The Relationship between Digitalization and the Natural Resource Curse Approach: OAPEC Countries

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 4, 896 - 924, 31.12.2024

Sena Başar , Nurgün Topallı

https://doi.org/10.30784/epfad.1563611

Öz

Today, it is accepted that digitalization increases the welfare of societies by improving the quality of life. However, it is debated whether the relationship between digitalization and development is similar for all countries. Whether the natural resource curse is valid, especially for countries rich in natural resources, remains important within the scope of digitalization and development. In the study, countries were divided into two groups. Group 1 countries include Qatar, Saudi Arabia, Kuwait, Bahrain, and the United Arab Emirates. These countries are relatively rich in terms of oil. Group 2 countries include Norway, South Korea, Japan, Switzerland, the United States, and Germany, which have high development rates. In the study, the relationship between digitalization and development of the relevant countries for the period 2000-2021 was analyzed using the Konya (2006) causality test. As a result of the study, it was concluded that the causality relationship between digitalization and development was at a relatively lower level in Group 1 countries than in Group 2 countries. While the natural resource curse approach is valid in Group 1 countries, which are rich in natural resources, it has been determined that developed countries are more positively affected by the digitalization process.

Anahtar Kelimeler

Digitalization, Development, OAPEC Countries, Konya (2006) Causality

Dijitalleşme ve Doğal Kaynak Laneti Yaklaşımı İlişkisi: OAPEC Ülkeleri

Öz

Günümüzde dijitalleşmenin yaşam kalitesini artırarak toplumların refahını yükselttiği kabul edilmektedir. Ancak dijitalleşme ve kalkınma ilişkisinin tüm ülkeler için benzer olup olmadığı tartışılmaktadır. Özellikle doğal kaynak bakımından zengin olan ülkeler açısından doğal kaynak lanetinin geçerli olup olmadığı, dijitalleşme ve kalkınma kapsamında, önemini korumaktadır. Çalışmada ülkeler ikiye ayrılarak incelenmiştir. Grup 1 ülkeleri Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden oluşmaktadır. Bu ülkeler petrol açısından göreceli zengin ülkelerdir. Grup 2 ülkeleri arasında ise yüksek kalkınma oranlarına sahip Norveç, Güney Kore, Japonya, İsviçre, Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya yer almaktadır. Çalışmada ilgili ülkelerin 2000-2021 dönemi için dijitalleşme ve kalkınma ilişkisi Konya (2006) nedensellik testi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda dijitalleşme ve kalkınma arasında tespit edilen nedensellik ilişkisinin Grup 1 ülkelerinde Grup 2 ülkelerine göre göreceli olarak düşük düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Doğal kaynak bakımından zengin olan Grup 1 ülkelerinde doğal kaynak laneti yaklaşımı geçerli iken dijitalleşme sürecinden kalkınmış ülkelerin daha çok olumlu etkilendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijitaleşme, Kalkınma, OAPEC Ülkeleri, Konya (2006) Nedensellik

