Geri Çekildi: Araz Teorisi Açısından Mu‘tezile’de İnsan Fiilleri

Yıl 2020, , 580 - 615, 30.12.2020

Mücteba Altındas

https://doi.org/10.18403/emakalat.790794

Öz

Bu makale geri çekildi: Lütfen e-Makâlât’ın Etik İlkeler ve Yayın Politikasına bakınız. ( http://www.emakalat.com/tr/pub/policy).

Bu makale, M.A. tarafından bu makaleden 1 gün önce yayınlanan araştırma (M.A., “Cevher-Araz Teorisinin İnsan Fiilleri Konusundaki Yaklaşımlara Etkisi”, Trabzon İlahiyat Dergisi 7/2 (Güz 2020): 1 – 45. DOI: https://doi.org/10.33718/tid.808904) ile kabul edilebilirlik dışında bir örtüşme içerdiğinden, editörler kurulunun değerlendirmesi, kararı ve isteği üzerine geri çekildi. Okuyucularımıza birer gün arayla yayınlanan yazıların örtüşme durumlarını yayım öncesi tespit edebilmenin mümkün olmadığını belirtir, yayın öncesinde gerekli benzerlik raporlarının incelendiğini ve bu konuda herhangi bir tespitle karşılaşılmadığını ifade ederiz.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Mu'tezile, Cevher-Araz, Fiil, Kudret

Retracted: Human Acts in Mu‘tazila from the Point of Accident Theory

Öz

RETRACTED: please see the Ethical Principles and Publication Policy of e-Makâlât (http://www.emakalat.com/tr/pub/policy).

This article was written by M.A. (MA, “The Effect of Substance-Accident Theory on Approaches to Human Acts”, Trabzon İlahiyat Dergisi 7/2 (Fall 2020): 1 - 45. DOI: https://doi.org/10.33718/ tid.808904), it was withdrawn at the editorial board's evaluation, decision and request. We inform our readers that it is not possible to determine the overlapping status of the articles published every day before publication, we express that the necessary plagiarism screening was carried out before the publication and no determination was encountered on this issue.

