Elçi ve Vekil Bağlamında Nübüvvet

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 2, 67 - 95, 26.04.2016

Harun Caglayan

https://doi.org/10.18403/emakalat.19044

Cited By: 4

Öz

Bu çalışma, peygamberlerin elçi ve vekil olarak anlaşılmasına bağlı olarak Müslüman geleneğindeki nübüvvet anlayışının nasıl şekillendiğiyle ilgilidir. Bu kapsamda öncelikle tarihsel süreç içerisinde Müslüman teolojinin nübüvvet algısına etki eden unsurlar belirlenmeye; sonrasında ise geleneksel nübüvvet algısının hangi ölçüde İslam inancının ruhunu yansıttığına değinilmiştir. Böylece peygamberlerin elçi olarak kabul edilmesi gerektiği Kur’an ve Sünnet’ten çok sayıda delil verilerek ispatlanmaya çalışılmıştır.

Elçi ve vekil kavramlarının İslâmî öğretinin temel sistemlerinden olan nübüvvet kurumuyla birlikte anılmasının çeşitli nedenleri vardır. İslami teolojide nübüvvet, Tanrı-insan ilişkileri bağlamında ilâhî olan ile izâfî olan arasındaki iletişimi sağlayan temel haberleşme kurumudur. Nübüvvetin ilahî yönüne vahiy meleği, insanî yönüne peygamber aracılık eder. Müslüman geleneğinde nübüvvetin anlaşılma biçimine bağlı olarak dinî, siyâsî ve sosyal açıdan çeşitli dinî yaklaşımlar meydana gelmiştir. Bu yaklaşımların özünü nübüvvetin elçi veya vekil şeklinde anlaşılması oluşturmaktadır. Bu bağlamda Müslüman düşüncesinde peygamberliğin konumu hakkındaki tüm tartışmaların kaynağını, peygamberin elçi veya vekil olarak anlaşılmasıyla ilişkilendirmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Nübüvvet, Elçi; Vekil; Görev.

