Zamanın Ruhu Bağlamında İslam, Hinduizm ve Hıristiyanlık İçerisinden Mesiyanik Nübüvvet İddiaları

Yıl 2020, , 284 - 314, 30.06.2020

Halide Rumeysa Küçüköner

https://doi.org/10.18403/emakalat.737717

Öz

“Zamanın ruhu” mefhumu, belli bir dönemde ortaya çıkan fikirler çerçevesinde zamanın yükselen değerlerini ifade etmek için kullanılmaktadır. Kavram, aynı veya farklı coğrafyalarda ortaya çıkan benzer fikirlerin anlaşılabilmesine imkân vermektedir. Zira insanoğlu, çoğu kez benzer durumlarda, benzer tutumlar sergilemekte, farklı bölge ve coğrafyalarda yaşasa dahi, ortak ihtiyaçlarına benzer çözümler üretmektedir. Nitekim dünyanın yıkım ve savaşlarla karşı karşıya kaldığı ve bu bağlamda dünyanın sonunun yaklaştığına inanılan 19. yüzyılda da aynı durumun söz konusu olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönemde, Hint alt-kıtası, Avrupa, Rusya ve Amerika gibi dünyanın birbirinden oldukça farklı coğrafyalarında yaşayan insanların bir kısmı “kurtarıcı”; bir kısmı ise nübüvvetin kesintisizliği düşüncesi bağlamında bir “peygamber” beklentisi içerisinde olmuşlardır. Bu minvalde, “kurtarıcılık” ile “nübüvvet” müesseselerinin bir araya getirilmesine dair de çeşitli inanışlar gündeme gelmiş; böylelikle daha yüksek bir misyon ifade eden ve “kurtarıcı-peygamber” anlamına gelen “mesiyanik nübüvvet” olarak adlandırabileceğimiz yeni bir nübüvvet teorisi ortaya çıkmıştır. Bu teorinin temelinde ise ahir zamandaki bozulmanın restorasyonu için artık salt bir kurtarıcının yetmeyeceği ve din farklılıklarını eritecek evrensel çapta bir “kurtarıcı-peygamber”e ihtiyaç duyulacağı düşüncesi yer almıştır. Bu anlayış da o dönemin ruhunun anlaşılabilmesi açısından önemli bir misyonu icra etmektedir. Bu çalışmada da hedeflenen, İslam, Hinduizm ve Hristiyanlık içerisinde söz konusu olan mesiyanik nübüvvet iddialarına dair bazı örneklerin “zamanın ruhu” bağlamında incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Zamanın Ruhu, Mesiyanik Nübüvvet, Kurtarıcı, Peygamber, 19. yüzyıl

A Messianic Prophethood Claims Within Islam, Hinduism And Christianity in the Context of Zeitgeist

Öz

The concept of “zeitgeist” is used to express the rising values of time within the framework of the ideas that emerge in a certain period. The concept enables the understanding of similar ideas emerging in the same or different geographies at certain times. Because humanbeings often display similar attitudes in similar situations, and even if they live in different regions and geographies, they produce similar solutions to their common needs. As a matter of fact, it is understood that the similar situational so took place in the 19th century, the people struggled with disasters and wars and in connection with this, ideas related to “the End of the World” were put forward. Some people living in different parts of the world, such as the Indian sub-continent, Europe, Russia, and America, were in a "savior" expectation, and some of them were in the expectation of a “prophet” in the context of the continuity of prophethood in that time. In this context, various beliefs about the combination of salvation and prophethood institutions have also come to the agenda; thus, a new theory of prophecy, which we can call "messianic prophethood", meaning “savior-prophet”, which expresses a higher mission, has emerged. The basis of this theory was the idea that a mere “savior” would not be enough for the restoration of the deterioration in the end times and a universal savior-prophet would be needed to dissolve religious differences. This understanding carries out a significant mission in terms of understanding the spirit of that time. The aim of this study is to examine some examples of the claims of “messianic prophethood” in Islam, Hinduism and Christianity in the context of “zeitgeist”.