Anahtar Kelimeler

Kalām, Mu‘tazila, Substance-Accident, Act, Power

Kaynakça

• Akın, Murat. Basra ve Bağdat Mu‘tezile Ekollerinin Görüş Ayrılıkları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Altıntaş, Ramazan. “Mu‘tezile’nin Basra Ekolüne Göre Tab’ Teorisi ve Bu Teorinin Bazı Kelâmî Konulara Uygulanması”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 16/2 (2018), 212-228.
• Arpaguş, Hatice K. “Bağdat Mu'tezile Ekolü: Kâ’bî Örneği”. Uluslararası İslam Medeniyetinde Bağdat Sempozyumu. İstanbul: 2008, 157-185.
• Arpaguş, Hatice K. “İmam Mâtürîdî’ye Göre İnsan Fiilleri”. İmam Mâtürîdî ve İmam Mâtürîdiyye Geleneği- Tarih, Yöntem, Doktrin. ed. Hülya Alper. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2018, 215-236.
• Bağdâdî, Abdülkâhir. Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. E. Ruhi Fığlalı. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir. Usûlü’d-dîn. İstanbul: Devlet Matbaası, 1928.
• Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir. Ehl-i Sünnet Akâidi/Kitâbu Usûli’d-Dîn, çev. Ömer Aydın. İstanbul: İşaret Yayınları, 2016.
• Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir. el-Fark beyne’l-fırak. Mısır: Dârü’l-Maârif, 1910.
• Bâkıllânî, Kâdî Ebûbekir Muhammed. el-İnsâf. thk. M. Zahid el-Kevserî. Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 2000.
• Bedevî, Abdurrahman. Mezâhibu’l-İslamiyyîn. Beyrut: 1983.
• Bulğen, Mehmet. Kelâm Atomculuğu ve Modern Kozmoloji. Ankara: TDV Yayınları, 2018.
• Bulğen, Mehmet. Klasik İslam Düşüncesinde Atomculuk Eleştirileri. İstanbul: İFAV Yayınları, 2017.
• Can, Seyithan-Arslan, Hulusi. “İnsan Özgürlüğü Bağlamında Kudretin Devamlılığı Sorunu”. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 7/2 (2018), 1-16.
• Cengiz, Yunus. Kâdî Abdülcebbâr’ın Eylem Teorisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Cengiz, Yunus. “Mu‘tezile’nin İnsan Düşüncesinde Rakip İki Tasavvur: Ebü’l-Hüzeyl ve Nazzâm Gelenekleri”, Nazariyat İslâm Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi 4/2 ( 2018), 55-72.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitâbü’t-Ta‘rîfât. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1985.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf (Metin-Tercüme). çev. Ömer Türker. İstanbul: TYEK Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Cüveynî, İmâmü’l-Harameyn Abdülmelik. İnanç Esasları Kılavuzu/Kitâbü’l-İrşâd. çev. A. Bülent Baloğlu, S. Yılmaz, M. İlhan, F. Sancar. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Demir, Osman. “Determinizm ve Okasyonalizm Arasında: Mu‘tezile'de Tevlîd Düşüncesi ve Ehl-i Sünnetin Eleştirisi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36/1 (2009), 63-82.
• Demir, Osman. “Tevlîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/38-39. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Demir, Osman. Kelâmda Nedensellik-İlk Dönem Kelâmcılarında Tabiat ve İnsan. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• Dhanani, Alnoor. “İslâm Düşüncesinde Atomculuk”. çev. Mehmet Bulğen. Kelâm Araştırmaları Dergisi 9/1 (2011), 393-400.
• Erdemci, Cemalettin. Kelam Kozmolojisine Giriş. Ankara: Araştırma Yayınları, 2007.
• Ess, Josef van. “Mu‘tezile Atomculuğu”. çev. Mehmet Bulğen. Kelâm Araştırmaları 10/1 (2012), 255-274.
• Eş‘arî, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâil. Kitâbü’l-Luma’ fi’r-redd alâ ehli’z-zeyğ ve’l-bid‘a. Mısır: Matbaatu Mısr, 1954.
• Eş’arî, Ebü’l Hasen Alî b. İsmâil. Makâlâtü’l-İslamiyyîn ve ihtilâfu’l-musallîn. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. Kahire: Mektebetü’n-Nahdati’l-Mısriyye, 1369/ 1950.
• Eş’arî, Ebü’l-Hasen. İlk Dönem İslam Mezhepleri (Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn). çev. Mehmet Dalkılıç-Ömer Aydın. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
• Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1996.
• Gölcük, Şerafeddin. Bâkıllânî ve İnsanın Fiilleri. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Günaltay, M. Şemsettin-Bayın, İrfan. Kelâm Atomculuğu ve Kaynağı Sorunu, Ankara: Fecr Yayınları, 2008.
• İbn Fûrek, Ebu Bekir Muhammed b. Hasan. Mücerredü makâlâti’ş-şeyh Ebi’l-Hasen el-Eş‘arî. thk. Daniel Gimaret. Beyrut: Dâru’l-Maşrik, 1987.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Said. el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ’ ve’n-Nihal-Dinler ve Mezhepler Tarihi (Metin-Tercüme). çev. H. İbrahim Bulut. 3 Cilt. İstanbul: TYEK Başkanlığı Yayınları, 2017.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed. Lisânü’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebîr vd. 6 Cilt. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
• İbn Metteveyh, Ebû Muhammed Hasan b. Ahmed. et-Tezkira fi ahkâmi’l-cevâhir ve’l-a‘râz. thk. S. Nasr Lütf-F. Budeyr Avn. Kahire: Dârü’s-Sekâfe, 1975.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed. el-Keşf an menâhici’l-edille fî akâidi’l-mille. thk. M. Âbid el- Câbirî. Beyrut: Merkezü Dirâsâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 1998.
