Kamu Çevre Koruma Harcamalarının Atık Emisyonuna Etkileri: Büyükşehir Statüsündeki Mahalli İdareler Temelinde Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 575 - 597, 30.09.2024

Bilgen Taşdoğan

https://doi.org/10.30784/epfad.1516730

Öz

Bu çalışmada “ortak finansman ilkesi” temelinde çevre koruma harcamaları üzerinde durulmaktadır. Türkiye’de toplam çevre koruma harcamaları içinde özel sektörün payı kamuya göre daha fazladır. Fakat, çevrenin kamusal mal kabul edilmesi ve çevre kirliliğinin yarattığı dışsallık piyasa mekanizması ile azaltılmamaktadır. Yürürlükteki mevzuatlar gereği kamunun yaptığı çevre koruma harcamalarının büyük oranda belediyeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu noktayı ele alan çalışma, 2013-2021 dönemi için 30 büyükşehiri iki alt gruba ayırarak analiz etmektedir. 2012 yılı öncesi büyükşehir statüsü kazanan 16 il ve 2012 sonrası büyükşehir olan 14 ilin değerlendirilmesinden elde edilen bulgulara göre; 16 il mahalli idaresinin atık emisyonunu azaltabilmek için atık yönetimi harcamalarına ek olarak toprak, yeraltı ve yüzey sularının korunması ve kalitesinin iyileştirilmesi harcamalarına da daha fazla kaynak ayırarak atık emisyonunun azaltılmasına daha fazla katkı sağlamaktadır. 2012 yılı sonrası büyükşehir statüsü kazanan 14 ilde yapılan atık emisyonunun azaltılmasına yönelik kamu harcamalarının atık emisyonlarını azaltıcı etkisinin, 16 ile göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla kamu kaynaklarının daha etkin kullanımı ve çevre kirliliğini önleme çalışmalarının daha verimli olması için, 14 belediyenin atık yönetimi uygulamalarını ve emisyonu azaltıcı tedbirlerini, 16 ildeki uygulamaları takip ederek iyileştirmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Koruma Harcamaları, Atık Yönetimi, Hava Kirliliği, Kamu Ekonomisi

The Effects of Public Environmental Protection Expenditures on Waste Emissions: An Analysis Based on Local Authorities with Metropolitan Status

Öz

This study focuses on environmental protection expenditures based on the "co-financing principle". In Turkey, the share of the private sector in total environmental protection expenditures is higher than the public sector. However, the environment is considered as a public good, and the externality created by environmental pollution is not reduced by the market mechanism. According to the legislation in force, the majority of public environmental protection expenditures are made by municipalities. In this point, the study analyzes 30 metropolitan cities by dividing them into two sub-groups for the period of 2013-2021. According to the findings obtained from the evaluation of 16 cities that gained metropolitan status before 2012 and 14 cities that became metropolitan after 2012; municipalities of 16 cities have more contribution to the reduction of waste emission by allocating more financial resources for the protection and quality improvement of soil, groundwater and surface water in addition to waste management expenditures. The waste emission reduction effect of the public expenditures on reducing the waste emission in 14 cities that gained metropolitan status after 2012 had a lower impact than in 16 cities. Therefore, for more efficient use of public resources and more effective pollution prevention efforts, 14 municipalities should improve their waste management practices and emission reduction measures by following the practices in 16 cities.

Anahtar Kelimeler

Environmental Protection Expenditures, Waste Management, Air Pollution, Public Economy

