SEKTÖRLERİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNÜNDEN RİSK SEVİYELERİNİN CRITIC-EDAS ENTEGRASYONU İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 30 Sayı: 1, 15 - 31, 16.09.2019

Gülin Feryal Can , Şeyma Kargı

Öz

Bu çalışmada, ülkemizde
faaliyet gösteren 17 farklı sektöre ait istatistik yıllığında yer alan İş
Sağlığı ve Güvenliğine (İSG) ilişkin kayıtlar dikkate alınarak; söz konusu
sektörlere ilişkin İSG risk seviyelerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Sektörlerin İSG risk seviyelerine göre değerlendirilmesi, bir karar problemi
yapısında olduğu için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden
yararlanılmıştır. Bu kapsamda, sektörlerin İSG risk seviyelerini etkileyen
kriterler olarak; iş kazası geçiren kişi sayısı, meslek
hastalığına yakalanan kişi sayısı, toplam geçici iş göremezlik süresi, meslek
hastalığı sonucu gelir bağlanan sigortalı sayısı, iş kazası sonrası gelir
bağlanan sigortalı sayısı ve iş kazası sonrası ölen sigortalı sayısı kriterleri
dikkate alınmıştır. Kriterlerin önem ağırlıkları, aralarındaki ilişkiyi dikkate
alarak önem ağırlıklarını belirleyen Kriterler arası Korelasyon Temelli Kriter
Önem Ağırlığı (Criteria Importance Through Intercriteria Correlation-CRITIC)
yöntemi ile elde edilmiştir. Sektörlerin sıralanmasında ise; ideal alternatife
olan uzaklığa göre alternatifleri sıralayan Ortalama Çözüm Uzaklığına Göre
Değerlendirme (Evaluation Based on Distance from Average Solution-EDAS) yöntemi
kullanılmıştır. Elde edilen sıralama sonuçlarına göre, en riskli olan sektör
belirlenmiş ve bunun nedenleri tartışılarak alınabilecek önlemlere
değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, Risk, CRITIC, EDAS

