Ahlaki İkilem Yaklaşımına Dayalı Öğretimin Öğrencilere Adil Olma Değerinin Kazandırılmasındaki Etkisi (Yedinci Sınıf Örneği)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 123 - 135, 30.04.2020

Burcu Kaymak Gürsoy Akça

Öz

Araştırmanın amacı, ahlaki ikilemlere dayalı öğretimin öğrencilere adil olma değerinin kazandırılmasındaki etkisini belirlemektir. Bununla birlikte çalışmada adil olma değerine ilişkin öğrenci görüşleri alınmıştır. Araştırma, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Mili Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir ortaokulda okuyan yedinci sınıf öğrencilerinin iki şubesinde (7/A ve 7/B şubelerinde) bulunan 48 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın deney grubu öğrencilerine, ahlaki ikilem yaklaşımına dayalı ahlaki muhakemelerle adil olma değerinin kazandırılmasına yönelik öğretim tekniği uygulanmıştır. Kontrol grubu öğrencilerinde ise normal eğitim süreci devam ettirilmiştir. Her iki gruba da Adil Olma Ölçeği ve Ahlaki İkilem Testi uygulanmıştır. Deney grubuna ise, bunlara ek olarak, Görüşme Formu uygulanmıştır. Araştırmanın verilerinin çözümlenmesinde t-testi ve betimsel analiz kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre ahlaki muhakeme yaklaşımına dayalı ikilemlerle değer öğretimi yapılan deney grubunun, normal eğitim sürecinin sürdürüldüğü kontrol grubuna göre değerleri içselleştirme konusunda daha başarılı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adalet, Ahlaki ikilem, Ahlaki muhakeme

Effect of Dilemma Based on Moral Reasoning at Able To Bring Be Fair Values (Example Of Seven Grade)

Öz

The purpose of the research will be to provide the teaching of moral dilemmas in the fairness value of students. In addition, students’ optinions on fair value were taken in the study. The research was carried out with 48 students in two branches (7 / A and 7 / B branches) of seventh grade students studying in a secondary school of the Ministry of National Education in the 2014-2015 academic year. The teaching technique was applied to the students of the experimental group of the research in order to gain fairness value through moral judgments about the moral dilemma approach. The normal training process was continued under the control group. Fairness Scale and Moral Dilemma Test were applied. In addition, the Interview Form was applied to the experimental group. In analyzing the data of the research, t-test and descriptive analysis are made. According to the results of the study, according to the moral reasoning approach, the experimental group, whose values were taught with dilemmas, continued the normal training process compared to the control group.

Anahtar Kelimeler

Be fair, Dilemma moral, Moral reasoning

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (16), 9-27.
• Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Balcı, E. Ç. (2009). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersi adil olma değerinin öğretiminde çoklu zeka kuramının uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan sorunların değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Beldağ, A. (2012). İlköğretim yedinci sınıf sosyal bilgiler dersindeki değerlerin kazanılma düzeyinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Erzurum ili örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Deneysel desenler, öntest-sontest kontrol grubu desen ve veri analizi (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Konya.
• Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi, sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ekşi, H. ve Katılmış, A. (2011). Karakter eğitimi el kitabı. Ankara: Nobel Yayın.
• Elbir, B. ve Bağcı, C. (2013). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesi, İnternationa Of Tursihor Turkic, Winter, 8 (1), 1321-1333.
• Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I., ve Ersoy, A. (2014). Bir eğitimde teknoloji araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2 (1), 65-86.
• Haynes, F. (2002). Eğitimde etik. Akbaş Kunt, S. (Çeviri). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hökelekli, H. (2011). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Irlen, S. and Dorr, A. (2002), Teen television as a stimulus for moral dilemma discussions adolescentgirls conversation about davson’s creek, frealesandgeeks. Get Real and 7 ThHeaven, PaperPresented at The Annumal Meeting of The American Educational research Association, New Orleons, April 1- 5.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 187, 138-145.
• MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• Selçuk, Z. (2000). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tahiroğlu, M. (2011). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olma değerlerinin öğretimi ve değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2010). İşbirlikli öğrenme yönteminin okumaya ilişkin bazı değişkenler üzerindeki etkisi ve yönteme ilişkin öğrenci- veli görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.