Suriye'de Durzi-Nusayri-İsmaili ve Sünni İlişkileri

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 2 - Şİİ-SÜNNİ İLİŞKİLERİ ÖZEL SAYISI, 469 - 493, 31.12.2013

Aytekin Şenzeybek

Öz

Çok dinli, çok mezhepli ve çok kül-türlü bir demografik yapıya sahip olan Suriye'de, bir anda Ortadoğu'yu saran Arap Baharı olaylarının en kanlı ve şiddetli çatışmaları yaşan-maktadır. Çatışmaların bir tarafında rejim yanlısı Nusayri, Dürzi, İsmaili ve ülkedeki Hıristiyanların oluşturduğu ittifak yer alırken, diğer tarafında nüfusun çoğunluğunu oluşturan Sünni Müslümanlar bulunmaktadır. Bu kutuplaşmayı oluşturan temel unsur ise tarihsel yaşanmışlıklar çerçevesinde oluşan fırkalar arası ilişkiler ve birbirlerine bakış açılarıdır. Bu çerçevede gerek dini azınlıkların birbirlerine ve gerekse Sünni Müslümanların adı geçen fırkalara bakış açılarının “yargılayıcı” ve “ötekileştirici” olduğu görülmektedir. Dini azınlık fırkalarının sırrilik prensibine akidevi bir konu olarak yaklaşmaları ve bu prensibin gereği olarak inançlarını gizlemeleri, kapalı bir toplum yapısına sahip olmaları; Sünni Müslümanların ise bu fırkalarla ilgili nesilden nesile dedikodu tarzında aktarılan bilgilerle hareket etmeleri, fırkalar arası ilişkilerin sathi ve yüzeysel olmasına sebep olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Suriye, mezhep, Dürzi, Nusayri, İsmaili, Sünni

Nusayries, Druzes, Ismailites and Sunni Relations in Syria

Öz

Multi-religious, multi-denominational and multicultural demographic structure in Syria, Middle East at a time of the events surrounding the Arab Spring, the most bloody and violent conflicts are experi-enced. On one side of the conflict pro-regime Nusayri, Druze, Ismaili and an alliance of Christians in the country, while on the other side make up the majority of the population are Sunni Muslims. This polarization occurs in the context of the key experiences to the historical relations between the Confederates and perspec-tives are to each other. In this context, the need of religious minorities to each other and both said sect of Sunni Muslim perspective on the "judgmental" and "al-ienating" to be seen. Religious minority sects depanding on the secrets principle and as a matter of approach and these principles, as required by their faith to conceal a closed structure of society to have a Sunni Muslim, this heresiograph-ical from generation to generation gossip -style information that is transferred to act with the Confederates relationships be-tween surface and surface to be caused

