İslami İlimler Fakültesi Öğrencilerinin “Saltanat ve Cumhuriyet” Kavramlarına İlişkin Metaforları

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 542 - 558, 30.04.2019

Murat Çalışoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı, islami ilimler fakültesi öğrencilerinin saltanat ve cumhuriyete ilişkin
düşüncelerinin geliştirdikleri metaforlar aracılığıyla incelenmesidir. Yapılan literatür taraması
sonucunda, bu kavramlar ile ilgili yapılan herhangi bir çalışma bulunamamıştır. Bu bakımdan
yapılan çalışmanın, alanyazına katkı sağlama ve sonraki çalışmalara ışık tutma noktasında önemli
olduğu düşünülmektedir. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim yaklaşımı
ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amaçlarına uygun olarak Türkiye’deki bir devlet
üniversitesinin İslami İlimler Fakültesinde 2017 – 2018 eğitim öğretim yılında kayıtlı lisans
öğrencilerinden amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenen 65’i kadın, 40’ı
erkek olmak üzere toplam 105 katılımcıya uygulanan, açık uçlu soruların yer aldığı formlar içerik
analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonucunda cumhuriyet kavramı ile ilgili 90’ı farklı olmak
üzere 105 metafor tespit edilmiştir. Bu metaforlar; insan (62), doğa (23), araç (16), din (2), kavram
(2) olmak üzere beş temada toplanmıştır. Bunun yanında, saltanat kavramı ile ilgili 83’ü farklı
olmak üzere 102 metafor tespit edilmiştir. Bu metaforlar ise yönetim (32), araç (20), insan (18),
tabiat (16), his (15), tarih (1) olmak üzere altı temada toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, saltanat, metafor, metafor algı, islami ilimler

The Metaphors of Islamic Sciences Faculty Students on the Concepts of “Sultanate and the Republic

Öz

The purpose of this study is to examine the thoughts of the students from Faculty of
Islamic Sciences through the metaphors they developed about the sultanate and the republic. As a
result of the literature review, it was found that no study was conducted related to these concepts.
The study, in this regard, is important in contributing to the literature and to shed light on
subsequent studies. This research was carried out with a phenomenology approach which is one of
the qualitative research methods. In line with the objectives of the study, the protocols including
open-ended questions which were applied on 105 participants, 65 females and 40 males, selected
with criterion sampling method among the undergraduate students from the Faculty of Islamic
Sciences in a Turkish State University in 2017-2018 academic years were analyzed with content
analysis. As a result of the study, 105 metaphors, 90 of which were different, were identified related
to the concept of republic. These metaphors are grouped in five themes: human (62), nature (23),
vehicle (16), religion (2), concept (2). 102 metaphors, 83 of which were different, were identified
related to the concept of Sultanate. These metaphors are grouped in six themes: management (32),
vehicle (20), human (18), nature (16), sense (15), history (1).

Anahtar Kelimeler

Republic, sultanate, metaphor, perceptual metaphor, Islamic sciences

Kaynakça

• Atabay, M.(2009). Cumhuriyet kültürü. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 43, 455-465.
• Atatürk, A. M. (2006). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III. İstanbul: Divan yayıncılık.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi (Yüksek Lisans Tezi). EskişehirOsmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bal, M. ve Gök, S. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki cumhuriyet, saltanat ve liderlik kavramlarını algılayışları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1183- 1198.
• Beşkardeş, S. (2007). Üstün zekalı ve özel yetenekli öğrencilerin yabancı dil (İngilizce) öğretiminde metafor sisteminin uygulanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Croplay, A. (2002). Qalitive research methods: An introduction for students of psychology and education.University of Latvia: Zinatne.
• Çil, D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin temel fizik kavramlarına yönelik metaforik algılarınınincelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Demirkent, D. (2015). Türkiye’nin anayasal düzeninde cumhuriyetin iki kuruluşu ve dinamik cumhuriyet kavrayışı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirtaş, H. ve Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin öğretim elemanlarına ilişkin metaforları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (3), 1280-1300.
• Demirtaş, H. ve Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin, üniversite ve fakülte kavramlarına ilişkin metaforları (İnönü Üniversitesi örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 113-143.
• Dickmeyer, N. (1989). Metaphor, model and theory in education research. Teachers College Record, 91(2), 151-160.
• Dönmez Usta, N. ve Ültay, N. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının “kimya” metaforlarının karşılaştırılma üzerine bir çalışma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 163-178.
• Draaisma, D. (2014). Bellek metaforları zihinle ilgili fikirlerin tarihi, (Çev. G. Koca). İstanbul: Metis Yayınları.
• Ekici, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarının mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: bir metafor analizi çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 615- 636.
• Eroğlu, H. (2014). Atatürk ve cumhuriyet . Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Fıtzgerald, T. K. (1997). “Understanding diversity in the Workplace: Cultural metaphors of identity”, Business Horizons, 40(4), 66-70.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının ‘kültür dil ilişkisi’ne yönelik metaforik algıları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 253-263.
• Gömleksiz, M. N. (2013). Öğretmen adaylarının yabancı dil kavramına ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 649-664.
• Gözler, K. (1999). Hukuk açısından monarşi ve cumhuriyet kavramlarının tanımı sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 54(1), 51-62.
• Güner, Z. (2006). Atatürk, cumhuriyet ve demokrasi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 41-51.
• Gürbüzoğlu Yalmancı, S. ve Aydın, S. (2013). Öğretmen adaylarının biyoloji kavramına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 208-223.
• Harman, G. ve Çökelez, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algıları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46, 75-95.
• İnan, A. (2000). Medeni bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün elyazıları. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları: Ankara.
• Kantekin, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler, tarih ve coğrafya kavramlarıyla ilgili metaforik algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi (Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Karaşahinoğlu, A. (2015). Öğrencilerin metaforik sınav algıları ile velilerin okula yönelik görüşleri arasındaki ilişki ( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, B. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarına metaforik algıları doğrultusunda yaratıcı drama yöntemiyle demokratik değerlerin kazandırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and ımages of classrooms, Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. (Çev: G. Bulut). İstanbul: MESS Yayınları.
• Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R.Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 3-50.
• Polat, Ş. (2007). Cumhuriyet olgusunun tarihsel gelişimi. Askeri Araştırmalar Dergisi, 9, 97-118.
• Rızvanoğlu, K. (2007). Grafik kullanıcı arayüzlerinde metaforların kültürlerarası kavranışı (Fransa ve Türkiye’de bir e-öğrenim sitesi üzerinden karşılaştırmalı bir çalışma) (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Saban, A, Koçkeber, B. N ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 461-522.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
• Sadık, F. ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve demokrasi: ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1 (1), 48-62.
• Sami, Ş., (2007). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Sevim, O., Veyis, F. ve Kınay, N. (2012). Öğretmen adaylarının türkçeyle ilgili kaygılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi örneği. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 38-47.
• Söylemez, Y. (2018). Öğretmen adaylarının “dil” kavramına ilişkin metaforik algıları. EKEV Akademi Dergisi, 75, 159-174.
• Thomas, L. ve Beauchamp, C. (2011). Understanding new teachers‘ professional ıdentities through metaphor. Teaching and Teacher Education, 27, 762- 769.
• Ulusoy, K. ve Yelken ,T. (2009). İlköğretim 4. ve 5.sınıf öğrencilerinin atatürkçülük ile ilgili kavramları algılamaları. Kırgızistan Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 213-223.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.