Dunn-Runkin, P. (1983). Scaling Methods. Newjersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Ghiselli, E. E., Campbell, J. D., Zedeck, S. (1981). Measurement Theory for the Behavioral Sciences. San Francisco: W. H. Freeman and Company.
• Guilford, J. P. (1954). Psychometrics Methods. New York: Mc Graw-Hill Book Co.
• Judd, C. M., Eliot, E. R., & Kidder, L. H. (1991). Research Methods in Social Relations. Newyork: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
• O’Neil, M. R., & Chissom, B. S. (1993). A Comparison Three Methods for Assessing Attitudes. Paper Presented at the Annual Meeting of the Educational Research Association. New Orleans, USA, November 10-12, 1993.
• Tezbaşaran (1996). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Klavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Tezbaşaran (2004). Likert Tipi Ölçeklere Madde Seçmede Geleneksel Madde Analizi Tekniklerinin Karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 19, 77-87
• Torgerson, W., S. (1958). Theory and Methods of Scaling. Newyork: John Wiley & Sons Inc.
• Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (1992). Ölçekleme Teknikleri. Ankara: ÖSYM Yayınları