Kaynakça

• Akçura, E. (2019). Designing an oil curse index (oci): Measuring the oil curse tendency of the countries within an economic growth perspective (Unpublished doctoral dissertation). İzmir University of Economics, İzmir.
• Akyol, H., Akar, T. ve Akar, G. (2023). Dijitalleşme ve ekonomik büyüme: AB ülkelerinden yeni kanıtlar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi BAUNSOBED, 26(49), 99-114. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1234251
• Alexeev, M. and Conrad, R. (2011). The natural resource curse and economic transition. Economic Systems, 35(4), 445-461. https://doi.org/10.1016/j.ecosys.2010.10.003
• Alptekin, Z.M. (2020). Dijitalleşme ve dijital sosyal sorumluluk iletişimi. Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 3(2), 136-155. https://doi.org/10.33464/mediaj.829079
• Altay Topçu, B. (2021). Dijital ekonomi ve göstergelerinin sürdürülebilir kalkınma üzerindeki etkisi: AB ülkeleri örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(2), 455-465. https://doi.org/10.33712/mana.958754
• Aly, H. (2022). Digital transformation, development and productivity in developing countries: Is artificial intelligence a curse or a blessing? Review of Economics and Political Science, 7(4), 238-256. https://doi.org/10.1108/REPS-11-2019-0145
• Aykırı, M. ve Bulut, Ö.U. (2018). İnsani gelişme endeksi, inovasyon ve büyümenin nedensellik analizi. A. Karakaş ve C. İyem (Ed.), IV. International Caucas-Central Asia Foreign Trade and Logistics Congress Proceeding Book kitabı içinde (1073-1079). IV. Uluslararası Kafkasya-Orta Asya Dış Ticaret ve Lojistik Kongresi’nde sunulan bildiri, Didim, Aydın.
• Bakırtaş, T. ve Ustaömer, K. (2019). Türkiye’nin bankacılık sektöründe dijitalleşme olgusu. Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, 3(1), 1-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jebm/
• Bal, H. and Palandökenlier, B. (2021). Is the resource curse thesis affect only least developed countries? examples from resource-rich developed countries. Paper presented at the International Conference of Eurasian Economies. Istanbul, Türkiye. https://doi.org/10.36880/C13.02514
• Baloğlu, Ö.Ö. (2023). Teknolojik bir dönüşüm olarak dijitalleşme kavramı ve etkileri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 1189-1210. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1276723
• Behera, J. and Sahoo, D. (2022). Asymmetric relationships between information and communication technology (ICT), globalization, and human development in India: Evidence from non-linear ardl analysis. Journal of Economic Structures, 11(1), 10. https://doi.org/10.1186/s40008-022-00269-5
• Bozkurt, A., Hamutoğlu, N.B., Liman Kabak, A., Taşçı, G. ve Akyul, M. (2021). Dijital bilgi çağı: Dijital toplum, dijital dönüşüm, dijital eğitim ve dijital yeterlilikler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(2), 35-63. https://doi.org/10.51948/auad.911584
• Breusch, T.S. and Pagan, A.R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253. https://doi.org/10.2307/2297111
• Brooks, S.M. and Marcus, J.K. (2016). Oil and democracy: Endogenous natural resources and the political “resource curse”. International Organization, 70(2), 279-311. https://doi.org/10.1017/S0020818316000072
• Çalapkulu, S. (2021). Sanayi devrimleri ve endüstri 4.0. Erişim adresi: https://www.baretdergisi.com
• Çamkaya, S. (2023). Doğal kaynaklar ve beşeri sermaye ekonomik büyüme üzerinde etkili mi? MINT ülkeleri için kaynak laneti hipotezi bakımından bir inceleme. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 8(4), 729-748. https://doi.org/10.30784/epfad.1322739
• David, O.O. (2019). Nexus between telecommunication infastructures, economic growth and development in Africa: Panel vector autoregression (P-VAR) analysis. Telecommunications Policy, 43(8), 101816. https://doi.org/10.1016/j.telpol.2019.03.005
• Davutoğlu, N.A. (2020). Üçüncü ve dördüncü sanayi devrimleri arasındaki temel ve sistematik farklılıkların determinist bir yaklaşımla analizi. Management and Political Sciences Review, 2(1), 176-194. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/mpsr/
• Demirkıran, S.B., Beyoğlu, A., Terzioğlu, M.K. ve Yaşar, A. (2022). Sürdürülebilir kalkınma odaklı dijitalleşme belirleyicilerinin verimlilik üzerindeki etkilerinin yapay sinir ağları ile sınıflandırılması. Verimlilik Dergisi, (Dijital Dönüşüm ve Verimlilik Özel Sayısı), 30-47. https://doi.org/10.51551/verimlilik.988286
