Turunçgil bahçelerinde kullanılan bazı ilaçların yaprakbiti parazitoitlerinden Lysiphlebus confusus Tremlay & Eady, Lysiphlebus fabarum (Marshall) ve Lysiphlebus testaceipes (Cresson) (Hymenoptera: Braconidae)’e karşı etkileri

Yıl 2012, Cilt: 36 Sayı: 1, 83 - 92, 01.02.2012

Serdar Satar Mehmet Karacaoğlu Gül Satar

Öz

Turunçgil bahçelerinde sık kullanılan insektisidlerden spirotetramat, pyriproxyfen, spinosad, chlorpyrifos- ethyl 480, parafinik mineral yağ ve mineral yağ gibi ilaçların laboratuvar koşullarında Lysiphlebus confusus Treamlay & Eady, L. fabarum (Marshall) ve L. testaceipes (Cresson)’in pupa ve erginlerine etkileri IOBC/WPRS standartlarına göre araştırılmıştır. Pupa dönemleri için daldırma, ergin dönemleri için ise kuru film yöntemi parzitoitlerin yaşam oranı ve üreme kapasitesi üzerine insektisidlerin potansiyel etkileri değerlendirilmek için kullanılmıştır. Lysiphlebus confusus, L. fabarum ve L. testaceipes’in pupa ve erginlerine ilaçların etkisi ile ilgili çalışmalar sonucunda, chlorpyrifos- ethyl 480, parafinik mineral yağ ve mineral yağın her üç parazitoitin pupa ve erginlerine IOBC’nin sınıf değerlerine göre çok etkili ve orta derecede etkili olduğu belirlenmiştir. Spinosad bu her üç türün pupalarına etkisiz, erginlerine ise çok ve orta derecede etkili olmuştur. Spirotetramat ve pyriproxyfe’nin etkisi ise diğer ilaçlara göre daha düşük olmuş ve her üç türün pupalarına etkisiz, erginlerine ise etkisiz ve az etkili olduğu belirlenmiştir. Chlorpyrifos- ethyl 480, parafinik mineral yağ ve mineral yağ ile pupa döneminde ilaçlanmış olan bireylerden canlı kalanlar da yumurta bırakmazken, spirotetramat, pyriproxyfen, spinosad ile ilaçlanmış bireylerden canlı kalanlar kontrol grubundakiler kadar yumurta bırakmışlardır. Spirotetramat ve pyriproxyfen ile ilaçlanan bireyler kontrol grubundakiler kadar yumurta bırakmışlardır

Anahtar Kelimeler

Lysiphlebus fabarum, Lysiphlebus confusus, Lysiphlebus testaceipes, yan etki, insektisitler

Side effect of some insecticide used in citrus orchard on aphid parasitoid, Lysiphlebus confusus Tremlay and Eady, Lysiphlebus fabarum (Marshall), and Lysiphlebus testaceipes (Cresson) (Hymenoptera: Braconidae)

Öz

The side effects of the most common used insecticides in citrus orchards such as spirotetramat, pyriproxyfen, spinosad, chlorpyrifos-ethyl 480, paraffinic mineral oil and mineral oil on pupa and adult stages of Lysiphlebus confusus Tremlay and Eady, L. fabarum (Marshall) and L. testaceipes (Cresson) were evaluated under guidelines of IOBC/WPRS. Contact toxicity on adult parasitoids and dipping method for pupal stage of parasitoids were used to evaluate potential adverse effects of insecticides on the survival and the reproductive capacity of the parasitoid. According to result of these study, chlorpyrifos-ethyl 480, paraffinic mineral oil and mineral oil are harmful and moderately harmful on pupa and adult stages of all three species according to IOBS classification. Spinosad is harmless on pupa stages, harmful and moderately harmful on adult stages of three species. Effect of spirotetramat and pyriproxyfen are lesser than other insecticides and harmless on pupa, harmless and slightly harmless on adult of three species. While the parasitoids exposed to Chlorpyrifos-ethyl 480, paraffinic mineral oil and mineral oil at pupa stages didn’t laid eggs, the parasitoids exposed to spirotetramat, pyriproxyfen, spinosad laid eggs as control groups.. Adult parasitoids subjected to spirotetramat and pyriproxyfen laid eggs as control groups.