Kaynakça

• Akçakanat, Ö., Aksoy, E., Teker, T. (2018). CRITIC ve MDL temelli EDAS yöntemi ile TR-61 bölgesi bankalarının performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 1-24.Babatunde, M., Ighravwe, D. (2019). A CRITIC-TOPSIS framework for hybrid renewable energy systems evaluation under techno-economic requirements. Journal of Project Management, 4(2), 109-126.Caniklioğlu, N. (2006). Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanun tasarısına göre kısa vadeli sigorta hükümleri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 8, 50-92.Chatterjee, P., Banerjee, A., Mondal, S., Boral, S., Chakraborty, S. (2018). Development of a hybrid meta-model for material selection using design of experiments and EDAS method. Engineering Transactions, 1, 21. 29 Demircan, M. L., Tunc, S. (2019). A proposed service level improvement methodology for public transportation using Interval Type-2 Fuzzy EDAS based on customer satisfaction data. International Conference on Intelligent and Fuzzy Systems (1351-1359). Springer: Cham.Demircioğlu, M., Coşkun, İ. T. (2018). CRITIC-MOOSRA yöntemi ve UPS seçimi üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195.Deng, F. M., Peng, X. Y., Xu, J. (2019). Analysis of ınfluence factors for reverse recycling of damaged shared bicycles based on CRITIC-DEMATEL method. 24th International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management 2018 (278-288). Springer: Singapore.Diakoulaki, D., Mavrotas, G., Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: the CRITIC method. Computers&Operations Research, 22(7), 763-770. Ekol Sigorta Ekspertiz Hizmetleri Limited Şirketi Mart 2015 Risk ve Mühendislik Grubu Bülteni Sayı: 2015/3. Erişim adresi: http://ekolekspertiz.com/UploadedFiles/9c91c062-5383-4143-afc7-389fa5bfb4fa.pdf Hasheminasab, H., Hashemkhani Zolfani, S., Bitarafan, M., Chatterjee, P., Ezabadi, A. A. (2019). The role of façade materials in blast-resistant buildings: An evaluation based on Fuzzy Delphi and Fuzzy EDAS. Algorithms, 12(6), 119-134.İnciroğlu, L. (2012). Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberi, Yeni İş Sağlığı Ve Güvenliği Yasası ne getiriyor?. Erişim adresi: https://www.incirogludanismanlik.com/2017/10/11/yeni-is-sagligi-ve-guvenligi-kanunu-ne-getiriyor/İşçi sağlığı ve iş güvenliği, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Yayın No: MMO/689 Mart 2018, Oda Raporu, Güncellenmiş 8. Baskı, Ankara. Erişim adresi: https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/ISG%20raporu%202018.pdf İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistik Sonuçları, 2015. Erişim adresi: https://tuisag.com/2015-yili-is-kazasi-meslek-hastaliklari-istatistikleri/ İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistik Sonuçları, 2016. Erişim adresi: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari Kahraman, C., Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Cevik Onar, S., Yazdani, M., Oztaysi, B. (2017). Intuitionistic fuzzy EDAS method: an application to solid waste disposal site selection. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 25(1), 1-12. Karabasevic, D.,Zavadskas, E.K., Stanujkic, D., Popovic, G., Brzakovic, M. (2018), An approach to personnel selection in the IT ındustry based on the EDAS Method. Transformations in Business & Economics, 44, 54-65. Karagöz, F., Karahisar, T. (2011). İnternet sitelerinin lojistik işletmeleri açısından önemi. AJIT-e Academic Journal of Information Technology, 2(3), 1-12. Karaşan, A., Kahraman, C., Boltürk, E. (2019). Interval-valued neutrosophic EDAS method: an application to prioritization of social responsibility projects. In Fuzzy Multi-criteria Decision-Making Using Neutrosophic Sets (pp. 455-485). Springer: Cham.Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451 Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Amiri, M., Turskis, Z. (2016). Extended EDAS method for fuzzy multi-criteria decision-making: an application to supplier selection. International Journal of Computers Communications & Control, 11(3), 358-371. Kılıç, O., Çerçioğlu, H. (2016). TCDD iltisak hatları projelerinin değerlendirilmesinde uzlaşık çok ölçütlü karar verme yöntemleri uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1), 211-220.Kundakcı, N. (2019). An integrated method using MACBETH and EDAS methods for evaluating steam boiler alternatives. Journal of Multi‐Criteria Decision Analysis, 26(1-2), 27-34.Küresel Rekabette İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Projesi / Şubat 2016. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/48494274-Kuresel-rekabette-istanbul-sanayi-odasi-meslek-komiteleri-sektor-stratejileri-projesi.html Mathew, M., Sahu, S. (2018). Comparison of new multi-criteria decision making methods for material handling equipment selection. Management Science Letters, 8(3), 139-150. Qian, L., Liu, S., Fang, Z. (2019). Grey risky multi-attribute decision-making method based on regret theory and EDAS. Grey Systems: Theory and Application, 9(1), 101-113.Schitea, D., Deveci, M., Iordache, M., Bilgili, K., Akyurt, İ. Z., Iordache, I. (2019). Hydrogen mobility roll-up site selection using intuitionistic fuzzy sets based WASPAS, COPRAS and EDAS. International Journal of Hydrogen Energy, 44(16), 8585-8600.Sözer, A. N. (2011). Öğrencilerin Sosyal Güvenliği, Prof. Dr. Sarper SÜZEK'e Armağan. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul: Beta.Songur, L., Songur, G. (2018). Ekonomik büyümede iş kazası ve meslek hastalıklarının önemi ve sosyal tarafların sorumlulukları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 68, 43-55. Stanujkic, D.,Zavadskas, E. K., Ghorabaee, M. K., &Turskis, Z. (2017). An extension of the EDAS method based on the use of interval grey numbers. Studies in Informatics and Control, 26(1), 5-12. Stević, Ž.,Pamučar, D., Vasiljević, M., Stojić, G., &Korica, S. (2017). Novel integrated multi-criteria model for supplier selection: Case study construction company. Symmetry, 9(11), 279-313. Stević, Ž.,Vasiljević, M., Zavadskas, E. K., Sremac, S., Turskis, Z. (2018). Selection of carpenter manufacturer using fuzzy EDAS method. Engineering Economics, 29(3), 281-290. Stević, Ž., Vasiljević, M., Puška, A., Tanackov, I., Junevičius, R., Vesković, S. (2019). Evaluation of suppliers under uncertainty: a multiphase approach based on fuzzy AHP and fuzzy EDAS. Transport, 34(1), 52-66.Ulutaş, A., (2017). EDAS yöntemi kullanılarak bir tekstil atölyesi için dikiş makinesi seçimi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 169-83. Ulutaş, A., Cengiz, E. (2018). CRITIC ve EVAMIX yöntemleri ile bir işletme için dizüstü bilgisayar seçimi. Journal of International Social Research, 11(55), 881-887.Ulutaş, A., Karaköy, Ç. (2019). CRITIC ve ROV yöntemleri ile bir kargo firmasının 2011-2017 yılları sırasındaki performansının analiz edilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 223-230.Ulutaş, A., Çelik, D. (2019). Transpalet seçimi probleminin AHP Ve EDAS yöntemleri ile değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(2), 668-686.Yarlıkaş, S. (2018). Basketbol takımlarının teknik performanslarının CRITIC-MOOSRA yöntemi ile değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 29, 3848-3859.