• Dikkaya, M. ve Aytekin, İ. (2019). Bilgi iletişim teknolojileri ve dijital ekonomi: Avrupa Birliği ve Türkiye. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1279-1299. doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.08.1166
• Doğan, B.B. (2011). Kalkınma iktisadının XX. yüzyıldaki gelişim süreci, iktisat politikalarına etkisi ve son on yıllık konjonktürün disiplinin geleceğine olası etkileri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 41-83. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kosbed/
• Erbay, R., Tulgar, D. ve Özden, M. (2018). Dijital ekonomi ve dijitalleşmenin ekonomik açıdan sonuçları. D. Nikoloski, D.K. Dimitrov ve R. Yılmaz (Ed.), X. International Balkan and Near Eastern Social Science Congress Series Proceeding Book içinde (s. 329-334). X. International Balkan and Near Eastern Social Science Congress Series’te sunulan bildiri. Ohrid, Makedonya.
• Ersungur, Ş. (1994). İktisadi kalkınma ve teknoloji. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(3-4), 41-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/
• Frankel, J.A. (2010). The natural resource curse: A survey (NBER Working Paper No. 15836). Retrieved from http://www.nber.org/papers/w15836
• Gedikli, A. (2020). An investigation of the reasons for the naturel resources curse: Selected country cases. Business and Economics Research Journal, 11(1), 15-31. doi: 10.20409/berj.2019.230
• Goldfarb, A., Greenstein, S.M. and Tucker, C.E. (2015). Economic analysis of the digital economy. The University of Chiago Press: Chiago and London.
• Gomes, S., Lopes, J. M. and Ferreira, L. (2022). The impact of the digital economy on economic growth: The case of OECD countries. Revista de Administração Mackenzie, 23(6), eRAMD220029. https://doi.org/doi:10.1590/1678-6971/eRAMD220029.en
• Günay, D. (2002). Sanayi ve sanayi tarihi. Mimar ve Mühendis Dergisi, 31, 8-14. Erişim adresi: avys.omu.edu.tr
• Hacıimamoğlu, T. (2021). “Finansal Kaynak Laneti” hipotezinin analizi: BRICS ülkeleri örneği. Ekonomi Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6(3), 862-881. https://doi.org/10.30784/epfad.1009614
• Hardy, A. (1980). The role of the telephone in economic development. Telocommunication Policy, 4(4), 278-286. https://doi.org/10.1016/0308-5961(80)90044-0
• IMF. (2018). Measuring the digital economy (IMF Policy Paper). Retrieved from https://www.imf.org/en/Publications/Policy-Papers/Issues/2018/04/03/022818-measuring-the-digital-economy
• Işık, N. ve Kılınç, E.C. (2013). Bilgi ekonomisi ve iktisadi büyüme: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F Dergisi, 26, 21-54. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/auiibfd/
• ITU. (2023). The world’s richest source of ICT statistics and regulatory information. Retrieved from https://datahub.itu.int
• İyigüngör, T. (2022). Ekonomik ve toplumsal dijitalleşme: Endüstri 4.0’dan toplum 5.0’a. Smac Journal, 2(4), 47-59. Erişim adresi: https://smacjournal.com
• Kar, M., Nazlıoğlu, Ş. and Ağır, H. (2011). Financial development and economic growth nexus in the Mena countries: Boostrap panel granger causality analysis. Economic Modelling, 28(1-2), 685-693. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2010.05.015
• Kara Acar, T. ve Topdağ, D. (2020). Seçilmiş OPEC ve MENA ülkelerinde doğal kaynak bağımlılığı ve kurumsal gelişmenin ekonomik kalkınma üzerine etkisi: Panel kantil regresyon yaklaşımı. Z. Yıldırım (Ed.), Ekonometrik modeller içinde (s. 95-115). İstanbul: Gazi Yayınevi.
• Karakaya, O. (2021). Türkiye’de dijital dönüşüm, ekonomik büyüme işsizlik ilişkisi. Five Zero, 1(1), 1-12. Erişim adresi: https://app.fivezerojournal.com/
• Kartal, B.S. (2022). Ülkeler lanetli olabilir mi?: Doğal kaynak laneti (Bilkent Enerji Politikaları Araştırma Merkezi Bülteni, 26 Nisan 2022). Erişim adresi: https://tr.bilkenteprc.com/post/%C3%BClkeler-lanetli-olabilir-mi-do%C4%9Fal-kaynak-laneti-b%C3%BC%C5%9Fra-selin-kartal
• Kasa, H. (2020). Endüstri 4.0’ın ekonomik büyümeye etkisi: Yenilikçi ekonomilere yönelik ampirik bir analiz. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 305-312. https://doi.org/10.31590/ejosat.823569
• Kaynak, M. (2003). Kalkınma iktisadının kilometre taşları ve teknoloji. Ekonomik Yaklaşım, 34(129), 12-43. doi:10.5455/ey.10391
