DIŞ TİCARETİN REEL DÖVİZ KURUNA ETKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE UZUN DÖNEMLİ BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 55 - 65, 30.06.2020

Tufan Sarıtaş Yüksel Okşak

https://doi.org/10.46737/emid.734612

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada 2010:1-2020:1 periyodu çeyreklik verileri kullanılarak ARDL Sınır Testi ile Türkiye’de dış ticaretin, döviz kuru üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Döviz kurunu temsil eden KUR serisinin bağımlı; ithalatı temsil eden ITH serisi ile ihracatı temsil eden IHR serisinin bağımsız olduğu bir model kurulmuştur. Uzun dönem ilişkilerinde; IHR serisi, 2.4108 katsayısı ile KUR serisini pozitif olarak etkilemektedir. Ayrıca bu seriye ilişkin prob. değerinin istatistiksel olarak %1 anlamlılık seviyesinde anlamlı olması da bu pozitif etkinin varlığını doğrulamaktadır. Yani IHR serisi ile temsil edilen ihracat, KUR serisi ile temsil edilen döviz kurunu olumlu yönde etkilemekte ve ihracattaki artış, döviz kurunda bir artışa sebep olmaktadır. ITH serisinin ise, -1.4314 katsayısı ile KUR serisini negatif olarak etkilediği görülmektedir. Yine bu seriye ilişkin katsayının %5 anlamlılık seviyesinde istatistiksel olarak anlamlı olması, bu negatif yönlü ilişkiyi teyit etmektedir. Daha açık bir ifadeyle ITH serisi ile temsil edilen ithalat, KUR serisi ile temsil edilen döviz kuru üzerinde negatif yönlü ve istatistiksel olarak da anlamlı bir etki meydana getirmektedir. Yani ithalattaki artış, döviz kurunu azaltmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, İhracat, İthalat, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• Alptekin V. (2009). “Türkiye’de Dış Ticaret - Reel Döviz Kuru İlişkisi: Vektör Otoregresyon (VAR) Analizi Yardımıyla Sınanması”. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2): 132-149.
• Arize, A. C., Osang, T. ve Slottje, D. J. (2000). “Exchange-Rate Volatility and Foreign Trade: Evidence from Thirteen LDC’s”. Journal of Business & Economic Statistics, 18(1): 10-17.
• Deyak, T. A., Sawyer, W. C., ve Sprinkle, R. L. (1990). “The Effects of Exchange Rate Changes on Prices and Quantities in US Foreign Trade”. International Trade Journal, 5(1): 77-92.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74(366): 427-431.
• Dobrotă, G. (2016). “The Influences of the Exchange Rate on the Performance of Romanian Trade”. Ovidius University Annals Series Economic Sciences, 16(2): 471-475.
• Djulius, H. (2017). “Energy Use, Trade Openness, and Exchange Rate Impact on Foreign Direct Investment in Indonesia”. International Journal of Energy Economics and Policy, 7(5): 166-170.
• Gligorić, M. (2011). “Exchange Rate Policy, Growth, and Foreign Trade in China”. Ekonomski Anali, 56(190): 103-139
• Hunegnaw, F. B. ve Kim, S. (2017). “Foreign Exchange Rate And Trade Balance Dynamics İn East African Countries”. Journal of International Trade & Economic Development, 26(8): 979-999.
• Karagöz M. ve Doğan Ç. (2005). “Döviz Kuru Diş Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2): 219-228.
• Karamelikli, H. (2016). “Türkiye’nin Dış Ticaret Dengesinde J-Eğrisi Etkisi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3): 389-402.
• Karataş M. ve Bekmez S. (2005). “Türkiye’nin İktisadi Gelişmesinin Dış Ticaret ve Teknolojik İlerleme Açısından Değerlendirilmesi”. Yönetim ve Ekonomi, 12(2): 105-125.
• Kemeç A. ve Kösekahyaoğlu L. (2015). “J Eğrisi Analizi ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama”. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1): 1-29.
• Kızıldere C., Kabadayı B. ve Emsen S. (2014). “Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişimlerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”. International Journal of Economic and Administrative Studies, 12: 39-54.
• Pesaran M.H., Shin Y. ve Smith R. (2001). “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship”. Journal of Applied Econometrics, 16(3): 289-326.
• Rajkovic, M., Bjelic, P., Jacimovic, D. ve Verbic, M. (2020). “The İmpact Of The Exchange Rate On The Foreign Trade Imbalance During The Economic Crisis in The New EU Member States And The Western Balkan Countries”. Economic Research-Ekonomska Istrazıvanja, 33(1): 182-203.
• Sarkar, P. (1997). “Foreign Trade and Real Exchange Rate Behaviour, 1980-96”. Economic and Political Weekly, 32(20/21): 1133-1136.
• Šimáková, J. (2018). “Asymmetric Effects of Exchange Rate Changes on the Foreign Trade of Czechia”. Eastern European Economics, 56(5): 422-437.
• Stratulat O. ve Cirlan A. (2016). “Volatility of Exchange Rate in the Context of Foreign Trade”. Economica, 3(97): 30-45.
• Xu, Z. (2013). “Analysis on the Dynamic Causality Relationships among FDI, Foreign Trade and Exchange Rate Volatility”. 2013 Third International Conference on Intelligent System Design and Engineering Applications, 354-357.