Anahtar Kelimeler

Zeitgeist, Messianic Prophethood, Savior, Prophet, 19th century

Kaynakça

• Abegg, E. Der. Messiaglaube in Indien und Iran. Leipzig/Berlin, 1928.
• Adıvar, Halide Edip. Hindistan’a Dair. İstanbul: Can Sanat Ya-yınları, 2014.
• Aktay, Yasin. “Mormonluk: Amerika’nın Ahir Zamanının Dini ve Azizleri”. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 2 (2004): 95-125.
• Aydın, Fuat. “Mormonlar İsa Mesih’in Son Gün Azizleri’nin Kili-sesi”. Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. 215-266. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
• Chrostowski, Waldemar. “The Suffering, Chosenness and Mis-sion of the Polish Nation”. Occasional Papers on Religion in Eastern Europe 1/4 (1991).
• Çiçek, Hacı. “Bahâîlik, Bahâîliğin Görüşleri, İslâm Düşüncesin-deki Yeri Ve Ona Dair Bazı Yorumlar”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/6 (Ocak 2017): 135- 156.
• Dard, A. R. Life of Ahmad(A̳s)̳: Founder of the Ahmadiyya Move-ment. Tilford, Surrey: Islam International Publications, 2008.
• Demirdağ, Muhammed Fatih. “Dini Hareketlerin Bir Çeşidi Bahailik”. Journal of Islamic Research 28/3 (2017): 389-399.
• “Early History”. 10 Ocak 2020. http://www.zionhs.com/history.htm.
• Friedmann, Yohanan. Shaykh Ahmad Sirhindī An Outline of His Thought and A Study of His Image In The Eyes of Posterity. Unpub-lished Doctoral Thesis, McGill University, 1966.
• Geaves, Ron. Islam and Britain: Muslim Mission in an Age of Em-pire. New York: Bloomsbury Academic, 2018.
• Gündüz, Şinasi. Din ve İnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları, 1998.
• Hizmetli, Sabri. “İtikadı İslam Mezheplerinin Ortaya Çıkış Sebepleri Ve Babılik-Bahailik”. İslam’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği (Kutlu Doğum Haftası:1993). 215-222. 172. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• “Hz. Bahullah’ın Ahit ve Misakı”. Erişim: 13 Nisan 2020. https://bahaitr.org/hz-bahaullahin-ahit-ve-misaki/.
• Inbari, Motti. Messianic Religous Zionism Confronts Israeli Territorial Compromises. USA: Cambridge University Press, 2012.
• “İsa Mesih’in Sevindirici Haberi’nin İade Edilişinin Mesajı”. Eri-şim: 20 Ekim 2019. http://www.mormonum.org/Dersler.pdf.
• “İsrail’de Bahailik İnancı”. 13 Nisan 2020. https://www.haberler.com/israil-de-bahailik-inanci-5411632-haberi/.
• “John Alexander Dowie American Religious Leader”. Erişim: 20 Nisan 2020. https://www.britannica.com/biography/John-Alexander-Dowie.
• Johnson, Gordon. Hint Dünyası Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansik-lopedisi. Trc. Müfide Pekin. İstanbul: İletişim Yayınları, 1998.
• Khan, Muhammad Zafrulla. Ahmadiyyat: the Renaissance of Is-lam. London : Zürich: Tabshir Publications ; Islamic Foundation, 1978.
• Kızılabdullah, Yıldız - Kızılabdullah, Şahin. “Mormon Kilisesinde Eğitim”. Dini Araştırmalar 15/41 (Aralık 2012): 36-58.
• Kotan, Şevket. “Melankoliden Mitolojik Mesihçiliğe, ‘Pavlus: Hristiyanlığın Mimarı’” 1/21 (Temmuz 2001): 151-158.
• Kutlutürk, Cemil. Hinduizm’de Avatar İnancı. Ankara: Otto Ya-yınları, 2017.
• Küçüköner, Halide Rumeysa. Mirza Gulam Ahmed ve Ahmedîlerin Mirza Gulam Ahmed Telakkisi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018.
• Lavan, Spencer. The Ahmadiyya Movement: A History and Pers-pective. New Delhi: Manohar Book Service, 1974.
• Mirza Gulam Ahmad. “Mormonism and The Bible”. Review of Religions. 1907.
• Mirza Gulam Ahmad. “The Babi or Bahai Religion”. Review of Religions. t.y.
• Mirza Gulam Ahmad. “The Messenger of the Latter Days”. Re-view of Religions. 1907.
• Mormon Kitabı İsa Mesih Hakkında Bir Başka Tanıklık. t.y.
• Mukaddem, Muhammed Ahmet İsmail el-. Hurafe Değil Gerçek Mehdi. Trc. Mustafa Öztürk. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2011.
• Rousseau, Hervé. Dinler (Tarihi ve Sosyal incelemeler). Trc. Os-man Pazarlı. İstanbul, 1970.
• Saperstein, Marc. Essential Papers On Messianic Movements Per-sonalities in Jewish History. USA: New York University Press, 1992.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem. Mehdi Gelecek mi? Dinlerde Mehdi Tasavvurları. Samsun: Fakülte Kitabevi, 1997.
• Shahid, Maulvi Dost Mohammad. “The Life of Hazrat Mirza Ghulam Ahmad”. The Muslim Herald. Trc. M. A. K. Gahuri. Ağustos 1989.
• Störing, H. J. İlkçağ Felsefesi Hint Çin Yunan. Trc. Ömer Cemal Güngören. İstanbul: Yol Yayınları, 2000.
• “The Baha’i World Center”. Erişim: 13 Nisan 2020. http://www.bwc.org/.
• Theo, Jung. “The Politics of Time Zeitgeist in Early Nineteenth-Century Political Discourse”. Contributions to the History of Concepts 9/1 (Summer 2014): 24-49.
• Ürdüç, Gülsüm. Hinduizm’de Avatara ve Hristiyanlık’ta İnkar-nasyon İnancı Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Unpublished Master Thesis, 2006.
• Valentine, Simon Ross. Islam and the Ahmadiyya Jama’at, His-tory, Belief, Practice. London: Hurst Publishers, 2008.
• Walter, H. A. Ahmadiya Movement. Lahore, 1918.
• Yılmaz, Orhan. “Mehdi İnancına Kaynaklık Teşkil Eden Hadisle-rin Değerlendirmesi”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic C 12/2 (2017): 265-282.