• Kaynak, M. (2014). Kalkınma iktisadı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kazan, H. (2017). Avantaj ve dezavantajları ile dijital dergicilik. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 7(1), 17-24. doi:10.7456/10701100/002
• Kevük, S. (2006). Bilgi ekonomisi. Yaşar Universitesi E- Dergisi, 1(4), 319-350. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jyasar/
• Khan, S., Khan, S. and Aftab, M. (2015). Digitization and its impact on economy. International Journal of Digital Library Services, 5(2), 138-149. Retrieved from http://www.ijodls.in/
• Konya, L. (2006). Exports and growth: Granger causality analysis on OECD countries with a panel data approach. Economic Modelling, 23(6), 978-992. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2006.04.008
• Köse, Ö. ve Şentürk, M. (2017). Ar&ge-patent harcamaları ve teknolojik ilerlemenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Ampirik bir uygulama. Journal of Academic Researches and Studies, 9(17), 215-221. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.315846
• Kurt, A.S. (2020). Dijital dönüşümün ekonomiye etkileri: Türkiye ekonomisine yansımaları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 16(30), 3083-3109. https://doi.org/10.26466/opus.714393
• Küçükvardar, M. ve Aslan, A. (2021). Dijitalleşmenin ekonomik, teknolojik, toplumsal ve etik etkilerinin uluslararası raporlar üzerinden analizi. Intermedia International E-Journal, 8(14), 21-38. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/intermedia/
• Lazanyuk, I. and Revinova, S. (2019). Digital economy in the BRICS countries: Myth or reality? Advances in Economics, Business and Management Research, 105, 227-231. doi:10.2991/iscde-19.2019.97
• Lazovic, V., Jovovic, M., Backovic, T., Djurickovic, T. and Rondovic, B. (2022). Is digital economy a good samaritan to developing countries? Sustainability, 14, 8471. https://doi.org/10.3390/su14148471
• Mahmood, D.Y. (2023). Dijitalleştirme ve dijitalleşme arasındaki fark (Sophos Akademi). Erişim adresi: https://sophosakademi.org/2018/10/23/dijitallestirme-ve-dijitallesme-arasindaki-fark/
• Mamedov, S. (2019). Bilgi ekonomisinin ekonomik kalkınma üzerindeki etkisi; Türkiye örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), 140-148. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/
• Myovella, G., Karacuka, M. and Haucap, J. (2020). Digitalization and economic growth: A comparative analysis of sub-saharan Africa and OECD economies. Telecommunications Policy, 44(2), 101856. https://doi.org/10.1016/j.telpol.2019.101856
• Niebel, T. (2018). ICT and economic growth- comparing developing, emerging and developed countries. World Development, 104, 197–211. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2017.11.024
• Odabaşı, Y. ve Erdal, E. (2018). Bilgi ekonomisi ve ekonomik büyüme: Seçilmiş OECD ülkeleri üzerine bir inceleme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 439-459. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead
• OECD. (2012). The digital economy. Retrieved from https://www.oecd.org/daf
• OECD. (2015). Adressing the tax challenges of the digital economy action. Retrieved from https://www.oecd.org/ctp
• Özer, B. ve Ünlü, F. (2020). İnovasyon ve ekonomik kalkınma ilişkisi: Üst-orta gelirli ülkeler üzerine panel veri analizi. Journal of Management and Economics Research, 18(4), 91-111. https://doi.org/10.11611/yead.778898
• Pakdemirli, B. (2019). Dijital dönüşüm ve ekonomik büyüme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 665-694. https://doi.org/10.14520/adyusbd.571201
• Pesaran, M. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cambridge Working Papers in Economics, 1240(1), 0435. Retrieved from https://cir.nii.ac.jp/
• Pesaran, M., Ullah, A. and Yamagata, T. (2008) A bias-adjusted lm test of error cross-section independence. Econometrics Journal, 11, 105-127. https://doi.org/10.1111/j.1368-423X.2007.00227.x
• Pesaran, M.H. and Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 14, 50–93. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2007.05.010
• Ross, L.M. (2015). What have we learned about the resource curse? Annual Review of Political Science, 18, 239–259. https://doi.org/10.1146/annurev-polisci-052213-040359
• Sağbaş, A. ve Gülseren, A. (2019). Endüstri 4.0 perspektifinde sanayide dijital dönüşüm ve dijital olgunluk seviyesinin değerlendirilmesi. European Journal of Engineering and Applied Sciences, 2(2), 1-5. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ejeas/
