Sosyobilimsel Konuların Öğretimine Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 1, 1 - 19, 30.06.2021

Gizem Sakmen , Murat Genç

https://doi.org/10.17244/eku.883764

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amaçlarından biri, sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik duyuşsal eğilimleri belirleyen bir ölçek geliştirmektir. Diğer amaç ise geliştirilen ölçek ile fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel konuların öğretimine ilişkin duyuşsal eğilimlerini ve bu eğilimler üzerinde etkili olabilecek değişkenleri araştırmaktır. Çalışma grubunu 2019-2020 eğitim-öğretim döneminde Türkiye’de bulunan 9 farklı üniversitenin eğitim fakültelerinde öğrenim gören 126 erkek, 622 kadın olmak üzere toplam 748 fen bilimleri öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Taslak halinde hazırlanan ölçek öğretmen adaylarına uygulanmış, elde edilen veriler açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda 4 boyutlu 28 maddeden oluşan bir ölçek elde edilmiştir. Ayrıca elde edilen verilerle öğretmen adaylarının sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik duyuşsal eğilimleri ile belirlenen değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre adayların sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik duyuşsal eğilimlerinde kadınlar lehine istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Sınıf düzeyi ve anne-baba gelir düzeyi değişkenlerine göre yalnızca öz yeterlilik alt boyutunda anlamlı farklılık bulunmuştur. Yapılan analizlere göre anne-baba eğitim düzeyi ve yerleşim yeri değişkenlerine göre herhangi bir anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. İleride yapılacak olan çalışmalarda geliştirilen ölçek ile çeşitli eğitim düzeyinde görev yapan Biyoloji, Sınıf, Fen Bilimleri ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik duyuşsal eğilimleri araştırılabilir.

Anahtar Kelimeler

Duyuşsal Eğilim, Fen Eğitimi, Öğretmen Adayları, Ölçek Geliştirme, Sosyobilimsel Konular

Scale Development Study for Teaching Socioscientific Issues

Öz

One of the aims of the study is to develop a scale that determines affective tendencies towards the teaching of socioscientific issues. Another goal is to investigate the affective tendencies of science Teacher candidates related to the teaching socioscientific issues with the developed scale and the variables that might affect these trends. The participants are a total of 748 science teacher candidates, 126 men and 622 women, who study in the educational faculties of 9 different universities in Turkey during the 2019-2020 academic year. In this study quantitative-based cross-sectional survey design is used. First version of the test was administered to teacher candidates and obtained data were analyzed via an explanatory and confirmatory factor analysis. As a result of the analyses, developed scale consisted of 28 items with 4 factors. In addition, the data examined whether the relationship between the affective tendencies of teacher candidates for teaching socioscientific issues change in terms of some demographic variables. Results of this study indicated that teacher candidates’ views on teaching socioscientific issues differed significantly in favor of women. Only a significant difference was found in the lower self-efficacy dimension of the scale compared to class level and parental income variables. According to the analysis, no significant differences were found among the education level of parents and in terms of their residents. The developed scale might be used in future studies to investigate the affective tendencies of science and social studies, biology, and primary school teachers related to teaching socioscientific issues.

Anahtar Kelimeler

Affective Tendency, Scale Development, Science Education, Socioscientific Issues, Teacher Candidates

Kaynakça

• Alaçam-Akşit, A. C. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konularla ve bu konuların öğretimiyle ilgili görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. New Jersey: Prentice Hall.
• Cebesoy, Ü. B. & Dönmez Şahin, M. (2013). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 100-117.
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16(3), 297-334.
• Çavuş, R. (2013). Farklı epistemolojik inanışlara sahip 8. Sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara bakış açıları (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çepni, S., Bacanak, A., & Küçük, M. (2003). Fen eğitiminin amaçlarında değişen değerler: Fen-Teknoloji-Toplum. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 7-29.
• Çepni, Z. (2020). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutum ve görüşlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Dawson, V. M. & Venville, G. (2009). High school students informal reasoning and argumentation about biotechnology: An indicator of scientific literacy. International Journal of Science Education, 31(11), 1421-1445.
• Demiral, Ü., & Türkmenoğlu, H. (2018). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konuda karar verme stratejilerinin alan bilgileriyle ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 309-340.
• Field, A. (2009). Discopering statistics using SPSS. Londra: Third Edition.
• Genç, M. & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyobilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. Kafkas Üniversitesi Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-26.
• İpek, C., & Bayraktar, Ş. (2004). Aday öğretmenlerin fen bilimleri ve sosyal bilimlere bakışları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 35-50.
• Kara, Y. (2012). Pre-service biology teachers’ perceptions on the instruction of socio-scientific issues in the curriculum. European Journal of Teacher Education, 35(1), 111-129.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Kolsto, S.D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689-1716.
• Lee, H., Witz, G. K. (2008). Science teachers’ inspiration for teaching socioscientific issues: Disconnection with reform efforts. International Journal of Science Education, 1–30.
• Lumley, T., Diehr, P., Emerson, S. & Chen, L. (2002) The importance of the normality assumption in large public health data sets. Annual Review of Public Health, 23, 151–169.
• MEB (2006). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB (2018). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Owens, D.C., Sadler, T.D. ve Friedrichsen, P. (2019). Teaching practices for enactment of socio-scientific issues instruction: An instrumental case study of an experienced biology teacher. Research in Science Education, 48, 1-24.
• Özhan, M. M. (2018). Sosyobilimsel konuların öğretimine yönelik bir profesyonel gelişme çalışmasının fen bilimleri öğretmenlerinin sosyobilimsel konuların doğası ile ilgili inançlarına olan etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Qin, W., & Brown, J. L. (2007). Public reactions to information about genetically engineered foods: Effects of information formats and male/female differences. Public Understanding of Science, 16(4), 471-488.
• Reis, P., ve Galvão, C. (2009). Teaching controversial socio-scientific issues in biology and geology classes: A case study. Electronic Journal of Science Education, 13(1).
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical reviev of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of sturctural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8, 23-74.
• Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1). 1-22.
• Sıbıç, O. (2017). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara ve sosyobilimsel konu temelli öğretime yönelik görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Sönmez, A., & Kılınç, A. (2012). Preservice science teachers’ self-efficacy beliefs about teaching GM foods: The potential effects of some psychometric factors. Necatibey Journal of Science and Mathematics Education, 6(2), 49-76.
• Sürmeli, H., & Şahin, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetik mühendisliği ile ilgili biyoetik görüşleri: Genetik testler ve genetik tanı. Journal of Turkish Science Education, 7(2), 119-132.
• Tekin, N., & Aslan, O. (2019). Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 133-141.
• Topçu, M. S. (2010). Development of attitudes towards socioscientific issues scale for undergraduate students. Evaluation and Research in Education, 23(1), 51-67.
• Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Uysal, E., Cebesoy, Ü. B., & Karışan, D. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetik uygulamalarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, V. & Çelik, H.E. (2013). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yiğittir, S., & Çalışkan, H. (2013). Seviye belirleme sınavında (SBS) Sosyal Bilgiler alanında sorulan soruların kapsam geçerliği açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(197), 145-157.
• Yolagiden, C. (2017). Öğretmen adaylarının fen öğrenme becerisi, fen okuryazarlığı ve sosyobilimsel konulara yönelik tutumları arasındaki ilişkinin araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Zeidler, D. L., & Keefer, M. (2003). The role of moral reasoning and the status of socioscientific issues in science education. In the Role of Moral Reasoning on Socioscientific Issues and Discourse in Science Education, 7-38.