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd, el-Mu’cemu’l-Müfehres li’l Elfâzı’l- Kur’âni’l Kerîm, Kâhire 1945.
• Akbulut, Ahmet, Nübüvvet Meselesi Üzerine, Ankara 1992.
• ----, Kur’an’ı Kerim Açısından Egemenlik Meselesi, İslami Araştır- malar Dergisi, C.8, S.3-4, Ankara 1995.
• Alfa, Komisyon, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, İstanbul 2013.
• Atay, Hüseyin, İslam’ın İnanç Esasları, Ankara Üniversitesi Yay., Ankara 1992.
• el-Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s Sahîh, İstanbul 1981.
• el-Cevherî, İsmail İbn. Hammad, es-Sıhah, (thk. Ahmed Abdulgafur Attar), Kahire trs.
• el-Cürcânî, Alî ibn Muhammed eş-Şerîf, Kitâbu’t-Ta’rîfât, Mektebetu Lübnân, Beyrût 1985.
• el-Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn Abdulmelik, Kitâbu’l-İrşâd, (thk. Muhammed Yusuf Mûsa, Alî Abdulmunîm Abdulhamîd), el- Mektebu’l-Hancî, Bağdat (1369-1950).
• Dabaşî, Hamid, İslam’da Otorite, (çev. Süleyman E. Gündüz), İstan- bul 1995.
• Devellioğlu, Ferit, Lügat (Osmanlıca-Türkçe), Ankara 1988.
• Ebû Davût, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî, es-Sünen, İstanbul 1981.
• Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, Ankara 1999.
• ----, Bir Alan Taramasının Panoraması, Vahy-i Gayri Metluv Hak- kında Bazı Mülahazalar ve Bir Eleştirinin Eleştirisi, İslamiyat Dergisi, C.3, S.1, ocak-mart 2000.
• ----, Hz. Peygamber’e Kur’an Dışında Vahiy Geldiğini İfade Eden Rivayetlerin Tahlil ve Tenkidi, İslamiyat Dergisi, C.1, S.1, ocak-mart Ankara 1998.
• el-Eş’arî, Ebu’l Hasan Alî b. İsmâil, Makâlâtu’l-İslamiyyîn ve Ih- tılâfû’l-Musallîn, (thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Mektebetü’l-Nehdati’l-Mısrıyye), Kahire 1950.
• ----, el-İbâne an Usûli’d Diyâne, Dâr İbn Zeydûn, Beyrut trs.
• Fazlur Rahmân, İslâm, (çev. Mehmet Dağ- Mehmet Aydın), Ankara 1992.
• İpşirli, Mehmet, Elçi Maddesi, (DİA), İslam Ansiklopedisi, Ankara 1995.
• İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed, Mukaddime, (çev. Zakir Kadiri Ugan), İstanbul 1996.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvinî, es-Sünen, (thk.Fuad Ab- dulbaki), İstanbul 1981.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim, Lisânu’l-Arab, (thk. Abdullah Ali El-Bekir, Muhammed Ahmed Hasbullah, Haşim Muham- med eş-Şâzelî), Kahire trs.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri, İslam Düşüncesinde Sünnet, Ankara 1993.
• el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Kitâbu’t-Tevhid, (thk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi), İsam Yayınları, Ankara 2003.
• ----, Te’vilâtu’l-Ehl-i Sunnet, (thk. Mecdî Bâsellûm), Dâru’l-Kutubi’l- İlmiyye, Beyrut/Lübnan 1426/2005.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı, Örnekleriyle Türkçe Sözlük, Ankara 1995.
• Muhammed, Fuad Abdulbâkî, Mu’cemu’l-Müfehres, İstanbul 1990.
• Müslim, Ebu’l Huseyn Muslim b. Haccac, el-Câmiu’s Sahîh, (thk. Fuad Abdulbaki), İstanbul 1981.
• en-Nesefî, Ebû’l Muin Meymun b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille fî Usûli’d-Dîn (nşr. Hüseyin Atay), Ankara 2004.
• ----, Bahru’l-Kelâm fî İlmi’t Tevhîd, (thk. Veliyyüddîn Muhammed Sâlih 1421/2000, Mektebetu
• Daru’l-Farfûr, Dımeşk
• Okiç, M. Tayyib, İslâm’da Hadis’in Yeri ve Etrafındaki Münakaşalar, AÜİF Dergisi, Ankara 1973.
• er-Râgip İsfehânî, Ebu’l Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fi Garibi’l-Kur’ân, (thk. M.S. Keylânî), Beyrut trs.
• es-Sâbûnî, Nûreddîn Ahmed b. Mahmûd, el-Bidâye fî Usûli’d-Dîn, (thk. Fethullâh Huleyf), Dâru'l-Meârif Bimısr, İskenderiye 1969.
• eş-Şâfiî, Muhammed b. İdris el-Muttalibi, er-Risâle, (thk. Ahmed Muhammed b. Şakir, Beyrut trs.
• eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdulkerîm b. Ahmed, el-Milel ve’n Nihâl, (thk. Emîr Alî Mühennâ, Alî Hasen Fâûr), Dâru’l Ma’rife, Beyrut 1414-1993.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyil-Kur’ân, (thk. Abdullah İbn Abdulmuhsîn et-Türkî), Kâhire 1422/2001.
• et-Taftazânî, Mesud b. Ömer Sa’duddîn, Şerhu’l-Akâidi’n-Nesefî, (thk. Ezheriyye, Kâhire 1408/1988.
• Mektebetu’l-Külliyetü’l
• et-Tirmîzî, Ebu İsa Muhammed b. İsa, es-Sünen, İstanbul 1981.
• TDK, Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara 1983.
• ez-Zemahşerî, Cârullah Ebu’l-Kâsm Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâik Gavâmizu’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, (thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd vd.), Mektebetu’l-Abîkân, Kâhire 1998/1418,
• el-Vâkîdî, Muhammed b. Amr, Kitâbu’l Megâzî, (thk. Marsden Jones), Beyrut 1989.
• Yavuz, Yusuf Şevki, Usûl-i Selâse Maddesi, (DİA), İslam Ansiklope- disi, Ankara 2012.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Ankara 1995.