Disadvantaged Schools from the Perspective of Administrator: Solutions for Social Justice

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 980 - 999, 28.07.2020

Ali Tosun Mustafa Hami Ay Seval Koçak

Öz

Economic, political and social developments worldwide created unfair situations in the distribution of interpersonal services and goods. This situation reflected in the education field which is one of the most important human rights and revived the concept of social justice in education. The aim of this study was to determine disadvantageous situations at school level which make it difficult to provide social justice in education, limitations and suggestions for the elimination of these situations. The data of the study was conducted with 23 participants who were working as school administrators and administrative assistants in public schools in Uşak. Semi-structured interview form was used as data collection tool. The data were analyzed by descriptive analysis technique. The views of the administrators have indicated that the factors, such as the human and physical resources of the school, students, parents and the environment of the school cause schools to be disadventageous. At the same time, although the school administrators have offered various suggestions for disadvantageous schools, they have emphasized that there are some limitations such as parents’ attitudes, current legal regulations and time.

Anahtar Kelimeler

Justice, Disadvantaged school, Social justice

Yönetici Gözüyle Dezavantajlı Okullar: Sosyal Adaletin Sağlanması için Çözüm Önerileri

Öz

Dünya üzerinde meydana gelen ekonomik, politik ve sosyal gelişmeler, bireylerarası hizmet ve mal dağılımında adaletsiz durumlar ortaya çıkarmıştır. Bu durum en önemli insan haklarından biri olan eğitim alanına da yansımış, eğitimde sosyal adalet kavramını gündeme getirmiştir. Bu araştırmanın amacı eğitimde sosyal adaletin sağlanmasını güçleştiren okul düzeyli dezavantajlı durumları, bu durumların giderilmesine yönelik çalışmalar önündeki sınırlılıkları ve çözüm önerilerini belirlemektir. Araştırmanın verileri Uşak ili devlet okullarında okul yöneticisi ve yönetici yardımcısı olarak görev yapmakta olan 23 katılımcı ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler, betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Yönetici görüşleri okulları dezavantajlı duruma iten etmenlerin, okulun insan ve fiziksel kaynaklarından, öğrencilerden, velilerden ve okulun bulunduğu çevreden kaynaklandığına işaret etmiştir. Bununla birlikte okul yöneticileri dezavantajlı okullar için çeşitli öneriler sunsalar da, veli tutumları, mevcut yasal düzenlemeler ve zaman gibi sınırlılıklar da olduğuna dikkat çekmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Adalet, Dezavantajlı okul, Sosyal adalet

