Değişmeyen Algılar, Değişmeyen Sorunlar: Öğrenci-Öğretmen-Veli Bağlamında İlkokul Görsel Sanatlar Dersi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 768 - 791, 30.04.2019

Nurgül Çakmak Burçin Türkcan

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğrenci, öğretmen ve velilerin görüşleri doğrultusunda ilkokul Görsel
Sanatlar dersinin incelenmesidir. Araştırmada, nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde olgubilim
araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Gaziantep ilinde bulunan ilkokullarda, 4.
sınıfta öğrenim gören altı öğrenci ve onların öğretmen ve velilerinden oluşturulmuştur. Araştırma
verileri, iki oturum olarak yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerle toplanmış, içerik analizi
yöntemiyle analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda öğrenci, öğretmen ve velilerin
Görsel Sanatlar dersinin önemli ve gerekli olduğuna inandıkları, ancak fiziksel koşullar ve
programdan kaynaklanan çeşitli gerekçelerle bu atfedilen önemin uygulamalara pek yansıtılmadığını
düşündükleri ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, her üç katılımcı grubunda en dikkat çekici sonuçlar,
öğrencilerin bu dersi en çok hayal dünyalarını özgürce yansıtabildikleri için sevdikleri, ancak dersin
resim çizmek ile sınırlı kaldığı görüşüne sahip olduğu; öğretmenlerin bu dersi işlemeye yönelik
kendilerini yetersiz gördüğü, velilerin ise bu derse yönelik sınıf öğretmenlerinden ve çocuklarından
pek bir beklentiye sahip olmadıkları yönündedir. Bu araştırma sonuçlarının konuya ilişkin farklı
yıllarda yapılan araştırma sonuçlarıyla benzerlik göstermesi, farklı bağlam ve koşulların sanat
eğitimine bakış açısı ve uygulamalarında önemli bir farkı ortaya koymadığını düşündürmektedir. Bu
nedenle, öncelikle öğretmenlerin alana yönelik hem bakış açılarını hem de uygulamalarını
zenginleştiren hizmet içi eğitimleri ile sanat ve sanat eğitiminin önem ve gerekliliğine ilişkin aile
eğitimlerine önem verilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, sanat eğitimi, görsel sanatlar dersi, veli, sınıf öğretmeni, olgubilim

Permanent Perceptions, Unchanging Problems: Visual Arts Course in Primary School at the Context of Student-Teacher-Parent

Öz

The aim of this study is to examine the visual arts course in primary school in line with the opinions of students, teachers and parents. In the research, phenomenology research pattern was used in the framework of qualitative research approach. The study group consists of six students from fourth grade in the primary schools from the Gaziantep province and their tearchers and parents. The research data was collected from two sessions of semi-structured interviews. The collected data was analyzed and interpreted by the content analysis method. The following are the most remarkable results in all three groups of participants: The students think that they like this course because they can reflect their imagination freely, but that the course is limited to drawing; teachers see themselves as inadequate for this lesson, and parents do not have much expectation from their class teachers and children. The similarity of the results of this research with the results of other studies in this context indicates that different contexts and conditions do not reveal a significant difference. In this regard, it can be suggested to give particular importance to the family education related to the importance and necessity of art and art education together with in-service training that enrich both the perspectives and practices of teachers.

Anahtar Kelimeler

Primary school, art education, visual art course, parent, classroom teacher, phenomenology

