Intersection of Class Habitus and Amor Fati: Evaluation of Disadvantaged Educational Life in the Eyes of Vocational High School Students

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 3, 899 - 920, 31.07.2019

Taner Atmaca

Öz

The main aim of this study is to evaluate the disadvantaged educational experiences of children who lack of socioeconomic and cultural capital. The data of the study was collected from the students living in Sultangazi, one of the districts where the urban poor people lived most, to a vocational high school with low academic success. In this study, interpretive phenomenological patterns of qualitative research methods were preferred. Unstructured interview questions were used in the study. Data were analyzed by using descriptive analysis and content analysis. The findings of the research show that the cognitive schemes produced in accordance with the social class to which the students belong, intersecting their habitats with their fatalistic conception. In a different way, the students internalized their disadvantaged educational adventures and experiences in accordance with the habitus of their social class.

Anahtar Kelimeler

Habitus, Ethos, Bourdieu, Inequality

Sınıfsal Habitus ve Amor Fati’nin Kesişim Noktası: Meslek Lisesi Öğrencilerinin Gözünden Dezavantajlı Eğitim Hayatlarının Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışmanın temel amacı sosyoekonomik ve kültürel sermayeden yoksun aile çocuklarının dezavantajlı eğitim hayatlarının kendi söylemleri ve deneyimleri çerçevesinde değerlendirilmektir. Farklı bir anlatımla, Bourdieu’nün eğitim eşitsizliklerini anlatmakta kullandığı anahtar kavramlar içinde yer alan habitus ile Nietzsche’nin sıklıkla kullandığı amor fati kısaca kaderine razı olmak kavramlarının araştırma problemi çerçevesinde kesişimini ortaya koymaktır. Araştırmanın verileri İstanbul’da kent yoksullarının en çok yaşadığı ilçelerden Sultangazi’de akademik başarısı düşük (TEOG/LGS) bir meslek lisesine giden öğrencilerden toplanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden yorumlayıcı fenomenolojik desen tercih edilmiştir. Araştırmada yapılandırılmamış görüşme soruları kullanılmıştır. Yorumlayıcı fenomenolojik analizden yararlanılarak veriler çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, öğrencilerin ait oldukları toplumsal sınıfa uygun şekilde üretilen bilişsel şemalarla diğer deyişle habituslarıyla kaderci anlayışlarının büyük ölçüde kesiştiklerini göstermektedir. Farklı bir anlatımla öğrenciler, dezavantajlı eğitim serüvenlerini ve deneyimlerini içinde bulundukları toplumsal sınıfın habitusuna uygun şekilde içselleştirmişlerdir. Bu içselleştirme süreci içinde doğup büyüdükleri aileden ve yetiştikleri çevrenin yapısına ve kültürüne uygun şekilde gerçekleşmektedir. Araştırma sadece bir ilçedeki bir okulda yürütülmüştür. Farklı araştırmaların başka türden araştırma metodolojisi ile geniş örneklemlere ulaşması daha zengin veri kaynağı oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Habitus, Ethos, Bourdieu, Eşitsizlik

