Türk Kültüründe Hz. Ali Cenknameleri

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 2, 7 - 27, 23.05.2009

Mehmet Atalan

Öz

Türkler İslâmiyetle tanıştıktan sonra, İslâmiyetin tanıtılması ve yayılması için büyük çaba göster-mişlerdir. Bu durum, dillerinde, edebiyatlarında ve kültürlerinde köklü değişiklik yaratmıştır. Hz. Ali Cenknâmeleri edebì tür de özellikle 13.yy Türk edebiyatında önemli örneklerle kendini göstermiştir. Hz. Ali, Türk kültürü içerisinde, diğer İslâm önderlerinden farklı ve özel bir yere sahiptir. Onun kahramanlıkları dilden dile anlatılarak, kimi zaman tarihî hakikatleri de aşarak menkabevi bir boyuta ulaşmıştır. Onun içindir ki, Hz. Ali ve onun etrafında gelişen cenknâmeler, Türk kültürü içerisinde oldukça geniş bir yer tutar. Hz. Ali Cenknâmelerinde, mezheplere göre değişmeyen özgün bir Müslümanlık vardır.

Anahtar Kelimeler

ali, cenkname

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili, Folklor ve Edebiyat I, İstanbul 1982.
• Coşan, Esad, “İslâmî Türk Edebiyatında Ükkâşe Hikâyesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXVI(1983), s. 275-286.
• Çelebioğlu, Amil, Türk Edebiyatınde Mesnevî, Kitabevi Yay., İstanbul 1999.
• Çetin, İsmet, “Hazret-i Ali Cenknâmelerinde Tipler”, Türk Halk Kültürü Halk Edebiyatı, Seksiyon Bildirileri, Kültür Bakanlı- ğı, Ankara 1997.
• Çetin, İsmet, Tursun Fakih Hayatı-Edebî Şahsiyeti- Mesnevileri, İlesam Yay., Ankara 2002.
• Çetin, İsmet, Türk Edebiyatında Hz. Ali Cenknâmeleri, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1997.
• Çobanoğlu, Özkul, Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Akçağ Yay., Ankara 2000.
• Demir, Necati – Erdem, Mehmet Dursun, Hazreti Ali Cenkleri, Destan Yayınları, Ankara 2007.
• Ergün, Sadettin Nüzhet, Türk Edebiyat Tarihi, İstanbul, ty., s. 76; Zeynep Korkmaz, Marzuban-Nâme, Ankara 1973.
• Galotta, Aldo, “Gazavât-ı Hayrettin Paşa”, çev. Salih Akdemir, Belleten, CXLV/2 (1981), sayı: 180, s. 473-500.
• Güloğlu, Faruk Rıza, Halk Kitaplarına Dair, İstanbul 1937.
• İlaydın, Hikmet T., “Behram-ı Gur Menkıbeleri”, Türkiyat, V (1935), s. 575-590.
• Kaplan, Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar; Tip Tahlilleri, Dergah Yay., İstanbul 1996.
• Kocatürk, Vasfi Mahir, Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Yayıne- vi, Ankara 1970.
• Köprülü, Fuat, “Meddahlar”, Edebiyat Araştırmaları, Ankara 1986.
• Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1981.
• Levend, Agah Sırrı, “Divan Edebiyatında Hikâye”, TDAY Belle- ten 1967, Ankara 1988.
• Levend, Agah Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara 1973.
• Mattei, Jean-Louis, Hz. Ali Cenknâmeleri, Kitabevi Yay., İstan- bul 2004.
• Mazıoğlu, Hasibe, “Divan Edebiyatında Hikâye”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Ankara 1983.
• Ocak, Ahmet Yaşar, Türk Folklorunda Kesik Baş, Ankara 1989.
• Özdemir, Fuad, “İlk Dini Destanlar ve Kesikbaş Destanı”, Folk- lor Araştırmaları Kurumu Yıllığı 1975, Ankara 1975.
• Özkan, Mustafa, Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anado- lu Türkçesi, İstanbul 1995.
• Özön, M. Nihat, Türkçede Roman, İstanbul 1985.
• Öztelli, Cahit, “İslam’dan Sonra İlk Halk Edebiyatı ve Anado- lu’da Meydana Gelen Eserler”, Uluslararası Folklor ve Halk Edebiyatı Semineri Bildirileri Ekim 1975, Ankara 1976.
• Öztürk, Zehra, “Eğitim Târihimizde Okuma Toplantılarının Yeri ve Okunan Kitaplar”, Değerler Eğitimi Dergisi, I(2003), sayı: 4, s. 131-155.
• Öztürk, Zehra, “Muhammediyye’nin İki Yazma Nüshası ve İki Kadın Müstensih”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, I(2000), sayı: 1, s. 333-338.
• Pekolcay, Necla, İslâmî Türk Edebiyatı, İstanbul 1967.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet, Anadolu Alevîliğinin Tarihî Arka Pla- nı (XI-XIII. Asırlar), Ötüken Yay., İstanbul 2003.
• Saussey, Edmond, Türk Halk Edebiyatı, çev. İlhan Başgöz, An- kara 1952.
• Sevük, İsmail Habib, Edebiyat Bilgileri, İstanbul 1942.
• Tekindağ, M.C. Şahabettin, “Tursun Fakih” MEİA., XII/2 (1988), 122-123.