Turkishness in Nihal Atsız’s Ideas and the Crossroads of the Nationalist Movement

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 784 - 797, 30.09.2022

Sezen Ravanoğlu Yılmaz

https://doi.org/10.30784/epfad.1128529

Öz

This study aims to reveal the fundamental differences between, as one of the most remarkable figures of Turkish nationalism, Nihal Atsız’s understanding of Turkism based on racist-Turanist ideas and the conception of Turkism that was idealized and adopted under the roof of CKMP (Republican Peasant Nation Party)-MHP (Nationalist Movement Party) led by Alparslan Türkeş after 1965. On the one hand, the ideas and writings of Atsız, who were always welcomed with sympathy by radical nationalist groups both during his lifetime and after his death, with his attitude that sees no harm in expressing his racist ideas openly, provides the most radical examples of the Turkish right and Turkish nationalism. So much so that the reflection of Atsız's thoughts in the mindset of radical nationalists can still be seen in the social base of the MHP today. On the other hand, some differences of opinion between Atsız’s Turkist group and Türkeş’s MHP refer to a turning point in the direction of the fundamentalist nationalism in Turkey. In this framework, this article examines the issues on which these two fundamentalist nationalist lines differ, under the headings of Islam, Turkism, the Kurdish issue and organizational structure, while taking into account the discourse adopted by Atsız and Türkeş, comparatively.  

Anahtar Kelimeler

Turkism, Turanism, Turkish nationalism, Ethnic nationalism, Nihal Atsiz, Nationalist Movement, Nationalist Movement Party

Nihal Atsız Türkçülüğü ve Milliyetçi Hareketin Yol Ayrımı

Öz

Bu çalışma, etnisiteye dayalı Türk milliyetçiliğinin önemli figürlerinden olan Nihal Atsız’ın ırkçı-Turancı fikirleri çerçevesinde kavramsallaştırdığı Türkçülük ile 1965 sonrasında Alparslan Türkeş önderliğinde CKMP (Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi)-MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) çatısı altında idealize edilen ve kitleselleşmeyi arzulayan Türkçülük anlayışı arasındaki temel farklılıkları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Irkçı fikirlerini açıktan beyan etmekte hiçbir beis görmeyen tavrıyla hem yaşadığı dönemde hem de ölümünden sonra radikal milliyetçi gruplar tarafından her zaman sempati ile karşılanan Atsız’ın fikirleri ve yazıları Türk sağının ve Türk milliyetçiliğinin en radikal örneklerini sunar. Öyle ki, Atsız’ın düşüncelerinin radikal milliyetçilerin zihniyet kodlarındaki yansımasını bugün hala MHP’nin toplumsal tabanında görmek mümkündür. Öte yandan, Atsız’ın başını çektiği soy Türkçü grup ile 1970’lerin MHP’sini inşa eden kadroların arasındaki bir takım fikir ayrılıklarının, köktenci milliyetçiliğin Türkiye’deki seyrine damga vurduğu söylenebilir. Bu makale, bu iki kökten milliyetçi çizginin ayrı düştüğü konuları, İslam, Türkçülük, Kürt meselesi ve örgütsel yapılanma başlıkları altında incelemekte, bunu yaparken parti tabanında var olan zihniyet kalıplarından ziyade, partinin üst kadrolarının benimsediği söylem ve uyguladıkları pratikleri dikkate almaktadır. Dolayısıyla, MHP’nin kurumsallaşması ve kitleselleşmesi sürecinin ana aktörü olarak görebileceğimiz Alparslan Türkeş’in ve bu kurumsallaşmanın ideolojik altyapısının hazırlanmasında büyük rol oynayan Nihal Atsız’ın bahsi geçen bu dört mesele hakkındaki görüşlerini karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçülük, Turancılık, Türk milliyetçiliği, Etnik milliyetçilik, Nihal Atsız, Milliyetçi Hareket