Anahtar Kelimeler

Lysiphlebus fabarum, Lysiphlebus confusus, Lysiphlebus testaceipes, side effect, Insecticides

Kaynakça

• Abbott, W. S., 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticide. Journal Economic Entomology, 18: 265-267.
• Başpınar, H. & N. Uygun, 1990. “Akdeniz Bölgesi Turunçgil bahçelerinde yaygın olarak kullanılan bazı insektisidlerin Cryptolaemus montrouzieri Muls. ve Coccinella septempunctata (L.) (Coleoptera, Coccinellidae)'ya etkileri, 283-288”. Türkiye 2. Biyolojik Mücadele Kongresi (26-29 Eylül 1990, Ankara) Bildirileri, Entomoloji Derneği Yayın No:4, 330s.
• Başpınar, H. & N. Uygun, 1992. “Fluvalinate ve Fenitrothion' un yararlı böceklerden Chrysoperla carnea Steph. ve Leptomastix dactylopii Howard ' ye etkileri üzerinde araştırmalar, 239-249”. Türkiye II. Entomoloji Kongresi (28-31 Ocak 1992, Adana) Bildirileri, Entomoloji Derneği Yayın No: 5, 249s.
• Boller, E. F., H. Vogt, P. Ternes & C. Malavolta, 2005. Working document on selectivity of pesticides. Available at www.iobc.ch/2005/Working Document Pesticides_Explanations.pdf. (Date access; September 2010).
• Candolfi, M.P., S. Blümel, R. Forster, F. M. Bakker, C. Bakker, C. Grimm, S. A. Hassan, U. Heimbach, M. A. Mead- Brigggs, B. Beber, R. Schmuck, & H. Vogt, 2000. Guidelines to evaluate side-effects of plant protection products to non-target arthropods. IOBC, BART and EPPO Joint Initiative. IX + 158 pp., Gent, IOBC/WPRS, ISBN: 92-9067-129-7.
• Davies, R.A.H. & I.W. McLaren, 1977. Tolerance of Aphytis melinus DeBach (Hymenoptera: Aphelinidae) to 20 orchard chemical treatments in relation to integrated control of red scale, Aonidiella aurantii (Maskell) (Homoptera: Diaspididae). Australian Journal of Experimental Agriculture and Animal Husbandry, 17: 323– 328.
• Efe, E., Y. Bek & M. Şahin, 2000. SPSS’te Çözümleri ile İstatistik Yöntemler II.Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Rektörlüğü Yayın No: 73, Ders Kitapları Yayın No: 9, K.S.Ü. Basımevi, Kahramanmaraş. 214 s.
• Erkılıç, L., N. Uygun, M. Aytaş, N. Z. Tekeli & İ. Karaca, 1994. “Bazı tarımsal savaş ilaçlarının Chilocorus bipustulatus L. (Coleoptera: Coccinellidae) v e Cybocephalus fodori minor E. Y. (Coleoptera: Cybocephalidae)'a etkileri üzerinde araştırmalar, 471-480”. Türkiye III. Biyolojik Mücadele Kongresi (25-28 Ocak 1994, İzmir) Bildirileri,. Entomoloji Derneği Yayın No: 7, 575s.
• Gücük, M. & Z. Yoldaş, 2000. Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae)’nin parazitoiti Aphidius colemani Viereck (Hymenoptera: Braconidae)’ nin bazı biyolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 24(2): 143-152.
• Hassan, S. A., F. Bigler, P. Blaisinger, H. Bogenschutz, J. Brun, P. Chiverton, E. Dickler, M. A. Easterbrook, P. J. Edwards, W. D. Englert, S. J. Firth, P. Huang, C. Inglesfield, F. Klingauf, C. Kühner, M. S. ledieu, E. Nation, P. A. Oomen, W. P. J. Overmeer, P. Plevoets, J. N. Reboulet, W. Rieckman, L. Samsoe-Peterson, S. W. Shires, A. Staubli, J. Stevenson, J. J. Tuset, G. Vanwetswinkel & A. S. Van zon, 1985. Standard Method to Test The Side-Effect Of Pesticides On Natural Enemies Of Insect And Mites Developed By The IOBC/WPRS Bulletin 15: 214-215.
• Hassan, E., 1997. Chlorpyrifos toxicity to Aphytis lingnanensis Compere (Hymenoptera: Aphelinidae) a parasitoid of California red scale, Aonidiella aurantii (Mask.) in citrus. Zeitschrift fur Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz, 104:102–104.
• Jacas Miret, J. A. & F. Garcia-Mari, 2001. Side-effects of pesticidesn on selected natural enemies occurring in citrus in Spain. IOBC/WPRS Bulletin, 24(4): 103–112.
• Jackson, H. B., L. W. Coles, E. A. Wood, Jr. & R. D. Eikenbary, 1970. Parasites reared from the greenbug and corn leaf aphid in Oklahoma in 1968 and 1969. Journal Economic Entomology, 63: 733-736.
• Karacaoğlu, M. & S. Satar, 2010. Turunçgil bahçelerinde yaprakbiti parazitoiti Binodoxys angelicae (Haliday) (Hymenoptera: Braconidae)’ya bazı insektisitlerin etkileri Bitki Koruma Bülteni, 50(4): 201–211.