Anahtar Kelimeler

Syria, sect, the Druze, Nusayri, Ismaili, Sunni

Kaynakça

• Akbulut, Uğur, “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Lazkiye Nusayrileri (19. Yüzyıl)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, yıl 17, sy. 54 (Bahar 2010), ss. 111-126.
• Akdemir, Salih, “Suriye’deki Etnik ve Dini Yapının Siyasi Yapının Oluşmasındaki Rolü”, Avrasya Dosyası -Arap Dünyası Özel, ASAM, 2000, c. 6, sy. 1, ss. 201-237.
• Ali, Esad Ahmed, Marifetullah ve el-Makzun el-Sincari, Şam 2012.
• _______, Fennü el-Münteceb el-Ani ve İrfanühü, Dımeşk 1996.
• Artokça, İzzettin, “Orta Doğu’da Dürziler”, Türk Asya Stratejik Araş- tırmalar Merkezi (Tasam) Stratejik Rapor, no: 54, 2013, ss. 1-25.
• İbn Battuta, Ebu Abdillah Muhammed b. Abdillah b. Muhammed b. İbrahim Levati Tanci, Rihletü İbn Battuta: Tuhfetü'n-Nüzzar fi Garaibi'l-Emsar ve Acaibi'l-Esfar, Mısır 1957.
• el-Beini, Hasan Emin, Düruzu Suriye ve Lübnan fi Ahdi’l-intidabi’l- Fransi-1920-1943, Beyrut 1993.
• Enver Yasin-Vâil es-Seyyid-Bahâuddîn Seyfullah, Beyne’l-Akl ve’n- Nebiyy, Paris 1981.
• Gökbilgin, M. Tayyib, “1840’tan 1861’e Kadar Cebel-i Lübnan Mese- lesi ve Dürzîler”, Belleten, sy. 40, Ankara 1946, 10/641-703.
• Hamza b. Ali-et-Temimi-es-Semuki., Resailü’l-Hikme, Lübnan 1986.
• el-Kirmani, Ahmed Hamidüddin, “er-Risaletü’l-Mevsume bi’l-Vaiza”, Mecmuatü Resaili’l-Kirmani, thk. Musatafa Galib, Beyrut 1983.
• el-Makrizi, Ebu'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdülkadir, Kitâbü's-Süluk li-Ma'rifeti Düveli'l-Müluk, Beyrut 1997.
• Massignon, Louis, “Nusayriler”, İA, İstanbul 1964, c. 9, ss. 365-370.
• Meir M. Bar Asher-Aryeh Kofsky, The Nusayri-Alawi Religion: An Enquiry İnto İts Theology And Liturgy, Brill 2002.
• M. Selin Bölme vd., “Suriye’de Aktörler: Rejim, Muhalefet, Dini Yapı ve Medya”, SETA Kim Kimdir?, Şubat 2012, sy. 3, ss. 1-162.
• Moosa, Matti, Extremist Shiites: The Ghulat Sects, New York 1988.
• Özkoç, Özge, Suriye Baas Partisi: Kökenleri, Dönüşümü, İzlediği İç ve Dış Politika ( 1943–1991 ), Ankara Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmammış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
• Pipes, Daniel, “The Alawi Capture of Power in Syria”, Middle Eastern Studies, c. 25, no. 4 (Ekim 1989).
• Ebu Raşid, Hana, Cebelü’d-Duruz: Havran ed-Damiye, Beyrut 1961.
• Samur, Sebahattin, “Cebel-i Havranda Dürziler ve Sultan Abdulha- mid'in Bunlarla İlgili Politikası (1878-1900)”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1994, sayı: 5, ss. 399-408.
• Şenzeybek, Aytekin, Ana Kaynaklarına Göre Dürzilik, Bursa 2012.
• _________, Dürzilik, Konya 2011.
• Talhamy, Yvette, “The Fatwas and the Nusayri/Alawis of Syria”, Middle Eastern Studies, Mart 2010, , c. 46, no. 2, ss. 175-194.
• et-Tavil, Muhammed Emin Galib, Tarihu’l-Aleviyyin, Beyrut 2000.
• İbn Teymiyye, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim, el- Feteva’l-Kübra, thk. M. Abdülkadir Ata-Mustafa Abdülkadir Ata, Beyrut 1987.
• Umar, Ömer Osman, Osmanlı Yönetimi ve Fransız Manda İdaresi Altında Suriye, Ankara 2004.
• Van Dam, Nikolaos, Suriye’de İktidar Mücadelesi, çev. Semih İdiz- Aslı Falay Çalkıvik, İstanbul 2000.
• İbnü'l-Verdi, Ebû Hafs Zeynüddin Ömer b. Muzaffer b. Ömer, Tari- hu İbni’l-Verdi, Matbaatü’l-Bulak, ts.
• Veysel Ayhan-Kaan Dilek, “Suriye’deki İktidar Mücadelesinin Türki- yeli Etnik Ve Mezhepsel Gruplara Etkisi”, İMPR Rapor, no: 11, ss. 1-24.
• https://www.cia.gov/library/publications/the-world- factbook/geos/sy.html