Okulöncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden Çocukların Ebeveynlerinin Çocuk Hakları Eğitimi Konusundaki Görüşleri

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 7 - 25, 14.04.2015

Berrin Dinç

https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.3c1s1m

Öz

Aile, çocuğun doğduğu andan itibaren karşılaştığı ve yaşamında en çok etkilendiği çevrelerden biridir. Erken dönemde çocuğun gelişiminde, benlik ve kişiliğin sağlam temeller üzerine kurulmasında ve çocuğun haklarını yaşayarak öğrenmesinde ailenin sunduğu fırsatlar son derece önemlidir. Bu araştırmada, 5-6 yaş aralığında çocuklara sahip ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin görüşlerini, çocuk hakları eğitimi uygulamalarını ve uygulamalarında karşılaştıkları sorunları ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmaya, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı tam gün eğitim yapan bağımsız anaokullarında bulunan toplam 20 sınıfın her birinden gönüllü 15’i anne 5’i baba olmak üzere toplam 20 ebeveyn katılmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden yarı-yapılandırılmış görüşme tekniğiyle gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerinin çözümlenmesinde, betimsel analizden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, ebeveynler görüşlerini ifade etme, seçme ve karar verme, kendine ve başkalarına zarar vermediği sürece istediklerini yapabilme haklarından söz etmekle birlikte, çocuk hakları konusunu yeterince bilmedikleri ve bilinçlendirme gereksinimi içinde oldukları görülmüştür. Ebeveynlerin, evde çocuk hakları eğitimine yönelik olarak gerçekleştirilen uygulamalarda, çocuklarla konuşma ve örnekler vererek anlatma, aile ortamında yaparak yaşayarak öğrenme ve model olma yaklaşımlarını kullandığı ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, okulöncesi eğitimde aile katılımlı çocuk hakları eğitim programlarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler: Çocuk hakları, Okulöncesi eğitim, Ebeveyn

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, Okulöncesi eğitim, Ebeveyn

Kaynakça

• Altınköprü, T. (2000). Çocuğun başarısı nasıl sağlanır? İstanbul: Hayat Yayınları.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuğun haklarının ve güvenliğinin korunması. Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Akyüz, E. (2001). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151, 3–24.
• Aras H., Birinci F. ve Uluç Özdemir, F. (2001). İkinci uluslararası eğitimde çocuk hakları konferansı. Milli Eğitim Dergisi, 151. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/aras_birinci_uluc.htm adresinden 10 Şubat 2014 tarihinde alınmıştır.
• Aydın, M. Z. (2008). Ailede çocuğun ahlak eğitimi (6. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baker, J. (2004). Parenting. childhood studies an introduction. Oxford: Blackwell Publishing.
• Başal, H. A. (2007). Gelişim ve psikoloji: nasıl mutlu bir çocuk yetiştirebilirim? (4. Baskı). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Başaran, İ. E. (2005). Eğitim psikolojisi: gelişim, öğrenme ve ortam (6. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Berk, L. (2013). Bebekler ve çocuklar: Doğum öncesinden orta çocukluğa. N. I. Erdoğan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Büyükkaragöz, S. ve Kesici, Ş. (1998). Demokrasi ve insan hakları eğitimi. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı.
• Cirhinlioğlu, F. G. (2001). Çocuk ruh sağlığı ve gelişimi: Okul öncesi dönem (1. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Covell, K., & Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. International Journal of Children’s Rights, 7 (2), 171-183.
• Craig, W. (1999). Childhood social development. London: Blackwell Publisher.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Edt.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çılga, İ. (2001). Demokrasi, insan hakları kültürü ve çocuk hakları. Milli Eğitim Dergisi, 151, 69–73.
• Day, D. M. , Peterson-Badali, M., & Ruck, M. D. (2006). The relationship between maternal attitudes and young people’s attitudes toward children’s rights. Journal of Adolescence, 29, 193-207.
• DiCicco-Bloom, B., & Crabtree, B. F. (2006). The qualitative research interview. Medical Education, 40 (4), 314-321.
• Doğan, İ. (2004). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan hakları: İnsan haklarının kültürel temelleri (Beşinci basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Doğan, Y., Torun, F. ve Akgün, İ. H. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 11(2), 503-516.
• Erbay, E. (2012). Türkiye’de çocuk haklarını tanıtma, yaygınlaştırma ve izlemeye yönelik uygulamaların eleştirel analizi ve bir model önerisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23 (2) 47-74.
• Ersoy, A. F., & Dinç, B. (2008). The perceptions of preschool pre-service teachers related to the children rights education course. 10th International Conference on Education. Athens, Greece, 26-29 May 2008.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• James, A., & James, A. L. (2004). Constructing children, childhood and the child: theory, policy and social practice. New York: Palgrave Macmillan.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2000). İnsan hakları eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2010). Eğitimin hukuki temelleri (Üçüncü basım). Eğitim bilimine giriş (ss. 51-76). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Keenan, T. (2002). An Introduction to child development. New York: Sage Publication.
• Kent Kükürtçü, S. (2011). 5-6 yas çocuklarının ailelerin ve öğretmenlerinin kullandıkları disiplin yöntemlerinin çocuk hakları ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kor, K. (2013). Okulöncesi öğretmenlerinin çocuk hakları konusunda görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Kostelnik, M. J., Soderman, A. K., & Whiren, A. P. (2007). Developmentally appropriate curriculum (Fourth Edition). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Kulaksızoğlu, A. (2003). Farklı gelişen çocuklar. Epsilon Yayıncılık: İstanbul.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel. [Orijinal baskı 2009].
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage.
• Neslitürk, S. ve Ersoy, F. (2007). Okulöncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarının öğretimine ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2); 245-257.
• Oakley, L. (2004). Cognitive development. London: Roudledge.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okulöncesi dönem. Birinci Baskı. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Oktay, A. ve Unutkan, Ö. P. (2003). Okulöncesi eğitim programı uygulama rehberi: Ne yapıyorum? neden yapıyorum? nasıl yapmalıyım? İstanbul: Ya-Pa Yayınlar, 65–66.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed. ). Ankara: Pegem Akademi.
• Power,F. C., Power, A. M. R., Bredemeir, B. L., & Shields D. L. (2001). Democratic education and children’s rights. In S. Hart, C. P. Cohen, M. F. Erickson and M. Flekkoy (Eds.), Chilren’s rights in
• education. London: Jessica Kingsley Publishers.
• Ruddick, W. (1989). When does childhood begin? In G. Scarre (Editor). Children, parents and politics. New York: Cambridge University Press.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (Düzenlenmiş Yeni Baskı). Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Smith, A. B., & Bjerke, H. (2009). Children’s citizenship. In N. Taylor and A. B. Smith (Eds.), Childeren as citizens. New Zealand: Otago University Press.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 24, 543–559.
• UNICEF (1998). Çocuk haklarına dair sözleşme uygulama el kitabı. Ankara: Ajans Türk Basım.
• Washington, F. (2010). 5 – 6 yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Woodhead, M. (2006). Changing perpectives on early childhood: theory, research, and policy. International Journal of Equity and Innovation in Early Childhood, 4(2), 1–43.
• Wood, L. (2005). Participation and learning in early childhood. In C Holden and N. Clough (Eds.), Childern as citizens education for participation (p. 31-45). Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
• Yavuzer, H. (2006). Çocuk psikolojisi (29. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve anne babaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.