• Seyidoğlu, H. (2015). Uluslararası iktisat teori politika ve uygulama (Genişletilmiş 20. Baskı). İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Shahbaz, M., Wang, J., Dong, K. and Zhao, J. (2022). The impact of digital economy on energy transition across the globe: The mediating role of government governance. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 166, 112620. https://doi.org/10.1016/j.rser.2022.112620
• Sojoodi, S. and Baghbanpour, J. (2024). The relationship between high‑tech industries exports and gdp growth in the selected developing and developed countries. Journal of the Knowledge Economy, 15, 2073-2095. https://doi.org/10.1007/s13132-023-01174-3
• Solomon, E.M. and Klyton, A. (2020). The impact of digital technology usage on economic growth in Africa. Utilities Policy, 67, 101104. https://doi.org/10.1016/j.jup.2020.101104
• Stavytskyy, A.K., Kharlamova, G. and Stoica, E.A. (2019). The analysis of the digital economy and society index in the EU. Baltic Journal of European Studies Talinn Universty of Technology, 3(28), 246-261. doi:10.1515/bjes-2019-0032
• Szeles, M.R. and Simionescu, M. (2020). Regional patterns and drivers of the EU digital economy. Social Indicators Reserach, 150, 95-119. https://doi.org/10.1007/s11205-020-02287-x
• Şad, N. ve Arıbaş, S. (2010). Bazı gelişmiş ülkelerde teknoloji eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(185), 278-299. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/
• Şahin, M. (2021). Doğal kaynak laneti üzerine betimleyici bir çalışma. Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi, 1(1), 1-8. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hepdergi
• Tolunay, A. ve Akyol, E. (2006). Kalkınma ve kırsal kalkınma: temel kavramlar ve tanımlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 7(2), 116-127. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tjf/
• Torun, M., Sarıdoğan, E. ve Kurt, S. (2009). Yenilik üretimi (inovasyon) ile bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) yatırımlarının insani gelişme endeksine etkisinin ekonometrik analizi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 139-150. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/
• Turhan, Y. (2020). Kalkınma kavramının tarihsel süreci ve etimolojik analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 29, 149-164. https://doi.org/10.18092/ulikidince.719140
• Türedi, S. (2012). Bilgi ve iletişim teknolojileri temelinde yeni ekonominin ekonomik büyümeye etkisi: teori, literatür ve uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Ulucak, R. (2016). Doğal kaynak laneti: Avrasya bölgesi için bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 85-94. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ohuiibf/
• UNCTAD. (2021). Digital economy report 2021. Retrieved from https://unctad.org/page/digital-economy-report-2021
• UNDP. (2023). Transformations helping societes transform with inslusive tech. Retrieved from https://www.undp.org
• UNDP. (2024). Human development index. Retrieved from https://hdr.undp.org
• Ünal, Y. (2009). Bilgi toplumunun tarihçesi. Tarih Toplum Dergisi, 2009(5), 123-144. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/usakjhs/
• World Bank. (2023). World deveopment indicators [Veri Seti]. Retrieved from https://databank.worldbank.org/source
• World Bank. (2024). World deveopment indicators [Veri Seti]. Retrieved from https://databank.worldbank.org/source
• Yardımcıoğlu, F. ve Gülmez, A. (2013). OPEC ülkelerrinde Hollanda Hastalığı: Petrol fiyatları ve ekonomik büyüme ilişkisinin ekonometrik bir analizi. Sosyo-ekonomi, 1, 118-140. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosyoekonomi
• Yılmaz, Y. (2021). Dijital ekonomiye geçiş süreci, ölçümü ve dijitalleşme verimlilik ilişkisi. İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 283-316. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2021-931788
• Yüksel, B. ve Artar Kibritçi, O. (2022). Türkiye’de dijitalleşme ve ülke ekonomisi üzerindeki olası etkilerinin değerlendirilmesi. Working Paper Series Dergisi, 3(2), 99-116. Erişim adresi: http://workingpaperseries.ticaret.edu.tr/
• Zhang, W., Zhao, S., Wan, X. and Yao, Y. (2021). Study on the effect of digital economy on high-quality economic development in China. Plos One, 16(9), 0257365. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0257369