Mezhepler Tarihinde Anonim Fikirler Sorunu

Yıl 2016, , 315 - 327, 31.12.2016

Betül Yurtalan

https://doi.org/10.18403/emakalat.282135

Öz

İslam Bilimleri içerisinde yer alan İslam Mezhepleri
Tarihi, amacı ve konusu belli olan, kendine özgü bir yöntemi bulunan, mezhep
adı verilen din anlayışındaki farklılaşmaların kurumsallaşması sonucu ortaya
çıkan beşeri oluşumları araştıran bir disiplindir. Onat ve Kutlu’nun yaptığı
geniş İslam Mezhepleri Tarihi tanımı bu disiplinin konusunu, yöntemini ve
amacını ortaya koymaktadır: “İslam Mezhepleri Tarihi, beşeri oluşum olan
mezhepleri ve diğer din anlayışlarını, farklılaşmaya yol açan esas fikirlerin
neler olduğu, nasıl doğduğu, hangi yerde, hangi zaman diliminde, hangi
olaylarla irtibatlı olduğu; nasıl bir süreçte kurumsallaşmaya yol açtığı,
kurumsal yapıların nasıl bir süreç takip ettiği, nerelerde etkin olduğu, bu
süreçte ortaya çıkan gelişmelerin nelere sebep olduğu; bu süreçte üretilen
görüş ve düşüncelerin İslam Düşüncesi’ne ne gibi katkılar sağladığı
bakımlarından araştıran; bu mezheplerin kendi kaynaklarını merkeze alarak
onlarla ilgili süreçleri güvenilir belge ve bilgilere dayalı olarak, bilimsel
yöntemle yeniden inşa etmeye çalışan bir disiplindir.”

Anahtar Kelimeler

anonim fikirler, mezhepler tarihi, anonim fikiler sorunu

Kaynakça

• Aydınlı, Osman. İslam Düşüncesinde Aklileşme Süreci-Mutezile'nin Oluşumu ve Ebu'l-Hüzeyl. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2001.
• Bağdâdî, Ebû Mansûr ʽAbdulkâhir b. Tâhir b. Muhammed. Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. Ethem R. Fığlalı, Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Belâzuri, Ahmed b. Yahya. Ensabu’l-Eşraf. thk. Suheyl Zekar ve Riyad Zerkeli, trs.
• Bozkuş, Metin. Büveyhîler ve Şiîlik. Sivas: Vizyon Yayıncılık, 2003.
• Ebu Temmâm. Bâbu’ş-Şeytân, An Ismāilī Heresiography: The ‘Bāb al-Shaytān’ from Abu Tammām’s Kitāb al-Shajara. thk. W. Madelung ve P. Walker, Leiden: Brill, 1998.
• Eşʽarî, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmâîl. İlk Dönem İslam Mezhepleri. çev. M. Dalkılıç ve Ö. Aydın, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. Günümüz İslam Mezhepleri. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2008.
• Gökalp, Yusuf. “Zeydilik ve Taberistan’da Yayılması”. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 1999.
• Gökalp, Yusuf. “Zeydîlik ve Yemen’de Yayılışı”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.
• Güner, Ahmet. “Büveyhîler Devrinde Bağdad’da Kerbela/Aşure, Gadir Humm ve benzeri Şiî Uygulamaları”. Çeşitli Yönleriyle Kerbela, Sivas, c. I, (2010): 325-339.
• Kalaycı, Mehmet. Tarihsel Süreçte Eşarîlik Mâturîdîlik İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Kalaycı, Mehmet. “Şiilik-Sünnilik İlişkisinin Kapsamı ve Sınırlarına Dair Bazı Metodik Mülahazalar”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları, VI/2, (Güz 2013): 293-319.
• Kraemer, Joel L. Humanism in the Renaissance of Islam. Leiden: Brill, 1986.
• Kutlu, Sönmez. Mezhepler Tarihine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2008
• Kutlu, Sönmez. Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Kutlu, Sönmez. Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri. Ankara: OTTO Yayınları, 2012.
• Nîsâbûrî, Ebû Reşid. el-Mesâil fi’l-hilâf beyne’l-Basriyyîn ve’l-Bagdâdiyyîn. thk. Rıdvan es-Seyyid, (Beyrut: 1979).
• Onat, Hasan ve Sönmez Kutlu. “İslam Mezhepleri Tarihine Giriş”. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı içinde, ed. Hasan Onat ve Sönmez Kutlu, Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Taberi, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerir. Tarihu’l Umem ve’l-Mulûk. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Beyrut: 1967.
• Watt, W. Montgomery. İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri. çev. Ethem R. Fığlalı, Ankara: Sarkaç Yayınları, 2010.
• Zeyyat, Habib. “Abbasiler Döneminde Muaviye Taraftarlığı”. çev. M. Mücahid Dündar, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 28, (2013): 175-182.