Özel Yetenekli Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersinde Farklılaştırılmış Öğretim Etkinliklerine Yönelik Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 317 - 329, 31.12.2024

Adem Uzun , Mehmet Ali Çakmak

Öz

Bu araştırmanın amacı, özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde uygulanan farklılaştırılmış öğretim etkinliklerine yönelik görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında İç Anadolu Bölgesi Bilim ve Sanat Merkezi’nde bireysel yetenekleri fark ettirme programına devam eden 5. sınıf seviyesinde 6 erkek 6 kız olmak üzere 12 özel yetenekli öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen veriler nitel veri analiz yaklaşımlarından betimsel analiz kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde, çalışma grubundaki özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine yönelik olumlu görüş belirttikleri görülmüştür. Ancak elde edilen bulgulardan yola çıkarak dersin geleneksel öğretim yöntemiyle işlendiğini, öğrenci merkezli etkinliklerin yapılmadığını, etkinliklerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına göre düzenlenmediğini söylemek mümkündür. Araştırmada öğrencilerin düşüncelerini ifade edebildiği, ezber içermeyen, sınıf dışı etkinlikler ile drama/tiyatro, grup çalışması, maket yapma, kilden tablet yapma, konferans, proje ve sunum hazırlama etkinlikleri gibi etkinliklerden hoşlandıkları ve yapılmasını istedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersinin toplum hayatı içerisinde sağladığı yararların farkında oldukları, dersin içeriği ve kazanımlarına ilişkin bilgi sahibi oldukları ve sosyal bilgiler dersini toplum hayatı içerisinde birçok beceri kazandıran bir ders olarak algıladıklarını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Özel yetenekli öğrenciler, Sosyal bilgiler, Farklılaştırılmış öğretim, Etkinlik

Gifted Students’ Views on Differentiated Instruction Activities in Social Studies Courses

Öz

This study aimed to examine gifted students’ views on differentiated instruction activities in social studies courses. It used a qualitative study design. The sample consisted of 12 gifted 5th-grade students (6 boys and 6 girls) enrolled in the individual talent recognition program at a science and art center in the Central Anatolia Region during the 2020-2021 academic year. The data were collected using a semi-structured interview form. The interview data were analyzed using descriptive analysis, which is a qualitative data analysis approach. Overall, the findings of the study showed that the gifted students in the sample expressed positive views about the social studies course. However, the findings also indicated that the course is taught using traditional teaching methods, with no student-centered activities or no activities designed according to differentiated instruction. It was found that students enjoy and would like to do out-of-class activities that are not focused on memorization and allow them to express their thoughts, as well as activities such as drama/theater, group work, model building, clay tablet making, conferences, project design, and presentation. Additionally, it can be said that the gifted students were aware of the benefits of the social studies course in social life, were knowledgeable about the content and objectives of the course and perceived it as a course that imparts various skills useful for social life.

