A Bektaşi ablution and prayer treatment: Risâle-i Vudû' ve Namaz Alâ Erkân-ı On İki İmâm

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 1, 298 - 330, 30.06.2022

Mustafa Öğe , Kenan Ziya Taş

https://doi.org/10.18403/emakalat.1079470

Cited By: 2

Öz

The manuscript titled Risâle-i Vudû' and Namaz alâ Erkan-ı Twelve Imams, registered with the number 06 Mil Yz A 4697/9 in the National Library Manuscripts Collection, is the subject of this study. In the study, first of all, general information about the physical characteristics of the journal in which the treatise is located and general information about the treatise are given, then the general opinion in Turkish society that there is no prayer in Bektashism and that Bektashis do not pray is emphasized. Contrary to this general opinion, both the written sources of Bektashism and the information given in the works of today's Bektashi sect members leave no room for doubt that the preliminary preparation of prayer, ablution and prayer are among the Bektashi worships. Although there are many written sources on this subject, not all of these sources have been mentioned, and some examples have been given. After this stage, the content analysis of the work called Risale-i Vudû' and Namaz alâ Erkan-ı Twelve Imams was started. The information given in the treatise on the subject of ablution and prayer has been evaluated, and the information about ablution and prayer given in the aforementioned treatise has been compared with other Bektashi works that describe the prayer and the catechism of the Caferi sect. In our study, the translation of the work and its meaning-oriented transfer to today's Turkish were also made.

Anahtar Kelimeler

Bektashism, worship, ablution, prayer, treatise

Bir Bektaşi Abdest ve Namaz Risalesi: Risâle-i Vudû' ve Namaz Alâ Erkân-ı On İki İmâm

Öz

Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda 06 Mil Yz A 4697/9 numarasıyla kayıtlı olan Risâle-i Vudû’ ve Namaz alâ Erkân-ı Oniki İmâm başlıklı el yazması eser, bu çalışmada konu edilmiştir. Çalışmada öncelikle risalenin yer aldığı mecmuanın fiziksel özellikleri ve risale hakkında genel bilgiler verilmiş, ardından Bektaşilikte namaz olmadığına ve Bektaşilerin namaz kılmadığına dair Türk toplumunda yaygın olan genel kanı üzerinde durulmuştur. Bu genel kanının aksine gerek Bektaşiliğin yazılı kaynakları ve gerekse günümüz Bektaşi tarikatı mensuplarının eserlerinde verilen bilgiler namazın ön hazırlığı abdest ve namazın Bektaşi ibadetleri arasında yer aldığı konusunda şüpheye yer bırakmamaktadır. Bu konu ile ilgili pek çok yazılı kaynak mevcut olmasına rağmen bu kaynakların tamamına değinilmemiş, bunlardan bir kısım örnekler verilmek suretiyle değerlendirme yapılmıştır. Bu aşamadan sonra Risâle-i Vudû’ ve Namaz alâ Erkân-ı Oniki İmâm adlı eserin içerik analizine geçilmiştir. Risalede abdest ve namaz konusu ile ilgili verilen bilgiler değerlendirilmiş, abdest ve namaz hakkında söz konusu risalede verilen bilgiler, namazın tarifini yapan diğer Bektaşi eserleri ve Caferi mezhebine ait ilmihal ile karşılaştırılmıştır. Çalışmamızda eserin çeviri yazısı ve günümüz Türkçesine anlam odaklı aktarımı da yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bektaşilik, ibadet, abdest, namaz, risale

Kaynakça

• Algar, Hamid. “Çârdeh Ma’sûm-ı Pâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/227-228. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Elvan Çelebi. Name-i Kudsî Menâkıbu’l-Kudsiyye. Hazırlayan: Mer-tol Tulum. Konya: Çizgi Yayınları, 2014.
• Gök, Selim. Hayretî Divanı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin Ve İşlevsel Sözlük). Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Manâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş Veli: Velâyetnâme, İstanbul: İnkılap, 1958.
• Gümüşoğlu, H. Dursun. Sadık Abdal ve Divanı. İstanbul: Horasan Yayınları, 2009.
• Hacı Bektaş Veli. “Makalat”. haz. Abdurrahman Güzel. Hacı Bektaş Veli El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011a.
• Hacı Bektaş Veli. “Fevaid”. haz. Abdurrahman Güzel. Hacı Bektaş Veli El Kitabı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2011b.
• Hacı Bektaş Veli. “Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniyye”. haz. Abdurrahman Güzel, Hacı Bektaş Veli El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011c.
• Halaçoğlu, Yusuf. “Fersah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/412. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Horasani, Huseyn Vahit. Tam İlmihal. Çeviren: M. ve D. Aksu. İstanbul: Caferider Yayınları, 2009.
• Kayapınar, Levent “Balkanlarda Erken Dönem Osmanlı Akıncı Uçbeyleri Bektaşî miydiler?”. (ed.) Filiz Kılıç. Doğumunun 800. Yılında Hacı Bektaş Veli. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, 2010.
• Kur’an-ı Kerim ve Meali. Hazırlayan: Murteza Turabi, İstanbul: Kevser Yayınları, 2013.
• Maden, Fahri. Bektaşi Tekkelerinin Kapatılması (1826) ve Bektaşiliğin Yasaklı Yılları. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Necip Asım. Bektaşilik İlm-i Hâli. haz. Dursun Gümüşoğlu - Ali Rıza Gürzoğlu. İstanbul: Hoşgörü Yayınları, 2012.
• Noyan, Bedri. “Balım Sultan Erkan-namesi Merkezli Geleneksel Bektaşiliğe Ait Bir Ritüel Örneği: İkrar”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0/40, (2006), 53-104.
• Noyan, Bedri. Bütün Yönleriyle Bektâşîlik ve Alevîlik, Ankara: Ardıç Yayıncılık, 2010.
• Oytan, M. Tevfik. Bektaşiliğin İçyüzü: Dibi, Köşesi, Yüzü ve Astarı Nedir?, İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi, 1960.
• Özdemir, Ali Rıza. Hünkâr: Hacı Bektaş Veli, İstanbul: Efsus Yayınları, 2021.
• Özdemir, Özlem - Özdemir, Ali Rıza. “Babagân Bektaşiliğinin Kolektif Belleği: Erkânnâmeler Ve Türkiye’deki Neşri”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15/37, (2022) , 72-90.
• Şehzâde Alaâddin Gaybî. Kaygusuz Abdâl Külliyatı. Haz. Abdurrahman Güzel, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2021.
• Yılmaz, Hacı, “Bektaşi İlmihali”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 6/12, (1999), 51-63.
• Yalçın, Alemdar - Yılmaz, Hacı “Arnavutluk Devlet Arşivlerinde Bulunan Türkçe Yazma Eserler Erkânnâme: 1”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 11/33, (2005), 11-69.