• Kâ‘bî, Ebü’l-Kâsım Abdullah b. Ahmed b. Mahmud el-Belhî. Kitâbü’l-Makâlât ve meahû uyûnu’l-mesâil ve’l- cevâbât. thk. Hüseyin Hansu-Râcih Kürdî-Abdülhamid Kürdî. İstanbul: Kuramer / Amman: Dâru’l-Feth, 2018/1439.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevhîd ve’l-adl: el-Mahlûk. thk. Tevfîk et-Tavîl – Sâid Zâyid. Kahire: Dârü’l-Mısriyye li’t-te’lif ve’t-terceme, ts.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. Şerhu’l-Usûli’l-hamse (Metin- Tercüme). çev. İlyas Çelebi. 2 Cilt. İstanbul: TYEK Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. Kitâbü’t-Tevlîd min kitâbi’l- Muğnî/Nedensellik Kitabı (Metin-Tercüme). çev. Osman Demir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen b. Ahmed b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. el-Muhît bi’t-teklîf, nşr. Ömer Seyyid Azmî–Ahmed Fuâd el-Ehvânî. Kahire: Dâru’l-Mısriyye, ts.
• Kandemir, Ahmet Mekin. Mu’tezilî Düşüncede Tabiat ve Nedensellik. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2019.
• Karadaş, Cağfer. “Atomcu Düşünceler ve Kelâm Atomculuğu”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 2:1 (2004), 57-72.
• Karadaş, Cağfer. “İslam Düşüncesinde Değişim ve Süreklilik (teceddüd-i emsâl, halk-ı cedîd, istimrâr, hüdûs- i dâim)”. Usûl 8 (2007), 7-22.
• Karadaş, Cağfer. “Kelâm Atomculuğunun Kaynağı Sorunu”. Marife 2/2 (2002), 81-100.
• Karlığa, H. Bekir. “Cisim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/28-31. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Koloğlu, Orhan Şener. “Mu‘tezile’nin Temel Öğretileri”. İslâmî İlimler Dergisi 12/2 (2017), 43-80.
• Koloğlu, Orhan Şener. Cübbâîler’in Kelâm Sistemi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
• Kutluer, İlhan. “Cevher”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/450-455. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: TDV İsam Yayınları, 2009.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Kitâbü’t-Tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd/Beyrut: Dâr Sâder, 1422/2001.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Mekhûl. Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn. thk. Muhammed Enver Hâmid İsa. 2 Cilt. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs, 2011.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Mekhûl. et-Temhîd fî usûli’d-dîn. nşr. Abdülhay Kâbîl. Kahire: Dârü’s-Sekâfe, 1407/1987.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn. Kitâbü’t-Temhîd li kavâidi’t-tevhîd/Tevhidin Esasları. çev. Hülya Alper. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Râzi, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin Fahreddin. Tefsir-i Kebîr (Mefâtihu’l-gayb). çev. Komisyon. 23 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, ts.
• Sâbûnî, Nureddin. el-Bidâye fî usûli’d-dîn/Mâtürîdiyye Akâidi. çev. Bekir Topaloğlu, Ankara: DİB Yayınları, 1995.
• Sinanoğlu, Abdülhamit. Mu‘tezile Düşüncesinde İnsan Hürriyeti. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
• Sönmez, Vecihi. “Mu’tezilî Düşüncede Mütevelled (Dolaylı) Fiiller ile Mübâşir (Doğrudan) Fiiller Arasındaki Fark”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 28 (2015), 95-122.
• Şehristânî, Abdulkerim. “Cevheri Ferdin İspatı Hakkında”. çev. Ömer Ali Yıldırım. Şırnak Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, 155-160.
• Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerim. el-Milel ve’n-nihâl. nşr. Ahmed Fehmi Muhammed. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1992.
• Şehristânî, Milel ve Nihal/Dinler, Mezhepler ve Felsefi Sistemler Tarihi, çev. Mustafa Öz. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2019.
• Teftâzânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Ömer. Şerhü’l-Akâid Tercümesi (Metin-Tercüme), çev. Komisyon. İstanbul: Muallim Neşriyat, 2018.
• Tehânevî, Muhammed Ali. Keşşâfu ıstılâhâti’l-funûn. thk. Ali Dahrûc. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996.
• Tritton, Arthur Stanley. İslam Kelâmı, çev. Mehmet Dağ. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Turhan, Kasım. Bir Ahlak Problemi Olarak Kelâm ve Felsefe Açısından İnsan Fiilleri. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 1996.
• Türcan, Galip. “Kelâmda İnsan Fiillerinin Yaratılması Problemi: Yaratma Kavramı Bağlamında Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2005/2 (2005), 139-158.
• Türkmen, Hasan. “Muammer b. Abbâd’ın Tabii Zorunluluk Nazariyesinin Deizmi Çağrıştırması”. Kesit Akademi Dergisi. 4/14 (2018), 153-161.
• Ünverdi, Veysi. Kâdî Abdulcabbâr’da İrâde, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İslam Kelâmında Araz Nazariyesi”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5-6 (1993), 71-83.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Araz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3/337-342. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.