BULANIK TABANLI ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİ İLE DEMİRÇELİK ENDÜSTRİSİNDE EN UYGUN YATIRIM SEÇENEĞİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 31 , 59 - 71, 15.03.2020

S. Selay Kasap Yıldız Şahin Tuğba Çınar

Öz

İşletmeler açısından en uygun yatırım
seçeneğinin belirlenmesi bir karar problemi olarak büyük önem taşımaktadır. Yatırım
seçeneğinin belirlenmesi problemi çok sayıda değişken tarafından etkilendiği ve
değerlendirmeye alınan kriterlerin hepsinin kendine özgü avantajlarının olduğu
süreçte doğru kararlar vermek oldukça zor bir hal almaktadır. Özellikle en
uygun yatırım seçeneğinin belirlenmesi gibi satın alma kararı gerektiren
durumlar, işletmeler açısından oldukça önemli ve kritik kararlardır.

Bu çalışmanın amacı, Demir Çelik
Endüstrisinde faaliyet gösteren bir işletmede en uygun yatırım alternatifinin
ortaya konmasını sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda problem çözümü için;
değerlendirme kriterlerinin ağırlıklandırılmasında Bulanık Analitik Hiyerarşi
Süreci (BAHS) ve elde edilen ağırlıkların kullanılması ile en uygun yatırım alternatifinin
belirlenmesinde VİKOR yöntemi kullanılmıştır. VİKOR yönteminin tercih edilme
nedeni belirlenen ağırlıklar yardımıyla sıralama yapılarak uzlaşık çözüme
ulaşmayı kolaylaştıran bir yöntem olmasıdır. Yöntem, birbirinden farklı kriterler
ve alt kriterler altında alternatifleri sıralayarak en doğru alternatifin
belirlenmesini sağlar.

Çalışmanın son aşamasında ise bulanık AHS
destekli VİKOR çözümü ve duyarlılık analizi ile sonuçlardaki değişim
yorumlanmıştır. Karar probleminin önerilen yöntemler ile çözümü sonrasında en
uygun yatırım alternatifi tespit edilerek karar verici gruplara sunulmuştur.
Çalışma sonucu elde edilen çözüm karar vericiler tarafından uygun bulunarak
projelendirme süreci başlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yatırım Projesi Değerlendirme, Demir Çelik Endüstrisi, Çok Kriterli Karar Verme, Bulanık AHS, Vikor

Kaynakça

• Büyüközkan, G., Güleryüz, S. (2017). Evaluation of Renewable Energy Resources in Turkey Using an Integrated MCDM Approach with Linguistic Interval Fuzzy Preference Relations. Energy, 123, 149-163. https://doi.org/10.1016/j.energy.2017.01.137
• Chang, D.Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), 649– 655.
• Chang, H.W. and Hsieh, H.N. (2013). Recreational cycling routes investment selection-Hsinchu Technopolis case by applying ZOGP. J. East. Asia Soc. Transp. Stud., 10, 1227-1242.
• Çelikbilek, Y., Tüysüz, F. (2016). An Integrated Grey Based Multi-Criteria Decision Making Approach for the Evaluation of Renewable Energy Sources. Energy, 115, 1246-1258. https://doi.org/10.1016/j.energy.2016.09.091
• Ertay, T., Kahraman, C., Kaya, I. (2013). Evaluation of Renewable Energy Alternatives Using MACBETH and Fuzzy AHP Multicriteria Methods: The Case of Turkey. Technological and Economic Development of Economy, 19(1), 38-62. https://doi.org/10.3846/20294913.2012.762950.
• Göktürk, İ., Eryılmaz, A., Yörür, B., Yuluğkural, Y. (2011). Bir İşletmenin Tedarikçi Değerlendirme Ve Seçim Probleminin Çözümünde AAS Ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilmleri Enstitüsü Dergisi, Sayı 25.
• Karaman, B. ve Çerçioğlu, H. (2015). 0-1 hedef programlama destekli bütünleşik Ahp–Vikor yöntemi: Hastane yatırımı projeleri. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(4), 567-576. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/262287
• Kumar, S. (2006). Integrated Project evaluation and selection using multiple attribute decision-making technique. International Journal of Production Economics, 103 (1), 90-103.
• Macharis, C. and Bernardini, A. (2015). Reviewing the use of multi-criteria decision analysis for the evaluation of transport projects: Time for a multi-actor approach. Transp. Policy, 37, 177-186.
• Macura, D., Boškovi´c, B., Bojovi´c, N. and Milenkovi´c, M. (2011). A model for prioritization of rail infrastructure projects using ANP. Int. J. Transp. Econ., 38, 285-309.Maxim, A. (2014). Sustainability Assessment of Electricity Generation Technologies Using Weighted Multi-Criteria Decision Analysis. Energy Policy, 65, 284-297. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2013.09.059
• Opricovic, S. and Tzeng, G.H. (2004). Compromise Solution by MCDM Methods: a Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156, 445-455.
• Opricovic, S. and Tzeng, G.H. (2007). Extended VIKOR Method in Comparison with Other Outranking Methods. European Journal of Operational Research, 178, 514-529.
• Stojcetovic, B., Nikolic, D., Velinov, V., Bogdanovic, D. (2016). Application of İntegrated Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats and Analytic Hierarchy Process Methodology to Renewable Energy Project Selection in Serbia. Journal of Renewable and Sustainable Energy, 8(3), 035906. https://doi.org/10.1063/1.4950950
• Uçakçıoğlu, B. ve Eren, T. (2017). Hava Savunma Sanayinde Yatırım Projelerinin Çok Ölçütlü Karar Verme ve Hedef Programlama ile Seçimi. Journal of Aviation, 1(2), 39-63. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/386295
• Uysal, F. (2011), “Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Alternatiflerinin Seçimi için Graf Teori Ve Matris Yaklaşım.”, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13, 23. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/94939
• Van Laarhoven, P.J.M. and Pedrycz, W. (1983). A fuzzy extension of Saaty’s priority theory. Fuzzy Sets and Systems, 11, 229-241.
• Wang, B. (2018). Constructability analysis of monorail project. Pre-Project Planning & Constructablility Analysis. http://www.123seminarsonly.com/Seminar-Reports/2014-03/129660992-Constructability- Analysis-of-Monorail-Project.pdf.
• Yazdani-Chamzini, A., Fouladgar, M.M., Zavadskas, E.K., Moini, S. H.H. (2013). Selecting the Optimal Renewable Energy Using Multi Criteria Decision Making. Journal of Business Economics and Management, 14(5), 957-978. doi:10.3846/16111699.2013.766257