An Investigation into the Levels of Coping with Depression and Stress Among Parents of Individuals with Disabilities

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 151 - 168, 31.08.2024

Mehmet Yavuz , Sevda Armahan

Öz

The aim of this study is to examine the levels of coping with depression and stress of the parents of individuals with disabilities. In the study, 212 parents of individuals with disabilities, attending special education and rehabilitation centres in İstanbul, participated. Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis test and Spearman correlation analysis were used for data analysis. Depression levels of the parents differed significantly on behalf of female parents in terms of gender variable, and on behalf of parents of children with autism spectrum disorder in terms of child's disability type variable. The depression levels of the parents did not differ significantly in terms of the child's gender and economic level variable. It was determined that mothers predominantly used problem-focused coping and social support strategies when addressing stress, according to the gender variable in the parents' coping levels.Although no significant difference was found in the parents' levels of coping with stress in terms of the child's gender, disability type, and income level, it was found that parents with high education levels used problem-focused coping and social support strategies in the education level variable.

Anahtar Kelimeler

Family, Depressio, n Coping with Stress, Child with Disabilities

Kaynakça

• Akkök, F. (2005). Farklı özelliklere sahip çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. A. Ataman (Eds). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş (pp. 121-142), Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Aksoy, V. (2013). Eğitsel planlama için otizm tarama araçları (asıep-3)'nın psikometrik niteliklerinin belirlenmesi: Türkiye örneği. [Unpublished Doctoral dissertation], University of Anadolu.
• Aktürk, Ü. (2012). Engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı düzeyi ve başa çıkma stratejilerinin değerlendirilmesi. [Unpublished Master's thesis], University of İnönü
• Albayrak, H. (2015). Zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerin stresle başa çıkma tutumları. [Unpublished Master's thesis], University of İnönü.
• Alpan, F. (2013). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların anneleri ile normal gelişimi olan çocukların annelerinin depresyon ve stresle başa çıkma becelerinin karşılaştırılması. [Unpublished Master's thesis], University of Akdeniz
• Alshubaili, A. F., Awadalla, A. W., Ohaeri, J. U., & Mabrouk, A. A. (2007). Relationship of depression, disability, and family caregiver attitudes to the quality of life of Kuwaiti persons with multiple sclerosis: a controlled study. BMC neurology, 7(1), 1-13. https://doi.org/10.1186/1471-2377-7-31
• Ardıç, A. (2010). Aile eğitimi uygulama modelleri. A. Cavkaytar (Eds). Özel eğitimde aile eğitimi ve rehberliği, (pp. 249-288). Ankara: Maya Akademi Yayınları,
• Ayyıldız, T., Şener, D. K., Kulakçı, H., & Veren, F. (2012). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin stresle baş etme yöntemlerinin değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(2), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/572803
• Baltaş, Z., & Baltaş, A. (2008). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Beck, A. T. (1986). DeprEssion: clinical, experimental and theoretical aspects. Haper and Row, NY, New York, USA.
• Bilal, E., & Dağ, İ. (2005). Eğitilebilir zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların annelerinde stres, stresle başa çıkma ve kontrol odağının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(2), 56-68. https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_30324/cogepderg-12-56.pdf
• Çan Aslan, Ç. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne ve babaların psikolojik belirtileri, sosyal destek algıları ve stresle başa çıkma tarzlarının karşılaştırılması [Unpublished Master's thesis], University of Maltepe.
• Cavkaytar, A., & Özen, A. (2010). Aile katılımı ve eğitimi. In G. Akçamete, (Ed.), Özel eğitim (s. 169-202). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Ceylan, R., & Aral, N. (2007). An examination of the correlation between depression and hopelessness levels in mothers of disabled children. Social Behavior and Personality: an international journal, 35(7), 903-908. https://doi.org/10.2224/sbp.2007.35.7.903
• Choi, M. (2019). A study on parenting stress in mothers of preschool children with disabilities: With priority given to preschoolers with intellectual disabilities and autistic disorders. Indian Journal of Public Health Research and Development, 10(5), 1105–1111. https://doi.org/10.5958/0976-5506.2019.01226.9
• Cohen, I. L. and Tsiouris, J. A. (2006). Maternal recurrent mood disorders and high functioning autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 36 (8), 1077–1088. https://doi.org/10.1007/s10803-006-0145-7
• Conk, Z. & Yıldırım, F. (2005). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 1-10. http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1146.pdf
• Coşkun, Y. & Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 213–227. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1494924