Kaynakça

• Arıkan, E.B. (2008). Türk sağının Türk sorunu: Milliyetçi Hareket Partisi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Arslan, E. (2009). Türkiye’de ırkçılık. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 4 milliyetçilik içinde (s. 409- 426). İstanbul: İletişim.
• Atsız, H.N. (1934, Mart). Komünist, Yahudi ve dalkavuk. Orhun, 5. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1940). İçimizdeki şeytanlar broşürü. İstanbul. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1942a, Mart). Türk gençliği nasıl yetişmeli. Çınaraltı, 35. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1942b, Nisan). Gençlik ve ahlak. Bozkurt, 7. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1943, Şubat). Türk kızları nasıl yetiştirilmeli. Orhun, 13. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1950, Ekim). Türkçü kimdir? Orkun, 3. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1951, Şubat). Faruk Nafiz’e bir ihtar. Orkun, 19. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1963, Nisan). Turancılık. Ötüken, 6. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1964a, Mayıs). Sosyaliz maskaralığı. Ötüken, 5. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1964b, Nisan). İslam birliği kuruntusu. Ötüken, 4. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1965a, Kasım). Milli savunma gücünün yok edilmesi. Ötüken, 23. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1965b, Ocak). Antika komünistler. Ötüken, 13. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1967a, Haziran). Kızıl Kürtlerin yaygarası. Ötüken, 42. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1967b, Nisan). Konuşmalar 1. Ötüken, 40. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1968, Mart). Turancılık romantik bir hayal değildir. Ötüken, 3. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1970a, Mart). Türkçülüğe karşı yobazlık. Ötüken, 75. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1970b, Kasım). Yobazlık bir fikir müstehasesidir. Ötüken, 11. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1970c, Şubat). Türkçülük ve siyaset. Ötüken, 104. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1972, Ocak). Milli değerler ve milli ruh. Ötüken, 92. Erişim adresi: https://huseyinnihalatsiz.com/
• Atsız, H.N. (1992a). Makaleler 3. İstanbul: Baysan.
• Atsız, H.N. (1992b). Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Atsız, H.N. (2011). Turancılık milli değerler ve gençlik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bakırezer, G. (2009). Nihal Atsız. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 4 milliyetçilik içinde (s. 352- 357). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (2003). Nationalist discourse in Turkey. The South Atlantic Quarterly, 102(2/3), 433-451. https://doi.org/10.1215/00382876-102-2-3-433
• Bora, T. (2009). Sunuş. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 4 milliyetçilik içinde (s. 15- 22). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (2009). Türkiye’de faşist ideoloji. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 9 dönemler ve zihniyetler içinde (s. 349- 369). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. ve Can, K. (2000). Devlet, ocak, dergah. İstanbul: İletişim.
• Bora, T. ve Can, K. (2011). Devlet ve kuzgun. İstanbul: İletişim.
• Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi. (1965). 1965 Seçim Bildirgesi. Erişim adresi: <https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/788/197600487_1965.pdf?sequence=1&isAllowed=y>
• Erken, A. (2014). Ideological construction of the politics of nationalism in Turkey: The Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), 1965–1980. Nationalism and Ethnic Politics, 20(2). https://doi.org/10.1080/13537113.2014.909159
• Ertekin, O. (2009). Cumhuriyet döneminde Türkçülüğün çatallanan yolları. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 4 milliyetçilik içinde (s. 345- 387). İstanbul: İletişim. Özdoğan, G.G. (2006). “Turan”dan “Bozkurt”a. İstanbul: İletişim.
• Saraçoğlu, C. (2004). Ülkücü hareketin bilinçaltı olarak Nihal Atsız. Toplum ve Bilim, 100, 100-114.
• Türkeş, A. (1967). Dokuz ışık. İstanbul: Sulhi Garan.
• Uzer, U. (2002). Racism in Turkey: The case of Huseyin Nihal Atsiz. Journal of Muslim Minority Affairs, 22(1), 119-130. https://doi.org/10.1080/13602000220124863
• Yeğen, M. (2009). Türk milliyetçiliği ve Kürt sorunu. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 4 milliyetçilik içinde (s. 880- 892). İstanbul: İletişim.