Anahtar Kelimeler

Gifted students, Differentiated instruction, Activities, Social studies course

Kaynakça

• Akdemir, Z. (2019). Sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretim yönteminin öğretmen ve öğrencilere etkisi: Bir eylem araştırması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Andrews, K. M. (2021). Differentiation for gifted and talented elementary students: What teachers know and ımplement (Masters Theses). Western Kentucky University, Bowling Green.
• Arıtürk, A., Günel, A., Kandır, A., Köksal, F., Bolat, H., & Çınar, T.Ö. (2017). Sosyal bilgiler etkinlik kitabı. http://bilsem.meb.gov.tr/RPR00004.ASPX sayfasından erişilmiştir.
• Atalay, Z. Ö. (2014a). Üstün zekâlı ve yetenekli bireyler için farklılaştırılmış sosyal bilgiler dersinde uygulanabilecek öğretim stratejileri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 339-358.
• Atalay, Z. Ö. (2014b). Farklılaştırılmış sosyal bilgiler öğretiminin üstün zekalı öğrencilerin akademik başarı, tutum, eleştirel düşünme ve yaratıcılıklarına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ateş, H. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde üstün yetenekli çocuklar için zenginleştirilmiş program önerisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çal, Ü. T. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde sosyal bilgiler eğitiminin yeri ve önemi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Antalya.
• Çelik, H., & Katılmış, A. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin derslerindeki öğrenci başarısını etkileyen unsurlara ilişkin görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 128-153.
• Çetintaş, E. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde farklılaştırılmış çalışma yapraklarının kullanımı: Bir eylem araştırması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Conklin, W., & Frei, S. (2016). Üstün zekalı ve yetenekliler için eğitim programının farklılaştırılması başarılı sınıflar için profesyonel gelişim (N. G. Kahveci, Çev.). Özgür Yayıncılık.
• Crowder, İ. G. (2011). Teachers' perceptions and practices of differentiated instruction at an innovative middle school for gifted and talented students (Doctor Of Philosophy) The University of Georgia, Athens.
• Deliquiña, M. J., & De Guzman, M. F. D. (2021). Differentiated instructions in the Kto12 social studies program and students’ academic performance. American Journal of Humanities and Social Sciences Research, 5(4), 474-481.
• Ersoy, A. F., & Kaya, E. (2008). Sınıf öğretmenlerine göre öğrencilerin sosyal bilgiler dersi öğretim programına (2004) ilişkin yaklaşımları. Anadolu Unıversıty Journal of Social Sciences, 8(1), 285-300.
• Eşsizoğlu, G. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin üstün zihin düzeyindeki öğrencilerin erişilerine, yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gömleksiz, M. N., & Öner, Ü. (2013). Basamaklı öğretim programının sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Milli Eğitim, 198, 173-195.
• Gönenç, S., & Açıkalın, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve bunlara getirdikleri çözüm önerileri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 26-41.
• Handa, M. C. (2016). Leading differentiated learning for the gifted (Doctor of Philosophy). Macquarie University, Sidney.
• Heacox, D. (2002). Differentiating instruction in the regular classroom. USA: Free Spirit.
• Karaduman, G. B. (2010). Üstün yetenekli öğrenciler için uygulanan farklılaştırılmış matematik eğitim programları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-12.
• Koeze, P. A. (2007). Differentiated instruction: the effect on student achıevement in an elementary school (Doctor of Philosophy). Eastern Michigan University, Michigan.
• Korkut, Ş. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde bütünleştirilmiş müfredat modeline göre farklılaştırılmış sosyal bilgiler öğretimi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Launder, B. (2011). Supporting gifted students in the regular education elementary classroom through differentiated ınstruction (Masters Theses). Bowling Green State University, Bowling Green.
• LeMier, M. J. (2012). Implementing differentiated instruction and flexible grouping into a middle school social studies curriculum (Masters Theses). Hamline University, Saint Paul.
• MEB. (2019a). Özel yetenekliler için sosyal bilgiler dersi taslak öğretim programı. Ankara.
• MEB. (2019b). Bilim ve sanat merkezleri yönergesi. Tebliğler Dergisi, 82(2747), 391-419.
• MEB. (2019c). Milli eğitim bakanlığı özel yetenekliler eğitimi çalıştay raporu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı ile Çocuk Vakfı.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Mertol, H. (2014). Türkiye ve ABD'de üstün zekalı çocuklara sosyal bilgiler dersi veren öğretmenlerin görüş ve uygulamaları: Hope Projesi ve BİLSEM örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Mertol, H., Doğdu, M. & Yılar, B. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin metaforik algıları. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 176-183.
• Moon, S. M. (2009). Myth 15: High ability students don’t face problems and challenges. Gifted Child Quarterly, 53(4), 274-276. https://doi.org/10.1177/0016986209346943
• Öztürk, M. & Mutlu, N. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde farklılaştırılmış öğretime yönelik öğretmen algıları ve uygulamaları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 379-402. https://doi.org/10.24315/trkefd.301189
• Powell, C. G. (2021). Secondary social studies teachers’ perceptions and use of differentiated ınstruction on students’ affective learning outcomes. Iowa Journal for the Social Studies. 29(2), 73-106. https://iowasocialstudies.org/resources/Documents/IJSS%20Summer%202021%20 29(2).pdf.
• Powers, E. A. (2008). The use of independent study as a viable differentiation technique for gifted learners in the regular classroom. Gifted Child Today, 31(3), 57-65. https://doi.org/10.4219/gct-2008-786
• Robinson, A., Shore, B. M., & Enersen, D.L. (2014). Üstün zekalıların eğitimde en iyi uygulamalar (Ü. Ogurlu & F. Kaya, Çev.). Nobel.
• Seyhan, A. (2020). Öğretmen adaylarına göre sosyal bilgiler dersinde okul dışı öğrenmenin etkililiği. Turkish Journal of Educational Studies, 7(3), 27-51.
• Swift, K. M. (2009). The effect differentiated instruction in social studies has on student performance. (Masters Theses). University of WisconsinStout, Menomonie.
• Taşer, S., & Ulusoy, A. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarının farklılaştırılmış öğretim yaklaşımı bakımından değerlendirilmesi. The Journal of International Social Research, 13(73), 785-799.
• Taylor, T. (2016). Gifted students: Perceptions and practices of regular class teachers (Doctor of Philosophy) Edith Cowan University, Perth.
• Tomlinson, C. A. (2005). Grading and differentiation: Paradox or good practice? ProQuest Education Journals. 44(3), 262-269. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4403_11
• Tünkler, V. (2019). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik motivasyon kaynaklarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 38-49.
• Tuzkan, F. E. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin yaratıcılığı teşvik etme ve farklılaştırılmış öğretim verebilme özyeterliklerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Üçarkuş, E. (2020). Sosyal bilgiler dersinde farklılaştırılmış öğretimin öğrencilerin akademik başarı ile beceri erişilerine etkisinin ve görüşlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünal, F. & Er, H. (2015). Özel yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(1), 165-182.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldız, V. A., & Kılıç, D. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri: Bir meta-sentez çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 2115-2127.