• Demirtaş, F. T. (2020). Zihinsel veya bedensel engelli çocuğa sahip annelerin stresle başa çıkma yöntemlerinin çocuğun engel türüne (zihinsel/bedensel) göre karşılaştırılması. [Unpublished Master's thesis], University of Haliç.
• Dereli, F., & Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi. (25). 164-168. http://acikerisim.mu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12809/7934/dereli.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Dervishaliaj, E. (2013). Parental stress in families of children with disabilities: A literature review. Journal of educational and social research, 3(7), 579. https://www.mcser.org/journal/index.php/jesr/article/view/1007/1038
• Dikmen, M. (2020). Beck Depresyon Envanteri II’nin öğretmen adayları üzerinde güvenirlik ve geçerliğinin incelenmesi. Turkish Studies 15(6), 4138-4150. http://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.46722
• Dunn, M. E., Burbine, T., Bowers, C. A., & Tantleff-Dunn, S. (2001). Moderators of stress in parents of children with autism. Community Mental Health Journal, 37(1), 39-52. https://doi.org/10.1023/A:1026592305436
• Duru, S. & Duyan, V. (2023). Engelli ailesinde boşanma zihinsel engelli çocuğu olan boşanmış annelerin boşanma yaşantıları. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler
• Evgin, D., & Erdem, E. (2017). Kronik böbrek yetmezliği olan çocukların ebeveynlerinin depresyon düzeyleri ve stresle başa çıkma tarzları. Bozok Tıp Dergisi, 7(4), 8-16. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/499880
• Eyüboğlu, S. (2019). Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin depresif belirtilerinin yordanmasında psikolojik dayanıklılık ve kolektivist başa çıkma stillerinin rolü [Unpublished Master's thesis], University of Ankara.
• Falk, N. H., Norris, K., & Quinn, M. G. (2014). The factors predicting stress, anxiety and depression in the parents of children with autism. Journal of autism and developmental disorders, 44(12), 3185-3203. https://doi.org/10.1352/1944-7558-119.2.171.
• Glidden, L. M., & Schoolcraft, S. A. (2003). Depression: Its trajectory and correlates in mothers rearing children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4‐5), 250-263. https://doi.org/10.1046/j.1365-2788.2003.00487.x
• Gönen, A. G., Yıkmış, A., & Halil, İ. D. (2014). Otizm spektrum bozukluğu ile otizm spektrum bozukluğu tanısı olan bireylerin ebeveynlerinin depresyon düzeyleri arasındaki ilişkisi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 232-243. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1194539
• Görgü, E., (2005). 3-7 yaş arası otistik çocuğa sahip olan annelerin algıladıkları sosyal destek düzeyleri ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişki. [Unpublished Master's thesis], University of Marmara.
• Greenspan, S. I. and Wieder, S. ve Simons, R. (2004). (1998). The child with special needs: encouraging intellectual and emotional growth. A Merloyd Lawrence Book, Massachusetts: Perseus Books
• Gülşen, B., & Özer, F. (2009). Engelli çocuğa sahip ailelerin stresle baş etme tutumları. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8 (5) 413-420. https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/1/khb_008_05-413.pdf?1651144006
• Hastings, R. P., Kovshoff, H., Brown, T., Ward, N. J., Espinosa, F. D., & Remington, B. (2005). Coping strategies in mothers and fathers of preschool and school-age children with autism. Autism, 9(4), 377–391. https://doi.org/10.1177/1362361305056078.
• Ingersoll, B., & Hambrick, D. Z. (2011). The relationship between the broader autism phenotype, child severity, and stress and depression in parents of children with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorders, 5(1), 337-344. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2010.04.017.
• Ishtiaq, N., Mumtaz, N., & Saqulain, G. (2020). Stress and coping strategies for parenting children with hearing impairment and autism. Pakistan Journal of Medical Sciences, 36(3). Scopus. https://doi.org/10.12669/pjms.36.3.1766
• Jenaabadi, H. (2014). The study and comparison of stress levels and coping strategies in parents of exceptional (mentally retarded, blind and deaf) and normal children in Zahedan. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 197-202. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.684
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardum, I., & Krapić, N. (2001). Personality traits, stressful life events, and coping styles in early adolescence. Personality and individual differences, 30(3), 503-515. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(00)00041-6
• Kim, D. (2017). Relationships between caregiving stress, depression, and self-esteem in family caregivers of adults with a disability. Occupational therapy international, (Article ID 1686143). https://doi.org/10.1155/2017/1686143
• Küçüker, S. (2001). Erken eğitimin gelişimsel geriliği olan çocukların anne babalarının stres ve depresyon düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Dergisi.3(1),1- 11. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000055
• Kurşun, Z. (2018). Yaygın gelişimsel bozukluğu olan ve normal gelişim gösteren çocukların anne babaların stres düzeyleri ve stresle başa çıkma yollarının karşılaştırılması [[Unpublished Master's thesis], University of Istanbul Trade.