• Longley, M., 1999. A review of pesticide effects upon immature aphid parasitoids within mummified hosts. International Journal of Pest Management, 45 (2): 139-145.
• Michaud, J. P. & A. K. Grant, 2003. IPM-compatibility of foliar insecticides for citrus: Indices derived from toxicity to beneficial insects from four orders. Journal of Insect Science 3.18. Available online: http://insectscience.org/3.18/ (Acess date: September 2010).
• Morse, J. G. & T. S. Jr. Bellows, 1986. Toxicity of major citrus pesticides to Aphytis melinus Hymenoptera Aphelinidae and Cryptolaemus montrouzieri Coleoptera Coccinellidae. Journal Economic Entomology, 79:311–314.
• Sterk, G., S. A. Hasssan, M. Baillod, F. Bakker, F. Bigler, S. Blu¨mel, H. Bogenschu¨tz, E. Boller, B. Bromand, J. Brun, JNM. Calis, J. Coremans-Pelseneer, C. Duso, A. Garrido, A. Grove, U. Heimbach, H. Hokkanen, J. Jacas, GB. Lewis, L. Moreth, L. Polgar, L. Roversti, L. Samsİe-Petersen, B. Sauphanor, L. Schaub, A. Sta¨ubli, JJ. Tuset, A. Vainio, M. van de Viere, G. Viggiani, E. Vin˜uela & H. Vogt, 1999. Results of the seventh joint pesticide testing programme carried out by the IOBC/WPRS-Working group ‘‘Pesticides and beneficial organisms’’. BioControl, 44: 99–117.
• Suma, P., L. Zappala, G. Mazzeo, & G. Siscaro, 2009. Lethal and sub-lethal effects of insecticides on natural enemies of citrus scale pests. BioControl, 54: 651-661.
• Prabhaker, N., J. G. Morse, S. J. Castle, S. E. Naranjo & T. J. Henneberry, 2007. Toxicity of Seven Foliar Insecticides to Four Insect Parasitoids Attacking Citrus and Cotton Pests. Journal Economic Entomology, 100(4): 1053– 1061pp.
• Polgar, L., 1988. Guideline for testing, the effect of pesticides on Aphidius matricaria Hal. (Hym.: Aphelenidae). In working group “Pesticides and Benificial Organisms”, Bulletin SROP/WPRS, (1988/XI/4), 29–34.
• Satar, S., N. Uygun, G. Demirhan & M. Karacaoğlu, 2009. Turunçgil Bahçelerinde Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae)’nin parazitoitlerinden Lysiphlebus confusus Tremblay and Eady, Lysiphlebus fabarum (Marshall) ve Lysiphlebus testaceipes (Cresson) (Hymenoptera: Braconidae: Aphidiinae)’nin biyolojik mücadele kullanılma olanakları üzerinde araştırmalar (Yayınlanmamış TÜBİTAK raporu) 106s.
• Uygun, N., İ. Karaca & M. R. Ulusoy, 1992. “Türkiye' de turunçgil zararlılarına karşı entegre savaş çalışmaları, 95- 108”. Uluslararası Entegre Zirai Mücadele Sempozyumu (15-17 Ekim 1992, İzmir) Bildirileri,. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Bornova - İzmir, Yayın No: 92-1, 258s.
• Uygun, N., Ç. Şengonca., M. R. Ulusoy & U. Kersting, 1994. Toxicity of some pesticides to Eretmocerus debachi (Hymenoptera: Aphelinidae), an important parasitoid of Parabemisia myricae (Homoptera : Aleyrodidae). Bulletin of Entomological Research, 84, 119-122.
• Uygun, N., 2001. Türkiye Turunçgil Bahçelerinde Entegre Mücadele (Zararlılar, Nematodlar, Hastalıklar, Yabancıotlar), TUBİTAK, Türkiye Tarımsal Araştırma Projesi Yayınları, Ankara, 157 s.
• Uygun, N. & S. Satar, 2007. The current situation of citrus pest and their control methods in Turkey. Integrated Control in Citrus Fruit Crops IOBC/WPRS, 38: 2-9.
• Uygun, N., M. R. Ulusoy, İ. Karaca, & S. Satar, 2010. Meyve ve Bağ Zararlıları. Çukurova Üniversitesi Yayınları, Özyurt Matbaacılık, Adana, 24-32s.
• Yumruktepe, R. & N. Uygun, 1994. “Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerinde saptanan yaprakbiti (Homoptera: Aphididae) türleri ve doğal düşmanları, 1-12”. Türkiye III. Biyolojik Mücadele Kongresi (25-28 Ocak 1994, İzmir) Bildirileri, Entomoloji Derneği Yayın No:7, 575s.
• Yiğit, A., R. Canhilal & A. Kişmir, 1992. “Turunçgil unlubitinin bazı avcı böcek ve parazitoidlerine bazı pestisitlerin etkileri üzerine çalışmalar, 251-255”. Türkiye II. Entomoloji Kongresi (28-31 Ocak 1992, Adana) Bildirileri, Entomoloji Derneği Yayın No: 5, 249s.