Görsel Sanatlar Öğretiminde Sosyal Ağ Odaklı Görsel Kültür Eğitimi Etkinliği: Hieronymus Bosch’un ‘Dünyevi Zevkler Bahçesi’ Eserinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 738 - 767, 30.04.2019

Ebru Güler S. Duygu Bedir Erişti

Öz

Bu araştırmanın amacı, güzel sanatlar liselerinin öğretim programlarında yer alan atölye derslerinde sosyal ağ
odaklı görsel kültür etkinliklerinin nasıl geliştirilebileceğini ve yürütülebileceğini belirlemektir. Güzel sanatlar
lisesi öğrencileri, görsel kültür etkinliklerinde web 2.0 teknolojileri kapsamında sosyal medya ve sosyal ağları
kullanmışlardır. Sosyal ağlar farklı topluluklara ait insanların bir araya gelebilmeleri ve iletişim kurabilmelerini
sağlamaktadır. Sosyal ağ gibi iletişim teknolojileri insanları, yoğun bir iletişimsel ve g örsel bombardımana maruz
bırakmaktadır. Günümüz toplumunda görsel kültürün büyük ölçüde internet ve medya üretimlerine bağlı olarak
yaygınlaştığını düşündüğümüzde sanat eğitimini medya üretimleri ile birlikte düşünme, ele alma gereği ortaya
çıkmaktadır. Bu bağlamda araştırma kapsamında öğrencilerin eleştirel bakış açılarını geliştirmeye, içinde
bulundukları teknoloji çağında teknoloji okuryazarlık yeterliklerini görsel okuryazarlık yeterlikleri ile
ilişkilendirmeye ve görsel farkındalıklarını desteklemeye yönelik görsel kültür etkinlikleri işe koşulmuştur. Bu
çerçevede araştırmada görsel kültür etkinliği olarak Hieronymus Bosch’un “Dünyevi Zevkler Bahçesi” eseri ele
alınmış ve bu eseri öğrenciler günümüzle ilişkilendirerek “Günümüz Dünyevi Zevkler Bahçesi” isimli kolaj
çalışmasını 3 haftada tamamlamışlardır. Araştırmada sosyal ağ odaklı görsel kültür etkinlikleri uygulama süreci iki
boyutlu sanat atölye (2BSA) dersinde uygulanmıştır. Araştırma eylem araştırması türlerinden katılımcı eylem
araştırması ile tasarlanmıştır. Araştırmaya güzel sanatlar lisesi 11. sınıf öğrencilerinden dokuz öğrenci katılmıştır.
Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı notları, araştırmacı günlüğü, öğrenci günlüğü, yarı
yapılandırılmış görüşmeler ve dokümanlar kullanılmıştır. Araştırma verileri içerik analiz yöntemi ile
çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre görsel kültür etkinliklerinin temelinde eleştirel pedagojiden
yararlanılması ile öğrencilerin eleştirel bir yaklaşım edindikleri, çevrelerindeki görselleri toplum, din, ırk, cinsiyet,
güç bağlamlarında eleştirdikleri gözlemlenmiştir. Araştırma sonucuna göre, görsel sanatlar eğitimi veren güzel
sanatlar liselerinde görsel kültür eğitimi ile öğrencilerin kendilerini ifade edebilecekleri, eleştirel sorgulamalar
yapabilecekleri ve kendi yaşam deneyimlerinden yola çıkabilecekleri etkinliklere yer verilebilir.

Anahtar Kelimeler

Görsel kültür, sosyal ağ, eylem araştırması, kolaj

Social Network-Based Visual Culture Instructional Activity in Visual Arts Education: Examining Hieronymus Bosch’s ‘The Garden of Earthly Delights’