• Lin, L. Y., Orsmond, G. I., Coster, W. J., & Cohn, E. S. (2011). Families of adolescents and adults with autism spectrum disorders in Taiwan: The role of social support and coping in family adaptation and maternal well-being. Research in Autism Spectrum Disorders, 5(1), 144-156. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2010.03.004
• Magnuson, K. M., & Constantino, J. N. (2011). Characterization of depression in children with autism spectrum disorders. Journal of developmental and behavioral pediatrics, 32(4), 332- 340. https://doi.org/10.1097/DBP.0b013e318213f56c.
• Mbugua, M. N., Kuria, M. W., & Ndetei, D. M. (2011). The prevalence of depression among family caregivers of children with intellectual disability in a rural setting in Kenya. International journal of family medicine, (Cilt 534513) 1-5. https://doi.org/10.1155/2011/534513
• McConnell, D., Savage, A., & Breitkreuz, R. (2014). Resilience in families raising children with disabilities and behavior problems. Research in Developmental Disabilities, 35(4), 833-848. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2014.01.015
• Mugno, D., Ruta, L., D’Arrigo, V. G., & Mazzone, L. (2007). Impairment of quality of life in parents of children and adolescents with pervasive developmental disorder. Health and Quality of Life Outcomes, 5 (22), 1-9. https://doi.org/10.1186/1477-7525-5-22
• Natan, K. (2007). Zihinsel engelli çocuğu olan ve zihinsel engelli çocuğu olmayan annelerin depresyon ve kaygı düzeyleri. [Master's thesis, University of Dokuz Eylül]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Oğul, M. (2004). Bilişsel yaklaşıma göre kontrol algısı ve stresle başa çıkma. Türk Psikoloji Bülteni, 10, 159-163. https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpb10343512.pdf
• Ohaeri, J. U. (2003). The burden of caregiving in families with a mental illness: a review of 2002. Current Opinion in Psychiatry, 16(4), 457-466. https://doi.org/10.1097/00001504-200307000-00013
• Olsson, M. B., & Hwang, C. P. (2001). Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 45(6), 535543. https://doi.org/10.1046/j.1365-2788.2001.00372.x
• Özcanarslan, F., Karataş, H. & Aydın, D. (2014). Şanlıurfa ilinde engelli çocuğa sahip Annelerin depresyon durumlarının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(2), 75-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hutfd/issue/49692/637106
• Özkan, S., (2001). Zihinsel engelli ve normal çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek ve depresyon düzeylerinin incelenmesi. [Unpublished Master's thesis], University of Ankara.
• Sarıkaya, S. (2011). Zihinsel engelli çocuğu olan ebeveynlerin stresle başa çıkma düzeylerinin ve yaşam doyumlarının incelenmesi [Unpublished Doctoral dissertation, University of Dokuz Eylül].
• Şengül, S., & Baykan, H. (2013). Zihinsel engelli çocukların annelerinde depresyon, anksiyete ve stresle başa çıkma tutumları. Kocatepe Tıp Dergisi. 14(1),30-39 https://dergipark.org.tr/tr/pub/kocatepetip/issue/17406/182270
• Sipahi, Ö. (2002). Down sendromlu çocuğu olan annelerde depresyon sıklığı ve ilişkili faktörlerin araştırılması. Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Softa Kaçan, H. (2013). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 589-600. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRRM09EVTRPQT09
• Tanaka, S., Ishikawa, E., Mochida, A., Kawano, K. ve Kobayashi, M. (2015). Effects of early-stage group psychoeducation programme for patients with depression. Occupational Therapy International, 22(4), 195–205. https://doi.org/10.1002/oti.1397
• Türküm, S. (2002). Stresle başa çıkma ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik ve Rehberlik Dergisi, 2(8), 19-31. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200165
• Uğuz, Ş, Toros, F, Yazgan İnanç, B, Çolakkadıoğlu O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7(1), 42-47. https://www.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_7_1_42_47.pdf
• Varol, N. (2005). Aile eğitimi. Ankara: kök yayıncılık.
• Wang, P., Michaels, C. A., & Day, M. S. (2011). Stresses and coping strategies of Chinese families with children with autism and other developmental disabilities. Journal of autism and developmental disorders, 41(6), 783-795. https://doi.org/10.1007/s10803-010-1099-3
• Warfield, M. E. (2005). Family and work predictors of parenting role stress among two-earner families of children with disabilities. Infant and Child Development, 14(2), 155–176. https://doi.org/10.1002/icd.386
• Yaratan, H. (2020). Sosyal bilimler için temel istatistik spss uygulamalı. (2. Baskı). Anı Yayıncılık,
• Yavuz, M., & Gümüşkaya, Ö. (2021). Otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizliği olan bireylerin ebeveynlerinin yaşam doyumu ve aile yilmazlik düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22 (4), 799-825. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.726030
• Yazkan, G. (2018). Otizm spektrum bozukluğu (OSB) tanısı almış çocukların aile bireylerinin stresle başa çıkma tarzlarının depresyon ve kaygı düzeylerindeki rolü [Unpublished Master's thesis], University of Üsküdar.
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R., & Karakurt, P. (2012). Engelli çocukların annelerinin ruhsal durumlarının belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Florance Nightinagle Hemşirelik Dergisi, 20 (3), 200-209. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/95116