İDEOLOJİK BAĞLAMDA FOTOĞRAF KULLANIMI VE MANİPÜLASYON: ALFRED T. PALMER’IN PROPAGANDA FOTOĞRAFLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 60 - 89, 27.12.2023

Halit Kartal İsmail Erol

Öz

Bu çalışmada, fotoğrafın ideolojik bağlamda kullanımı ve bu bağlamda manipülasyona uğratılarak bir propaganda aracına dönüştürülmesi örnek fotoğraflar üzerinden analiz edilmiştir. Birçok araştırmacı ideoloji kavramı üzerine çeşitli tanımlamalar yapmaya çalışmışlardır. Bu araştırmacılardan biri olan Louis Althusser, İdeoloji kavramı üzerine en derinlikli çalışmalardan birine imza atmıştır. Louis Althusser ideoloji kavramı üzerine yaptığı çalışma ile Devletin İdeolojik Aygıtlarını (DİA) ortaya atmıştır ve DİA’lar içerisinde en önemli öğelerden biri olarak Haberleşme DİA’sını belirlemiştir. Kuşkusuz haberleşme DİA’sının en önemli unsurlarından biri fotoğraf kullanımıdır. Keşfedildiği ilk yıllardan itibaren fotoğrafın ideolojik gücü devletler tarafından hemen fark edilmiş ve ideolojik bir silah olarak kullanılmaya başlanmıştır. Egemen güçler, kendi ideolojik yaklaşımlarını desteklemesi adına fotoğrafın mevcut gerçekliğini değiştirerek, egemen ideolojiye uygun hala getirmeye çalışmışlardır. Gerçekleştirilen bu manipülasyon uygulamaları ile fotoğraf gösterdiği şeyden, gösterilmesi istenilen şeye dönüştürerek bir propaganda aracı olarak kullanmaktadırlar. Özellikle savaş dönemleri oldukça sık kullanılan manipülasyon uygulamaları, fotoğrafın en güvenilen kaynaklardan biri olması nedeniyle oldukça tehlikeli bir hal alabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Manipülasyon, Propaganda, Fotoğraf, ideoloji

Kaynakça

• Althusser, L. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çevirenler: Yusuf Alp, Mahmut Özışık) İletişim Yayınları.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çevirenler: Yusuf Alp, Mahmut Özışık) İletişim Yayınları.
• Chen, Peter C. (2016), Alfred Palmer Biyografi, https://ww2db.com/person_bio.php?person_id=978, Erişim Tarihi: 12.06.2020
• Civelek M., Oğuz T. (2020). “Göstergebilimin Kuramsal Açıdan İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Alanya Akademik Bakış, 4(3), Sayfa No.771-787.
• Çoban, S. (2011). Hegemonya Aracı ve İdeolojik Aygıt Olarak Medya, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eagloton, T. (1991) Ideology an Introduction, London, Verso
• Eagleton, T. (1996). İdeoloji, (Çeviri: Mutallip Özcan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ergil, D. (2015). İdeoloji Üzerine Düşünceler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi,69-95.
• Fırat, Nazım S. (2008). Savaş Fotoğraflarının Kullanımı Bağlamında Propaganda ve Manipülasyon, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Gürçınar, P. (2015). Althusser ve Marks’ın İdeoloji Kamvramlarının Karşılaştırılması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt 8, Sayı 41.
• Kanburoğlu, Ö. (2003). Televizyona Rağmen Haber Fotoğraflarına Olan İhtiyacın Artması, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 16
• Korkmaz, A. (2014). Etik Bağlamda Haber Fotoğrafçılığının Manipülasyon ve Propaganda Aracı Olarak Kullanılmasının Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, Sayı: 4.
• Lancester, M. (2023). Joe Rosenthal and the flag on Iwo Jima, https://ww2ondeadline.substack.com/p/joe-rosenthal-photo-iwo-jima-flag (Erişim Tarihi: 15.08.2023)
• Marks, K., & Engels, F. (1976). Seçme Yapıtlar. Ankara: Sol Yayınları.
• McLellan, D. (1986). Ideology, Concepts in Social Thought, University of Minnesota Press, Minneapolis.
• Oçak, Z. (2018). İdeoloji Kavramına Marksist ve Post Marksist Yaklaşımlar, Adnan Menderes Üniversitesi Dördüncü Kuvvet Dergisi
• Onay, D. (2006). Louis Althusser’de İdeoloji ve Bilinç İlişkisi, Ankara Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi.
• ÖRS H. B., (2008). “İdeoloji: Karmaşık Dünyayı Anlaşılır Kılmak”, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler İçinde, Edt. H. Birsen Örs, 2. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Özbek, S. (2003). İdeoloji Kurumları, İstanbul: Bulut Yayınları.
• Öztürk C. (2007). Marksizm’ de İdeoloji Tartışmaları, Sosyoloji Notları
• Sontag, S. (2008). Fotoğraf Üzerine. (Çeviri: Osman Akınhay), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Ulutaş, S. ve Çevik, S. (2015). Propaganda Amaçlı Belgesel Basın Fotoğraflarının Anlam Sorunu ve Fotoğrafın Göstergebilimsel İncelemesi, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı: 2
• Üşür, Serpil S. (1997). İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, İmge Yayınları.
• Yalçınkaya, D. (2016). Althusser’in DİA Adlı Eseri Bağlamında, Günümüz Sosyal Medya ve İktidar İlişkilerinin Sosyolojik Analizi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi
• Yaman, Ö. (2014). İdeoloji ve İnançların Fotoğrafla İlişkisi, İfsak Dergisi, Sayı:151
• Görsel Kaynakçası
• Görsel-1: sputniknews.com.tr/20180803/sscb-sovyet-birligi-ekim-devrimi-devrimci-josef-staliv-lev-trocki-sansur-1034601232.html Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-2: www.cnnturk.com/yasam/diger/tarihe-malolmus-fotograflarda-manipulasyon-15-07-2014?page=6 Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-3: www.cnnturk.com/yasam/diger/tarihe-malolmus-fotograflarda-manipulasyon-15-07-2014?page=6 Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-4: https://kontrastdergi.com/goruntu-edimi-kurami-c-j-reynolds/ Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-5: https://www.boredpanda.com/examples-media-truth-manipulation/ Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-6: https://www.boredpanda.com/examples-media-truth-manipulation/ Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-7: https://www.aa.com.tr/tr/baris-pinari-harekati/baris-pinari-harekati-aleyhine-sahte-fotograflarla-manipulasyon-cabasi/1611863 Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-8: https://ww2ondeadline.substack.com/p/joe-rosenthal-photo-iwo-jima-flag
• Görsel-9: https://www.loc.gov/pictures/item/2017878882/ Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-10: https://loc.gov/pictures/resource/fsac.1a35194/ Erişim Tarihi: 30.08.2020
• Görsel-11: https://loc.gov/pictures/resource/fsac.1a35287/ Erişim Tarihi: 30.08.2020