Okuduğunu Anlamayı Geliştirmede Kullanılan Stratejilerin Etkililiği: Bir Meta Analiz Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 199 - 216, 31.08.2020

Yunus Doğan , Muhammet Baştuğ

Öz

Bu çalışmada okuduğunu anlamayı geliştirmede kullanılan strateji, yöntem ve tekniklerin okuduğunu anlama başarısına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma meta-analiz yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 2000-2016 yılları arasında okuduğunu anlamayı geliştirmede kullanılan strateji, yöntem ve tekniklerin okuduğunu anlamaya etkisini test eden deneysel çalışmalar dâhil edilmiştir. Başlangıçta dâhil edilme kriterlerini sağlayan yüksek lisans tezi, doktora tezi ve makale olmak üzere 37 adet çalışmaya yer verilmiştir. Yayın yanlılığına neden olan çalışmaların çıkarılmasından sonra 19 adet çalışma metaanaliz yöntemi kullanılarak birleştirilmiştir. Araştırma sonucuna göre okuduğunu anlama strateji, yöntem ve tekniklerine ait genel etki büyüklüğü 0,896 olarak hesaplanmıştır. Bu değer Cohen’s ölçütlerine göre geniş bir etki büyüklüğüdür. Çalışmaların uygulandığı yayın türüne göre (yüksek lisans tezi, doktora tezi, makale) en büyük etkinin 1,042 (geniş düzey) ile makale türünde olduğu bulunmuştur. Doktora tezlerinin etki büyüklüğü 0,975 (geniş düzey) ve yüksek lisans tezlerinin etki büyüklüğü 0,636 (orta düzey) olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okuduğunu anlama, Anlama stratejileri, Meta-analiz

The Effectiveness of The Strategies Used in The Development of Reading Comprehension: A Meta-Analysis Study

Öz

In the thesis, it is aimed to measure the effects of the strategies, methods and techniques that is used in improving the comprehension of reading over the success of reading comprehension. The research was carried out using metaanalysis method. Experimental studies testing the effect of the strategies, methods and techniques used to improve reading comprehension between 2000-2016 were included in the research. There are 37 studies including master thesis, doctoral thesis, and article that meet the inclusion criteria at the beginning. After the studies that caused publication bias, 19 studies were combined using meta-analysis method. According to the research results, the overall effect size of reading comprehension strategies, methods and techniques was calculated as 0,896. This value is a large effect size according to Cohen’s criteria. According to the type of publication in which studies were applied (master thesis, doctoral thesis, article), it was found that the biggest effect was the article type with 1.042(broad level). The effect size of PhD theses was 0.975(wide level) and the effect size of MA theses was founded 0.636(medium level).

