İşitme Engelli Çocukların Okuma-Yazma Öğrenmelerine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2013, , 31 - 61, 01.03.2013

Eren Sarıkaya Yıldız Uzuner

https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.1s2m

Öz

Bu nitel araştırmanın amacı, Türkiye’de işitme engelli çocukların devam ettiği ilköğretim okullarındaki öğretmenlerin işitme engelli öğrencilerin okuma-yazma öğrenmeleri hakkındaki görüşleri ve önerilerinin belirlenmesidir. Sekiz öğretmenin katıldığı bu araştırmada veriler yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Elde edilen veriler araştırma soruları dikkate alınarak betimsel olarak analiz edilmiştir. Bulgular sonucunda; işitme engelli çocukların okuma- yazmayı, normal gelişim gösteren çocukların geçtiği aşamalardan geçerek ancak bu aşamaları normal gelişim gösteren çocuklara göre daha geç sürede tamamlayarak öğrenebildikleri görüşü ortaya çıkmıştır. Elde edilen bu bulgular, öğretmenlerin gelişimsel görüşü desteklediklerini göstermektedir. Ayrıca öğretmenler, işitme engelli çocuklara okuma-yazma öğretiminde pek çok sorunla karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Bu sorunların başında, okuma-yazma öğretiminde kullanılan araç-gereçlerin eksik ve yetersiz olması, öğrenciler arasında seviye farklılıklarının olması, okuma- yazma programının ve kitaplarının öğrencilerin düzeyine uygun olmaması, ailelerin okuma-yazma öğretiminde evde çocuklarını desteklememeleri, ailelerin çocuklarının engelini kabullenmemesi ve işitme engeli hakkında bilgi sahibi olmaması gelmektedir. Araştırma bulgularında öğretmenlerin okuma-yazma öğretiminde karşılaştıkları sorunların çözümüne yönelik pek çok öneri geliştirdikleri ortaya çıkmıştır. Öneriler arasında ailelere eğitim verilmesi, Milli Eğitim Bakanlığı’nın işitme engellilere uygun kitap ve program hazırlaması, üniversitelerin gerçeğe yakın ve uzun süreli uygulama eğitimi vermesi ve öğretmenlerin işitme engellilerin eğitimi hakkında sürekli bilgilendirilmesi yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

İşitme engelli çocuklar, okuryazarlık, öğretmen görüşleri

Teacher Opinions about Hearing Impaired Children’s Literacy Learning

Öz

The purpose of this qualitative study was to identify the opinions and suggestions of teachers of hearing impaired children working in elementary schools about hearing impaired children’s literacy learning in Turkey. In this study, the data were mainly derived from semistructured interview technique. Eight teachers were the participants of the study. The data were analyzed descriptively concerning each research questions. The findings showed the teachers believed that similar to hearing children hearing-impaired children become developmentally literate. However, their becoming literate is considered as being delayed comparing to hearing children. They also expressed that there were various other problems that have impacts on the literacy teaching processes to hearing-impaired children. The lack of material and equipment in literacy instruction, various developmental differences among students, mismatches between student and book levels, the denial of impairment by the families and lack of knowledge of the families about the impairment were described as the major problems. On the other hand, the research findings showed that the teachers have provided many suggestions for the solution of the problems encountered in literacy instructions applied to hearing impaired students. The most prominent ones were the stress on family education, the suggestion of preparation of appropriate books and curriculums for hearing impaired children by the Ministry of National Education, ensuring realistic and practical oriented university education, and continuous debriefing of teachers on the education of hearing-impaired children.