Kaynakça

• Adewuyi, A.O. (2016). Effects of public and private expenditures on environmental pollution: A dynamic heterogeneous panel data analysis, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 65, 489-506. https://doi.org/10.1016/j.rser.2016.06.090
• Akıncı, M., Akıncı, G.Y. ve Yılmaz, Ö. (2014). Sendikal hareketlerin iki yüzü: OECD ülkelerinde iktisadi büyüme üzerindeki etkilerin analizi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 1-27. https://doi.org/10.17065/huiibf.96868
• Arrow, K.J. (1985). The potential and limits of the market in resource allocations. In G.R. Feiwel (Ed.), Issues in contemporary microeconomics and welfare (pp. 107-124). London: Macmillan.
• Ataç, E. (2007). Maliye politikası. Eskişehir: TC. Anadolu Üniversitesi Yayınları (No. 1580).
• Baltagi, B.H. (2001). Econometric analysis of panel data. UK: John Wiley & Sons Ltd.
• Baumol, W.J. (1964). External economies and second order optimality conditions. The American Economic Review, 54(4), 358-372. https://doi.org/10.2307/3145680
• Bayram, V. (2023). Döngüsel ekonomiye geçiş: İşletme stratejilerinde çevre koruma harcamalarının ve yatırımlarının önemi. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kared/
• Bernauer, T. and Koubi, V. (2006). States as providers of public goods: How does government size affect environmental quality (CIS Working Paper No. 14). Retrieved from https://www.research-collection.ethz.ch/bitstream/handle/20.500.11850/149876/eth-29565-01.pdf
• Bithas, K. (2011). Sustainability and externalities: Is the internalization of externalities a sufficient condition for sustainability? Ecology Economics, 70(10), 1703-1706. http://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2011.05.014
• Broniewicz, E. (2011). Environmental protection expenditure in European Union. Environmental Management in Practice, 21(36), 2-28. https://doi.org/10.5772/18110
• Buchanan, M. (2008). Rent seeking and profit seeking. In R.D. Congleton, A.L. Hillman and K.A. Konrad (Eds.), 40 years of research on rent seeking (pp. 55-67). Berlin: Springer.
• Bulutoğlu, K. (1981). Kamu ekonomisine giriş. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Choi, I. (2001). Unit root tests for panel data. Journal of International Money and Finance, 20, 249-272. https://doi.org/10.1016/S0261-5606(00)00048-6
• Çemrek, F. ve Burhan, E. (2014). Petrol tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin panel veri analizi ile incelenmesi: Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 47-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/uaifd/
• Çiçekalan, B., Özgün, H. ve Öztürk, İ. (2019). Türkiye’de ve dünyada çevre koruma harcamalarının mukayeseli değerlendirilmesi. Konya Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(4), 729-741. https://doi.org/10.36306/konjes.654886
• Deng, H., Zheng, X., Huang, N. and Li, F. (2012). Strategic interaction in spending on environmental protection: Spatial evidence from Chinese cities. China & World Economy, 20(5), 103-120. https://doi.org/1749-124X.2012.01304
• El Hanande, A. and El-Zein, A. (2009). Strategies for the municipal waste management system to take advantage of carbon trading under competing policies: The role of energy from waste in Sydney. Waste Management, 29(7), 2188-2194. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2009.03.002
• Ercolano, S. and Romano, O. (2018). Spending for the environment: General government expenditure trends in Europe. Social Indicators Research, 138(3), 1145-1169. https://doi.org/10.1007/s11205-017-1695-0
• Greenee, W.H. (2003). Econometric analysis. New York: Prentice Hall.
• Halkos, G. and Paizanos, E.A. (2014). Exploring the effect of economic growth and government expenditure on the environment (MRNA Paper No. 56084). Retrieved from https://mpra.ub.uni-muenchen.de/56084/1/MPRA_paper_56084.pdf
• Halkos, G.E. and Paizanos, E.A. (2013). The effect of government ex-penditure on the environment: An empirical investigation. Ecological Economics, 91, 48-56. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2013.04.002
• Halkos, G.E. and Paizanos, E.A. (2017). The channels of the effect of government expenditure on the environment: Evidence using dynamic panel data. Journal of Environmental Planning and Management, 60, 135–157. https://doi.org/10.1080/09640568.2016.1145107
• Hausman, J. (1979). Specification tests in econometrics. Econometrica, 46(6), 1251–1271. doi:10.4236/ojapps.2015.512081
• Hausman, J. and Taylor, W. (1981). Panel data and unobservable individual effects. Econometrica, 49(6), 1377-1397. https://doi.org/10.2307/1911406
• He, L., Yin, F., Zhong, Z. and Ding, Z. (2017). The impact of local government investment on the carbon emissions reduction effect: An empirical analysis of panel data from 30 provinces and municipalities in China. PLoS OnE, 12(7), e0180946. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0180946
• Hua, Y., Rui, X. and Yaqin, S. (2018). Fiscal spending and air pollution in Chinese cities: Identifying composition and technique effects. China Economic Review, 47, 156-169. doi:10.1016/j.chieco.2017.09.007
• Islam, A.M. and López, R.E. (2015). Government spending and air pollution in the US. International Review of Environmental and Resource Economics, 8(2), 139-189. https://doi.org/10.1561/101.00000068
• Kennedy, P. (2006). Ekonometri kılavuzu (Çev. M. Sarımeşeli ve Ş. Açıkgöz). Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Kete, H., Aydın, M.S. ve Kaya, H. (2017). Çevre sorunları ile mücadelede maliye politikaları. Journal of Life Economics, 4(2), 168-191. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jlecon/