Kaynakça

• Archer, L., Hutchings, M., & Ross, A. (2003). Higher education and social class. London: Routletge Farmer.
• Archer, L., Hutchings, M., Leathwood, C., & Ross, A. (2003). Widening participation in higher education implications for policy and practice. In L. Archer, M. Hutchings, and A. Ross (Eds.), Higher education and social class (pp. 193-220). London: RoutletgeFarmer.
• Arkan, A. (2017). Dezavantajlı okullar ve sosyal adalet. Erişim Adresi: https://www.setav.org/dezavantajli-okullar-ve-sosyal-adalet/
• Banks, J. A.,Cookson, P., Gay, G., Hawley, W. D., Irvine, J. J., Nieto, S., Schofield, J. W. & Stephan, W. G. (2001). Diversity within unity: Essential principles for teaching and learning in a multicultural society. Phi Delta Kappan, 83(3), 196-203.
• Baldwin, A.L. (1948). Child development. Socialization and the parent child relationship, 19(1), 127-136.
• Bates R. (2006). Educational administration and social justice. Education, Citizenship and Social Justice, 1(2), 141-156.
• Berber, Ş. (1990), Sosyo-ekonomik faktörlerin ve ana-baba tutumlarının okul başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Chiu, M. M., and Walker, A. (2007). Leadership for social justice in Hong Kong schools. Jurnal of Educational Administration, 45(6), 724-739. doi: 10.1108/09578230710829900
• Çelik, V. (2013). Eğitimsel liderlik, 7. Baskı, (s: 230-245). Ankara: Pegem Yayınları.
• ERG. (2014). Sosyal adalet ve sürdürülebilir kalkınma için eğitimde eşitlik şart. Erişim Adresi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/Sosyal-Adalet- ve-S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir-Kalk%C4%B1nma-i%C3%A7in- E%C4%9Fitimde-E%C5%9Fitlik-%C5%9Eart.pdf
• ERG. (2019). Eğitimin yönetişimi ve finansmanı. Erişim adresi: https://www.egitimreformugirisimi.org/yayin/egitim-izleme-raporu-2019-egitimin-yonetisimi- ve-finansmani/
• Erkan, S., & Kırca, A. (2010). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 94-106.
• Ferreira, F. H. G. ve Gignoux, J. (2010). Eğitimde fırsat eşitsizliği: Türkiye örneği (Çalışma Raporu Sayı: 4). http://siteresources.worldbank.org/INTTURKEYINTURKISH/147254- 1269017398324/22764932/EgitimdeFirsatEsitsizligi.pdf adresinden edinilmiştir.
• Finn, J. D. (1993). School Engagement & Students at Risk Erişim Adresi: https://eric.ed.gov/?id=ED362322
• Furman, G. C. & Shields, C. M. (2003). How can educational leaders promote and support social justice and democratic community in schools? Paper presented at Annual Meeting of the American Educational Research Association, Chicago, USA.
• Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde tükenmişliğe etki eden faktörlerin araştirilmasi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 31-48.
• Goldfarb, K. P., & Grinberg, J. (2002). Leadership for Social Justice: Authentic Participation in the Case of a Community Center in Caracas, Venezuela. Journal of School Leadership, 12(2), 157–173.
• Gökçedağ, S. (2001). Lise öğrencilerinin okul başarısı ve kaygı düzeyi üzerinde anne- baba tutumlarının etkilerinin belirlenip karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Grıffıths, M. (1998). Towards a theoretical framework for understanding social justice in educational practice”. Educational Philosophy and Theory, 30(2), 177-192.
• Gürgen, B. (2017). Okullarda sosyal adalet algısının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Jean-Marie, G. (2008). Leadership for social justice: an agenda for 21st century schools. The Educational Forum, 72, 340-354.
• Karacan, H., Bağlıbel, M. ve Bindak, R. (2015). Okullarda sosyal adalet ölçeğinin geliştirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 54-68. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/183435 adresinden edinilmiştir.
• Kondakçı, Y., Kurtay, M. Z., Oldaç, Y. İ. ve Şenay, H. H. (2016). Türkiye’de okul müdürlerinin sosyal adalet rolleri. Eğitim Yönetimi Araştırmaları içinde Publisher: Pegem Akademi, Editors: K. Beycioğlu, N. Özer, D. Koşar, İ. Şahin, pp.353-361.
• Köse, E. K. (2014). Dezavantajlı okullarda öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sessizlikleri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 28-36.
• Köse, E. K. (2019). Dezavantajlı bölge okullarında öğrenim gören risk altındaki öğrencilerin okul bağlılıklarını etkileyen faktörler. Eğitim ve Bilim, 44(199).
• McWhirter, E. H. (1997). Perceived barriers to education and career: Ethnic and gender differences. Journal of Vocational Behavior, 50, 124-140. Retrieved from https://pdfs.semanticscholar.org/e5ab/8ccf44a1fcaa9980436566ea47b1b88dfe5 d.pdf
• MEB. (2018). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu. Erişim Adresi: https://2023vizyonu.meb.gov.tr/
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma. Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber.(Çev. Editörü: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mickelson, R. A. (2016). School Integration and K-12 Outcomes: An Updated Quick Synthesis of the Social Science Evidence. Research Brief No. 5. Updated. National Coalition on School Diversity
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. London: Sage.
• Özcan, H. (1996). İlkokul öğrencilerinin özgüvenleri, akademik başarıları ve anne baba tutumları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özcan, K., Balyer, A. ve Yıldız, A. (2018). Ekonomik olarak dezavantajlı bölgelerde görev yapan ortaokul müdürlerinin liderlik davranışları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 532-547.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods (2nd ed.). Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications.
• Polat, S. (2007). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü., & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Ek1), 208-229.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şirin, R. S. (2016). Yol ayrımındaki Türkiye ya özgürlük ya sefalet. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Taşkın-Alp, Y. (2016). Öğrenciler ve eğitime erişim. http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/EIR2015- 16_ArkaPlanRaporu_OgrencilerveEgitimeErisim_YTA_0.pdf adresinden edinilmiştir.
• Theoharis, G. (2008). Woven in deeply: Identity and leadership of urban social justice principals. Education and Urban Society, 41 (1), 3-25.
• Tedmem. (2017). 2017 eğitim değerlendirme raporu. Erişim adresi: https://tedmem.org/yayin/2017-egitim-degerlendirme-raporu
• Tedmem. (2018). Okullar dezavantajlı öğrenciler için fark yaratabilir mi? Mem Değerlendirme Notları, Erişim Adresi: https://tedmem.org/mem- notlari/degerlendirme/okullar-dezavantajli-ogrenciler-icin-fark-yaratabilir-mi
• Tedmem. (2019). 2018 eğitim değerlendirme raporu (TEDMEM Değerlendirme Dizisi 5). Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Tomul, E. (2009). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34(152)
• Ural, A. (2012). Türk asıllı göçmenlerin Hollanda’daki temel eğitim uygulamalarına yönelik ayrımcılık algıları. Eğitim ve Bilim, 37(165)
• Ünsal-Özberk, E. B., Yılmaz-Fındık, L. ve Özberk, E. H. (2018). Dezavantajlı yüksek başarılı öğrencilerin okul ve öğrenci düzeyinde matematik başarılarını etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(194), 111-129.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2012). PISA 2006 verilerine göre Türkiye’de eğitimin kalitesini belirleyen temel faktörler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 229-255