Anahtar Kelimeler

Hearing-impaired children, literacy, teacher opinions

Kaynakça

• Akbayır, S. (2007). Eğitim fakülteleri için cümle ve metin bilgisi (5. Basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Akçemete, G., ve Kargın, T. (1996). İşitme engelli çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 7-24.
• Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. (5. Basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Akyol, H. (2010). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (3. Basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Albertini, J. A., & Schley, S. (2003). Writing, characteristics, instruction and assessment. In M. Marschark., & E. P. Spencer (Eds.), Oxford handbook of deaf studies, language and education. (pp. 97-109) New York, NY: Oxford University Press, Inc.
• Altunışık, T. (2002). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Basım.). Ankara: Anı Yayıncılık. Askew, M., & Wiliam, D. (1998). Recent research in mathematics education 5-16. London Stationery Office.
• Atwell, N. (1987). In the middle: Writing, reading and learning with adolescents. Heinneman, Portsmouth, NH: Boynton/Cook Publishers, Inc.
• Au, K. H. (2000). A multicultural perspective on policies for improving literacy achievement: Equity and excellence. In M. L. Kamil, P. B. Mosenthal, P. D. Pearson, & R. Barr (Eds.), Handbook of reading research (Vol. 3, pp. 835851). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Batu, S. E. (2000). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Belgin, E., ve Darıca, N. (1995). İşitme engelli çocukların erken tanısında ve eğitiminde aileye öneriler. Ankara: UNICEF Yayınları.
• Berg, B. L. (1998). Qualitative research methods fort the social sciences (3rd ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Blachurst, E. A., & Berdine, W. H. (1993). An introduction to special education. New York, NY: Harpers Collins.
• Bogdan, R. C., & Biklen, K. S. (2007). Qualitative research for education: An introduction to theory methods. Boston: Allyn & Bacon.
• Burns, P. C., Roe, B. D., & Smith, S. H. (2002). Teaching reading in today’s elementary schools. (8th ed.). New York: Houghton Mifflin Company.
• Cain, K. (2006). Children’s reading comprehension: The role of working memory in normal and impaired development. Journal of Research in Reading, 30(2), 220-2
• Charlesworth, A., Charlesworth, R., Raban, B., & Rickards, F. (2006). Reading recovery for children with hearing loss. The Volta Review, 106, 29-51.
• Clay, M. M. (1998). By different paths to common outcomes. New York, ME: Stenhouse Publishers.
• Cohen, S. B., & Plaskon, S. P. (1980). Language arts for the mildly handicapped. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill Publishing Company.
• Cole, E. B. (1992.). Promoting emerging speech in birth to 3 year-old hearing impaired children. The Volta Review, 94, 63-77.
• Cüceloğlu, D. (1997). Yeniden insan insana. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çeçen, M. A. (2011). Yazma eğitimi açısından metin bilgisi M. Özbay (Ed.), Yazma eğitim içinde (s. 127-144). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çelenk, S. (2005). İlk okuma yazma programı ve öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çolak, A. (2001). Zihin özürlü çocuklar ile ilköğretim okulu ve mesleki eğitim merkezindeki özel eğitim öğretmenlerinin zihin özürlü çocukların okuma yazma öğrenmeleri hakkındaki görüş ve önerileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. de Villiers, P. & Pomerantz, S. (1992). Hearing-impaired students learning new words from written context. Applied Psycholinguistics, 13, 409-431.
• Edwards J. S. (1980). Sensory regeneration in arthropods: Implications of homoeosis end of ectopic sensilla, Am Zool, 28, 1155-1164.
• Ege, P. (2005). Çocuklarda okur-yazarlık gelişimi S. Topbaş, (Ed.), Dil ve kavram gelişimi içinde (s. 140-144). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Elfenbein, J. L., & Hardin-Jones, M. A. (1994). Oral communication skills of children who are hard of hearing. Journal of Speech and Hearing Research, 37, 216-226.
• Ewoldt, C. (1985). A descriptive study of developing literacy of young hearing impaired children. The Volta Review, 87, 109-337.
• Gay, L. R., Mills G. E., & Airasian, P. (2006). Educational research competencies for analysis and applications (8th ed.). New Jersey: Pretice-Hall Inc.
• Girgin, Ü. (1987). Doğal işitsel sözel yöntemle eğitim gören işitme engelli çocuklarda okuma-anlama davranışlarının irdelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Girgin, Ü. (1997). Eskişehir ili ilkokulları 4. ve 5. sınıf işitme engelli öğrencilerinin okumayı öğrenme durumlarının çözümleme ve anlama düzeylerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
• Girgin, Ü. (2007). İlk okuma yazmaya hazırlık. G. Can (Ed.), İlk okuma ve yazma öğretimi içinde (s. 49-72). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Göçer, A. (2008). Etkinlik temelli ilk okuma ve yazma öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Göktürk, A. (1997). Okuma uğraşı yazın metninin kavranışında okur-metin-yazar inceleme. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gray, W. S. (1975). Okuma ve yazma öğretimi. N. Yüzbaşıoğlu (Çev.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Güleryüz, H. (2002). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi kuram ve uygulamaları (6. Basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Güneş, F. (2009). Türkçe öğretiminde günümüz gelişmeleri ve yapılandırıcı yaklaşım. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6(11), 11-21. Hall, N. (1987). The emergence of literacy. Portsmouth, NH. Heinemann Educational Books