Kaynakça

• Aktay, Y. (2016). Pierre Bourdieu ve bir Maxwell cini olarak okul. Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı ve Ümit Tatlıcan (Derleyenler), Ocak ve zanaat: Pierre Bourideu Derlemesi içinde (s. 473-499). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alpman, P. (2009). Toplumsal sınıflar ve eğitim.Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Amman, M.T. (1995). Sosyal tabakalaşma ve günümüz Fransız sosyolojisisnin yaklaşımları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Apple, M.W. (2012). Eğitim ve iktidar (Ergin Bulut, Çev.). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Atmaca, T. (2019). Eğitimde toplumsal eşitsizliğin kültürel sermayenin aktarımıyla yeniden üretilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital, Handbook of theory and research for the sociology of education içinde (s. 241-258). New York: Greenwood Press.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2016). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (Nazlı Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. ve Passeron, J. (2015). Vârisler: Öğrenciler ve kültür (Levent Ünsaldı ve Aslı Sümer, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler (Hülya Uğur Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Hil Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2017). Ayrım: Beğeni yargısının topumsal eleştirisi (Derya Fırat ve Günce Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Brubaker, R. (2007). Klasik teoriyi yeniden düşünmek: Pierre Bourdieu’nün sosyolojik yaklaşımı (Ermen Yüce ve Özge Berber Ağtaş, Çev.). Fark, kimlik, sınıf (Hayriye Erbaş, Der.) içinde (s. 217-260). Ankara: Eos Yayıncılık.
• Cheung, C. S., & Pomerantz, E. M. (2011). Parents' involvement in children's learning in the United States and China: implications for children's academic and emotional adjustment. Child Development, 82(3), 932–950. doi:10.1111/j.1467-8624.2011.01582.x.
• Çeğin, G. (2018). Gündelik hayatın kavranışı için Pierre Bourdie'nün kavramsal repertuvarının verimlilikleri ve sınırlılıkları (Ali Esgin, Güney Çeğin; Ed.) Gündelik hayat sosyolojisi içinde (s. 405-430), Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çelik, Ç. (2014). Sosyal sermaye, ebeveyn ağları ve okul başarısı. Cogito, 76, 265-290.
• De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi-I (Lale Arslan Özcan, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi
• Demir, Ü. (2017). Mesleki ve teknik Anadolu Lisesi algısı: Ortaokuyl 8. Sınıf öğrencileri üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(2), 316-342.
• Duran, V. ve Ekici, G. (2018). Bir habitus olarak eğitim programları. Cemil Meriç 10. Sosyal Bilimler ve Spor Kongresi, (s. 973-992). Hatay.
• Ersoy, A. (2017). Fenomenoloji, Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri (Ahmet Saban, Ali Ersoy, Ed.) içinde (s. 81-134). Ankara: Anı Yayıncılık.
• ERG (Eğitimde Reform Girişimi). (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı araştırma raporu ve analiz. İstanbul: ERG.
• Fındık, L. Y. ve Kavak, Y. (2013). Türkiye’deki sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı öğrencilerin PISA 2009 başarılarının değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi , 19(2), 249-273.
• Gregorio, J., & Lee, J. (2002). Education and income inequality: New evidence from cross-country data. Reiview of Income and Wealth, 48(3), 395-416.
• Gökçe, A. ve Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: Meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 63-88.
• Göker, E. (2016). Ekonomik indirgemeci mi dediniz? Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (Derleyenler). Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde (s. 277-303). İstanbul: İletişim.
• Harker, R. (1990). An introduction to Pierre Bourdieu. Londra: MacMillan.
• Joppke, C. (1986). The cultural dimensions of class formation and class struggle: On the social theory of Pierre Bourdieu. Berkeley Journal of Sociology, 53-78.
• Jourdain, A. ve Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu'nün kuramı ve sosyolojik kullanımları (Öykü Elitez, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kılıç, Y. (2014). Türkiye’de eğitimsel eşitsizlik ve toplumsal tabakalaşma ilişkisine dair ampirik bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi-Journal of Educational Research. 4(2), 243-263
• Lareau, A. (1987). Social Class Differences in family-school relationships: The importance of cultural capital. Sociology of Education, 60:73-85.
• Lareau, A. (2003). Unequal childhood: Class, race, and familiy life. USA: University of California Press.
• Leo, Y., Fleury, E., Alverez-Hamelin. J.I., Sarraute, C., Karsai, M. (2016). Socioeconomic correlations and stratification in social-communication networks. Journal of the Royal Society Interface, 13, 1-9. DOI:10.1098/rsif.2016.0598.
• MEB. (2018). Türkiye’de meslekî ve teknik eğitimin görünümü. Ankara: MEB.
• Meder, M. ve Çeğin, G. (2011). Bourdieu’yü okumak: Post pozitivist bir sosyolojinin imkânı üzerine. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 233 - 256. Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage
• Moore, R. (2015). Eğitim ve toplum: Eğitim sosyolojisinde sorunlar ve açıklamalar (H. Arslan, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Önür, H. (2013). Gelir düzeyinin eğitim imkânlarından yararlanma düzeyine etkisi: Süleyman Demirel fen lisesi ve Atatürk lisesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(18), 259-277
• Özdemir, Ş. ve Karateke, T. (2018). Öğrencilerin imam hatip liselerini tercih etme nedenleri (Elazığ Örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45, 5-33.
• Özsöz, C. (2007). Çözümlemeci çatışma kuramı ve Ralf Dahrendorf. Sosyoloji Notları, 49-53.
• Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir; Çev. Ed.). Ankara: Pegem yayınları.
• Seban, D. ve Perdeci, B. (2016). Alt sosyoekonomik düzey bir ailede yetişen çocukların akademik başarıları ile yılmazlıkları arasındaki ilişki: Bir vaka incelemesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 4(3), 106-126.
• Swartz, D. (2013). Kültür ve iktidar (Elçin Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Suğur, N., Suğur, S., Gönç-Şavran, T., Çetin, O. B. ve Akarçay, E. (2010). Eskişehir’de çalışan yoksullar, enformel istihdam ve yoksulluk ilişkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sui-Chu, E., & Willms, J. (1996). Effects of parental involvement on eighth-grade achievement. Sociologoy of Education, 69, 26-141.
• Şeker, M. (2015). Quality of life index: A case study of Istanbul. Ekonometri ve İstatistik, 23, 1-15.
• Şengönül, T. (2008). Sosyal sınıf kökeni, eğitimsel kazanım ve dikey sosyal hareketlilik ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi. 80, 1-26.
• Tekin, F. (2015). Pierre Bourdieu sosyolojisinde beden ve habitus: Bedenleşmiş habitus. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 13(26), 85-100.
• Ünal, A. Z. (2016). Toplumda tabakalaşma ve hareketlilik. Ankara: Birleşik Yayınları.
• Yamanoğlu, M. (2006). Kent yoksulu gençlerin yaşam koşulları ve yoksulluğun yeniden üretimi. İletişim Araştırmaları, 4(1), 9-48.
• Yazgan, Ç. ve Suğur, N. (2018). Aşağıya düşüş korkusu ve yukarıya çıkma umudu: Meslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluk algıları üzerine sosyolojik bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi / Journal of Sociological Research, 21, 269-310.
• Willis, P. (2016). İşçiliği öğrenmek. Ankara: Heretik Yayıncılık.
• World Bank. (2005). Türkiye eğitim sektörü çalışması: Okul öncesi eğitimden ortaöğretime etkili, adil ve verimli bir eğitim sisteminin sürdürülebilir yolları