• Kızıltan, M. ve Yereli, A.B. (2023). Belediyelerin çevre koruma harcamaları üzerinde sanayileşmenin etkilerinin mekânsal analizi: Türkiye örneği. Sosyoekonomi, 31(55), 397-416. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.01.20
• Kirmanoğlu, H. (2017). Kamu ekonomisi analizi. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Levin, A., Lin, C.F. and Chu, C.S.J. (2002). Unit root tests in panel data: Asymptotic and finite-sample properties. Journal of Econometrics 108, 1–24. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(01)00098-7
• López, R., Galinato, G.I. and Islam, A. (2011). Fiscal spending and the environment: Theory and empirics. Journal of Environmental Economics and Management, 62(2), 180-198. https://doi.org/10.1016/j.jeem.2011.03.001
• López, R.E. and Palacios, A. (2010). Have government spending and energy tax policies contributed to make Europe environmentally cleaner? (AgEcon Working Paper No. 10-06). https://doi.org/10.22004/ag.econ.94795
• Maddala, G.S. and Wu, S. (1999). A comperative study of unit root tests with panel data a new simple test. Oxford Bulletin of Economics and Statitics, 6(Special Issue), 631-652. http://dx.doi.org/10.1111/1468-0084.61
• Mutlu, A. (2002). Çevre ekonomisi politikalar uygulamalar ve Türkiye. İstanbul: Marmara Üniversitesi İİBF Yayınları.
• Mutlu, A. (2006). Küresel kamusal mallar bağlamında sağlık hizmetleri ve çevre kirlenmesi, üretim, finansman ve yönetim sorunları. Maliye Dergisi, 150, 53-78. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/
• Rosen, S. (2002). Markets and diversity. American Economic Review, 92(1), 1-15. https://doi.org/10.1257/000282802760015577
• Saud, M.A., Guo, P., Haq, I.U., Pan, G. and Khan, A. (2019). Do government expenditure and financial development impede environmental degradation in Venezuela? PLoS One, 14(1), e0210255. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0210255
• Soukopova, J. and Bakos, E. (2013). Environmental protection expenditure: Ex-post evaluation (SSRN Working Paper No. 2274453). Retrieved from https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2274453
• Soukopová, J. and Struk, M. (2011). Methodology for the efficiency evaluation of the municipal environmental protection expenditure environmental software systems: Frameworks of environment. IFIP Advances in Information Communication Technology, 359, 327-340. Retrieved from https://inria.hal.science/hal-01569189
• Stiglitz, J.E. (1994). Kamu kesimi ekonomisi (Çev. Ö.F. Batırel). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Tatoğlu, F.Y. (2007). Satın alma gücü paritesinin uzun dönemde geçerliliğinin panel birim kök testleri ile sınanması. TÜİK İstatistik Araştırma Dergisi, 5(1), 65-74. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jsstr/
• Tatoğlu, F.Y. (2012). Panel veri ekonometrisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Toprak, D. (2006). Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde çevre politikaları ve mali araçlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4),1 46-169. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe
• TÜİK. (2022a). Çevre koruma harcama istatistikleri [Veri seti]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cevre-Koruma-Harcama-Istatistikleri-2022-1
• TÜİK. (2022b). Nüfus ve demografi [Veri seti]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109
• TÜİK. (2022c). Sera gazı emisyon istatistikleri [Veri seti]. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sera-Gazi-Emisyon-Istatistikleri-1990-2022-53701
• Ullah, S., Majeed, M.T. and Chishti, M.Z. (2020). Examining the asymmetric effects of fiscal policy instruments on environmental quality in Asian economies. Environmental Science and Pollution Research, 27, 38287–38299. https://doi.org/10.1007/s11356-020-09859-x
• UN. (1997). Glossary of environment statistics, studies in methods. Retrieved from https://unstats.un.org/unsd/environmentgl/
• Uslu, O. (1996). Çevresel etki değerlendirmesi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Yalçın, A.Z. ve Gök, M. (2015). Avrupa Birliği ve Türkiye’de kamu çevre koruma harcamalarının analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25), 65-89. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2015.11.25.783
• Yang, G., Zhang, Q., Zhao, Z. and Zhou, C. (2023). How does the “zerowaste city” strategy contribute to carbon footprint reduction in China? Waste Management, 156, 227-235. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2022.11.032
• Yıldız, N. (2005). Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde çevre politikalarının karşılaştırmalı analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 164-173. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/trakyasobed/
• Zhang, Q.S., Zhang, S., Ding, Z. and Hao, Y. (2017). Does government expenditure affect environmental quality: Empirical evidence using Chinese city-level data. Journal of Cleaner Production, 161, 143-152. 10.1016/j.jclepro.2017.05.096
• Zhou, C. and Zhang, X. (2020). Measuring the efficiency of fiscal policies for environmental pollution control and the spatial effect of fiscal decentralization in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(23), 8974. https://doi.org/10.3390/ijerph17238974
• 6360 Sayılı Kanun. (2012, 12 Aralık). 6360 sayılı On dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2012, 12 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 28489). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6360.pdf