Kaynakça

• Abacı, O. (2003). Okul öncesi dönem çocuklarında görsel sanatlar eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Adıgüzel, A. ve Tomsur, N. (2010). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersi öğretiminde karşılaştıkları sorunlar. NWSA: Education Sciences, 5(4), 1677-1689.
• Akengin, Ç. (2005). İlköğretim okullarında resim-iş dersi veren sınıf öğretmenlerinin resim-iş dersinde karşılaştıkları sorunlar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Artut, K. (2009). Sanat eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Avşar, P. ve Soğancı, İ. Ö. (2011). Sınıf öğretmeninin yürüttüğü görsel sanatlar dersine yönelik öğrenci yaklaşımları: Konya\ Şeydişehir Örneği. İlköğretim Online, 10 (1), 348-363.
• Ayaydın, A. (2011). Çocuk gelişiminde bir oyun olarak sanat ve resim. Elektronik sosyal bilimler dergisi 10 (37), 303-316.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel araştırma yöntemleri Nvivo ile nitel veri analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Batur, M. (2010). İlköğretim I. kademe görsel sanatlar dersi öğretim programının kazanımlar öğesinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi, Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkele.
• Boyer, P. (2015). Zihinde, kültürde ve tarihte bellek: Özel bir bakış açısı. Boyer, P. ve Wertsch, J. M. (Ed.). Çeviren: Y. A. Dalar. Zihinde ve kültürde bellek içinde (s.1-3). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Buyurgan, S. ve Buyurgan, U. (2012). Sanat eğitimi ve öğretimi (Eğitimin her kademesine yönelik yöntem ve tekniklerle). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çakır İlhan, A. (2007). Okul öncesinde sanat eğitimi ve drama. Öztürk, A. (Ed.). Çocukta yaratıcılık ve drama içinde (s.245-260). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Çelik, N. (2005). Okul-aile ilişkilerinde yaşanan sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çellek, T. (2003). Sanat ve bilim eğitiminde yaratıcılık. Pivolka, 2 (8), 4-11.
• Çiçekay, A. (2012). Ortaöğretim 5. sınıf görsel sanatlar eğitimi dersine öğrenci velilerinin bakış açıları (Van ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Diken, İ. H. (2008). Okul- aile işbirliğinin tanımı, kapsamı ve önemi. Küçükyılmaz. E. A. (Ed.). Okul, aile ve çevre işbirliği içinde (s.1-3). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Elkoyun, Ö. (2007). Çok alanlı sanat eğitimi yönteminin öğretmenler tarafından bilinmişlik düzeyi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar. Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenomenoloji. Saban, A. ve Ersoy, A. (Ed.). Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s.51- 105). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gençaydın, Z. (1993). Sanat eğitimi. Eripek, S. (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Gündal, A. (2007). Görsel sanatlar dersinde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğretim uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gürtuna, S. (2007). Çocuk ve sanat eğitimi “Çocuğum sanatla tanışıyor”. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Kahraman, A. D. (2007). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersi programının uygulanmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kalyoncu, R. (2013). İlk ve ortaokul öğrencilerinin sanat ve sanat eğitimine ilişkin görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 17 (54), 75 -88.
• Karabulut, N. ( 2004). Sanat eğitiminde öğretim alanları ve bir alt disiplin olarak sanat eleştirisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Karaca, G. (2011). 5-8 yaş aralığındaki çocuklarda stereotip (klişe resim) kullanımı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 86-93.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev.). Ankara: Nobel Yayın.
• Özer, Ö. (2001). İlköğretim okullarında sınıf öğretmenlerinin resim iş derslerine ilişkin eğitim gereksinimleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• San, İ. (1977). Sanatsal yaratma, çocukta yaratıcılık. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• San, İ. (2011). Yaratıcılıkta temel kavramlar. Öztürk, A. (Ed.). Okul öncesinde yaratıcılık içinde (s.1-15). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Schirrmacher, R. (1986). Talking with young children about their art. Young Children, July, 3-7.
• Tarı, H. (2011). İlköğretim okullarının 1. 2. 3. sınıflarında uygulanan güzel sanatlar dersinin öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Türkcan, B. (2011). Görsel sanatlar dersi öğretim programı. L. Kılıç ve A. Öztürk (Ed.). Müzik ve görsel sanatlar öğretimi içinde (s.223-243). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Türkkan, (Türkcan) B. (2008). İlköğretim görsel sanatlar dersi bağlamında görsel kültür çalışmaları: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ulusoy, M. D. (2005). Sanatın sosyal sınırları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Ünver, E. (2002). Sanat eğitimi, Ankara: Nobel Yayın.
• Yavuzer, H. (2012). Ana – baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Yazar, T., Aslan, T. ve Şener, S. (2014). Sanat eğitimi sorunu olarak ülkemizde ilk ve orta öğretim kurumlarında sanat eğitimine olan ilgisizlik sebepleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 593-605.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2007). Görsel sanatlar eğitiminde uygulamalar (2.bs.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Yoleri, A. A. (2006). Ortaöğretimde sanat eğitimin gerekliliği konusunda resim öğretmenleri, okul idarecileri, diğer branş öğretmenleri ve öğrenci velilerinin görüşleri (Afyonkarahisar Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yükselgün, Ö. (2010). İlköğretim görsel sanatlar dersi öğretim programındaki “görsel sanat kültürü” öğrenme alanının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yükselgün, Ö. ve Türkcan, B. (2012). İlköğretim görsel sanatlar dersi öğretim programındaki “görsel sanat kültürü” öğrenme alanının uygulanması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 337-366.