Öz

This study aims to examine the development and implementation of social network-based visual culture
activities in the workshop courses that are part of the curricula in fine arts high schools. In their visual culture
activities, students of fine arts high schools have used social media and social networks as examples of web 2.0
technologies. Social networks allow people from different communities to come together and communicate.
Communication technologies such as social networks and internet subject people to a communicative and visual
bombardment. Given that visual cultures in contemporary society are spread mostly via media products, there is a
need to approach and consider visual culture in terms of its connection with media products. In this context, visual
arts activities that aim to improve the critical thinking skills of students, to associate their visual literacy skills with
their technological literacy skills in this technological age, and to support their visual awareness were utilized. The
study focused on “The Garden of Earthly Delights” of Hieronymus Bosch, and required the students to complete a
collage piece entitled “The Garden of Earthly Delights Today” in three weeks by associating the original work
with the present day. The social network-based visual culture activity for the study was implemented within the
Two-Dimensional Art Workshop (2DAW) course, and made use of a participatory action research design. Nine
11th grade students from a fine arts high school participated in the study, for which data was collected from the
researcher notes, researcher diaries, student diaries, semi-structured interviews and documents. A content analysis
was used in the analysis of the data, and the study findings showed that, thanks to the utilization of visual culture
activities based in critical pedagogy, the students acquired a critical perspective and were able to criticize these
activities in their environments on the basis of society, religion, race, gender and power. Based on the findings of
the study, it is recommended that visual culture education in fine arts high schools incorporate activities that allow
students to express themselves, to engage in critical questioning and to draw upon their own life experiences.

Anahtar Kelimeler

Visual culture, social network, action research, collage

Kaynakça

• Akay, A. (2007). Toplumbilim, Görsel Kültür Özel Sayısı, 22, 18.
• Aykut, A. (2013). Güncel sistemden estetik eğitimine bir öneri: görsel kültür kuramı. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (9), 705-714.
• Bacanak, A., Karamustafaoğlu, O. ve Köse, S. (2003). Yeni bir bakış: eğitimde teknoloji okuryazarlığı, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (14), 191-196.
• Balkır, N. (2009). Visual culture in the context of turkey: perceptions of visual culture in turkish preservice art teacher preparation (Doctoral dissertation). University of North Texas, Texas. 9 Aralık 2014 tarihinde http://search.proquest.com/docview/ 304962653 adresinden alındı.
• Balkır, N. (2011). Sanat ve tasarım eğitiminde görsel kültür. Sanat ve Tasarım Eğitimi Sempozyumu, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Dilli, R. (2013). Görsel kültür kuramının ilköğretim 4. sınıf görsel sanatlar dersinde uygulanması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Duncum, P. (2002). Visual culture art education: why, what and how? Journal Art and Design Education, 21 (1), 14-23.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri yaklaşım, yöntem ve teknikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ersoy, A. ve Avcı, E. (2016). Eylem araştırması. S. D. Bedir Erişti (Ed.), Görsel araştırma yöntemleri teori, uygulama ve örnek içinde (ss. 110-146). Ankara: Pegem Akademi.
• Freedman, K. (2015). Images that transform: Analyzing visual culture that changes people’s minds. Anadolu Journal of Educational Sciences International, Art Education Special Issue, 27-32.
• Giroux, H.A. (1992). Border crossing, cultural workers and the politics of education. New York: Routledge.
• Gombrich, E. H. (1995). Resimde anlam sorunu. U. Tükel (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürgür, H. (2016). Eylem araştırması. A. Saban ve A. Ersoy (Edt.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (ss. 3-47). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Johnson, A. P. (2014). Eylem araştırması el kitabı Y. Uzuner ve M. Özten Anay (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Mamur, N. (2014). Post-modernizmin sanat eğitimine yansıma biçimleri görsel kültür ve eleştirel pedagoji Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 15 (2), 59-77.
• Mirzoeff, N. (2002). What is the visual culture? In N. Mirzoeff (Ed.), Visaul Culture Reader? (pp. 3-13). London and New York: Routledge.
• Orhon, N, (2013). Görsel okuryazarlık. T. V. Uçar (Ed.) Görsel kültür içinde (s.135- 155). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Rynck, P. (2016). Resim nasıl okunur eski ustalardan dersler. N. Karasu Gökçe ve S. Yüzgüller (Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Schirato, T. & Webb, J. (2004). Understanding the visual. London: Sage.
• Sengir, S. (2014). Kültürel dönüşümler ve postmodern pedagoji ekseninde görsel kültür eğitimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Sturken, M., & Cartwright, L. (2001). Practice of looking an introduction to visual culture. London: New York: Oxford University Press.
• Taylor, P. (2000). Madonna and hypertext: Liberatory learning in art education. Studies in Art Education, 41 (4), 347-389.
• Türkkan, B. (2008). İlköğretim görsel sanatlar dersi bağlamında görsel kültür çalışmaları: bir eylem araştırması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. B. (2017). Eğitim teknolojileri bağlamında görsel okuryazarlık. Odabaşı, H. F., Akkoyunlu, B.,ve İşman, A. (Edt.), Eğitim teknolojileri okumaları içinde (ss. 165-182). Ankara: Pegem Akademi.