• Hallahan, D. P., & Kauffman, J. M. (1994). Exceptional children: Introduction to special education. Boston: Allyn & Bacon.
• Heilman, A. W., Blair, T. R., & Rupley, W. H. (1990). Principles and practices of teaching reading. New York: Macmillan Publishing Company.
• Johnson, L. J., & Pugach, M. C. (1990). Classroom teachers views of strategies for learning and behavior problems: which are reasonable and how frequently are they used? The Journal of Special Educational, 24(1), 69-84.
• Johnson, P., & Afferbach, P. (1985). The process of construction main idea from text. Cognition and Instruction, 2, 207-232.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F., ve Sever, S. (1997). Türkçe öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Keskinkılıç, K., ve Keskinkılıç, S. B. (2007). Türkçe ve ilk okuma yazma öğretimi (3. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kılıç, M. (1996). İlk okuma yazma öğretiminde temel problemler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kretschmer, R. (1985). Learning to write and vvriting to learn. The Volta Review, 87, 91
• Kretschmer, R. R., & Kretschmer, L. W. (1978). Language development and intervention with the hearing impaired. Baltimore: University Park Press.
• Maxwell, J. A. (2005). Qualitative research design. An interactive approach. applied social research method series. 41. Thousand Oaks: Sage.
• Mayer, C., & Wells, G. (1996). Can the interdependence theory support a bilingualbicultural model of literacy education for deaf students? Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 1, 93-107.
• McAnally, P., Rose, S., & Quigley, S. (I987). Language learning practices with deaf children. Boston College Hill Press. Mclnerney, M., Riley, K., & Osher, D. (1999). Technology to support literacy strategies for student who are deaf. Final Report. American Institutes for Research. Washington.
• Odom, S. L., Brantlinger, E., Gersten, R., Horner, R. H., Thomson, B., & Harris, K. R. (2005). Research in special education: Scientific methods and evidence-based practices, Exceptional Children, 71(2), 195-200.
• Ortaş, İ. (2007). Kitap okuru bir toplum muyuz? Pegem A Yayıncılık. ( http://www. pegema.com.tr/turkce/printpage4.aspx?hid=131 ) adresinden 11 Ocak 2011 tarihinde alınmıştır.
• Paul, P. V. (2001). Language and deafness. San Diego, CA: Singular.
• Polloway, E. A., & Patton, J. R. (1993). Strategies for teaching learners with special needs. (4 th Edition). New York: Macmillian Publishing Company.
• Pressley, M., Roehrig, A., Bogner, K., Raphael, L. M., & Dolezal, S. (2002). Balanced literacy instruction. Focus on Exceptional Children, 34(5), 1-14.
• Reed, M. (1984). Educating hearing-impaired children. Open University Press.
• Reutzel, D. R., & Cooter, R. B. (1996). Teaching children to read. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall, Inc.
• Ruiz, N. (1995). A young deaf child learns to write: Implications for literacy development. The Reading Teacher, 49, 206-217.
• Schirmer, B. R. (1997). Boosting reading success. Teaching Exceptional Children, 30(1), 52-55. Schirmer, B. R. (2000). Language and literacy development in children who are deaf. Boston: Allyn and Bacon, Inc.
• Spiegel, D. L. (1999). The perspective of the balanced approach. The balanced reading program. In S. M. Blair-Larsen & K. A. Williams, (Eds.) Helping all students achieve success. (pp. 8-25) Newark, DE: International Reading Association. Teale, W. H., & Sulzby, E. (Eds.). (1986). Emergent literacy: Writing and reading. Norwood, NJ: Ablex.
• Truax, R. R. (1985). Linking research to teaching to facilitate reading-writingcommunication connections. The Volta Review, 87, 155-169.
• Tüfekçioğlu, Ü. (2007). Çocuklarda işitme kaybının etkileri. Ü. Tüfekçioğlu, (Ed.), İşitme, konuşma ve görme sorunları olan çocukların eğitimi içinde (s. 1-45). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 24, 543-559.
• UNICEF (1991). Türkiye’de anne ve çocukların durum analizi, TC Hükümeti-UNICEF işbirliği. Ankara.
• Uzuner, Y. (1996). Normal işiten ve işitme engelli çocuklardaki okuma- yazma gelişiminin sosyal etkileşim kuramına göre incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(2), 95-103.
• Uzuner, Y., Kırcaali-İftar, G., ve Karasu, H. P. (2005). Comparing the effects of various procedures on reconstruction of narratives according to story grammar of a youth with hearing loss. The Reading Matrix, 5(2), 15-27.
• Vygostsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological. M. Cole., V. John-Steiner., & S. Scribner (Eds). Cambridge, MA: Harvard University.
• Yaşar, Ö. K. (2008). Resmi ve özel kurumlarda görev yapan işitme engelliler öğretmenlerinin yeni ilk okuma- yazma programına ilişkin görüşleri. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Basım). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldız, C. (2006). Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Yazarlar İletişim
• Uzm. Eren SARIKAYA, Sınıf Öğretmeni, Denizli, Türkiye e-posta: [e-mail] Dr. Yıldız UZUNER, özel eğitim, işitme engelliler eğitimi alanında profesördür. Çalışma alanları arasında nitel ve karma yöntem araştırma paradigmaları, dil gelişimi, okuma ve yazma öğretimi, eğitsel ölçme ve değerlendirme yer almaktadır.