İmam Mâturîdî'nin 'Din-Şeriat Ayırımı' Anlayışında Ebû Hanîfe'nin Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 177 - 199, 30.06.2018

Metin Avcı

Öz

İmam Mâturîdî’nin Ebû Hanîfe’nin görüşlerini benimseyip savunduğu ve îtikâdda Hanefilere
Maturidî denildiği bilinmektedir. Bununla birlikte onun fikirlerinde Ebû Hanîfe’nin etkisi akademik düzeyde yapılan bir araştırma ile
ortaya konulmuş değildir. Nitekim onun ulûhiyet, iman, nübüvvet, âhiret, kader
anlayışları incelendiğinde Ebû Hanîfe’nin görüşleriyle uyuştuğu, hatta bazı
yönlerden onun görüşlerini sistemli bir hale getirerek güncellediği, îtikâd
anlayışının genel manada onunla paralel olduğu da görülmektedir. Din-şeriat
ayırımına gitmeleri ise, bu etkinin bununla sınırlı olmadığını gözler önüne
koyan başka bir kanıttır. Onlara göre din; tevhide iman etmeyi yani şirki
terk edip Allah’a yönelmeyi, ibadeti yalnız O’na has kılmayı ifade eder. Şeriat
ise; tevhid merkezli bu dinin îtikâdi, ahlakî ve amelî sahadaki aslı ve özü
aynı olan, her bir peygambere vahiy yoluyla gönderilen fakat tarihi, kültürel
ve sosyal şartlara göre birbirinden farklı olan boyutlarını ifade eder. Bu
yönüyle din sabit, şeriat ise dinamiktir. Biz bu makalemiz ile Ebû Hanîfe’ye
nispet edilen ve İmam Mâturîdî’nin günümüze ulaşan eserlerindeki bilgilerden
yola çıkarak, Ebû Hanîfe’nin kendisinden yaklaşık iki yüz sene önce savunduğu
din-şeriat ayrımını, İmam Mâturîdî’nin de kabul ederek nasıl ele alıp
savunduğunu, dolayısıyla onun bu anlayışında Ebû Hanîfe’nin etkisini ortaya
koymayı hedefledik. 

Anahtar Kelimeler

Din, Şeriat

Kaynakça

• Hüseyin ATAY, Talip ÖZDEŞ, Sönmez Kutlu, Ali DERE, Abdullah KAHRAMAN