Anahtar Kelimeler

Reading comprehension, Strategies of understanding, Meta-analysis

Kaynakça

• Akyol, H. (2009). İlköğretimde Türkçe öğretimi., A. Kırkkılıç ve H. Akyol. (Editörler). Okuma. İkinci Baskı. Ankara. Pegem A Yayıncılık, ss. 15-48.
• Akyol, H. (2013). Türkçe öğretim yöntemleri. (6. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Arı, G. (2014). Beşinci sınıf öğrencilerinin kullandığı asoat ve yo-de okuma stratejilerinin anlamaya etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(2), 535-555.
• Aslan, A. (2006). İlköğretim okulu 4. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama, özetleme ve hatırlama becerileri üzerinde zihin haritalarının etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Balta, E. E. (2011). Waldmann modeli ile yapılan metin öğretiminin 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Baştuğ, M. (2012). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baştuğ, M. ve Çelik, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okur öz algı düzeylerinin cinsiyet, sınıf, okuma ortamı ve sıklığı açısından incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12(1), 903-919.
• Baştuğ, M. ve Keskin, H. K. (2011). Bilgi verici metin yapıları öğretiminin okuduğunu anlamaya etkisi. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(4). 2598-2610.
• Belet, Ş. D. (2005). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Bozkurt, Ü. (2005). Hikâye haritası yönteminin okuduğunu anlama düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Bozpolat, E. (2012). Türkçe dersinde birleştirilmiş işbirlikli okuma ve kompozisyon tekniği ile kullanılan hikâye haritası yönteminin öğrencilerde okuduğunu anlama becerisini geliştirmeye etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Davis, D. S. (2010). A meta-analysis of comprehension strategy instruction for upper elementary and mıddle school students. Unpublished thesis. Vanderbilt University, Tennessee.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. (1. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Epçaçan, C. (2008). Okuduğunu anlama stratejilerinin bilişsel ve duyuşsal öğrenme ürünlerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. (1. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Güngör, A. ve Ün Açıkgöz, K. (2006). İşbirlikli öğrenme yönteminin okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı ve okumaya yönelik tutum üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 48, 481-502.
• Hamzadayı, E. (2010). Bütünleştirimiş öğrenme-öğretme yaklaşımının Türkçe öğretiminde okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kanmaz, A. (2012). Okuduğunu anlama stratejisi kullanımının, okuduğunu anlama becerisi, bilişsel farkındalık, okumaya yönelik tutum ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Kaşarcı, İ. (2013). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Keskin, H. K. ve Baştuğ, M. (2012, 24-26 Mayıs). Geçmişten günümüze akıcı okuma. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 11. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, Sözlü Bildiri, Rize.
• Kırkkılıç, H. A., Maden, S., Şahin, A. ve Girgin, Y. (2011). Kavram haritalarının okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 11-18.
• Kocaarslan, M. (2015). Zihinsel imaj oluşturma öğretiminin 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinin geliştirmeye etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Koç, C. (2007). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama, eleştirel düşünme ve sınıf içi etkileşim üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kuşdemir Kayıran, B. (2007). Çoklu zekâ kuramı destekli kubaşık öğrenme yönteminin Türkçe dersine ilişkin tutum ve okuduğunu anlamaya yönelik akademik başarı üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kuşdemir, Y. (2014). Doğrudan öğretim modelinin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Küçükavşar, A. (2010). Yapılandırmacı yaklaşımın Türkçe eğitiminde okuduğunu anlama becerileri üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Küçükönder, H. (2007). Meta analiz ve tarımsal uygulamalar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Long, J. (2001). An Introduction to and generalization of the fail-safe n. Annual Meeting of the Southwest Educational Research Association, New Orleans, LA. ProQuest Digital Dissertations database. (Publication No. TM 032 355)
• Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB). (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB). (2003). PIRLS 2001 Ulusal Rapor http://yegitek.meb.gov.tr/dosyalar%5Cdokumanlar%5Culuslararasi/pirls_2001_ulusal_raporu.pdf adresinden ( 4 Eylül 2015’te erişilmiştir.)
• Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB). (2015). PISA 2012 Araştırması Ulusal Nihai Rapor https://drive.google.com/file/d/0B2wxMX5xMcnhaGtnV2x6YWsyY2c/view adresinden (4 Eylül 2015’te erişilmiştir.)
• Okursoy Günhan, F. (2009). Kavram haritaları öğretim stratejisinin öğrenci başarısına etkisi: bir meta analiz çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Pilten, G. (2007). Ana fikir bulma stratejisi öğretiminin ana fikir bulma ve okuduğunu anlamaya etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sidekli, S. (2012). Peer reading: Improving reading and reading comprehension skills. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4 (SI-1), 1018-1022.
• Sidekli, S. ve Çetin, E. (2018) Okuduğunu anlama stratejilerinin okuduğunu anlamaya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 285-303.
• Şahin, İ. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin hikaye edici metinlerde özetleme ve ana fikir bulma becerileri üzerinde hikaye haritalarının etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Swanson, H. L. (1999). Reading research for students with LD: A meta-analysis of intervention outcomes. Journal of Learning Disabilities, 32(6), 504-532.
• Tarım, K. (2003). Kubaşık öğrenme yönteminin matematik öğretimindeki etkinliği ve kubaşık öğrenme yöntemine ilişkin bir meta analiz çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Tok, Ş. ve Beyazıt, N. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersinde özetleme ve not alma stratejilerinin okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerindeki etkileri. Eurasian Journal of Educational Research, 28, 113-122.
• Yıldız, N. Ç. (2002). Verilerin değerlendirilmesinde meta analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.