Yozgat Merkez İlçede Koyunculuk Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Üretim Maliyetleri*

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 39 - 47, 02.04.2017

Bora Tamer Savaş Sarıözkan

Öz

Bu çalışmada, Yozgat-Merkez ilçede koyunculuk yapan
işletmelerin sosyo-ekonomik yapısının ve üretim maliyetlerinin belirlenmesi ile
yetiştiricilerin karşılaştıkları sorunlara çözüm önerileri getirilmesi
amaçlanmıştır. Araştırma materyalini, Yozgat-Merkez ilçe ve köylerde bulunan,
tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen toplam 63 adet koyunculuk
işletmesinin verileri oluşturmuştur. İşletmeler koyun sayılarına göre küçük (50
baştan az; 12 işletme), orta (51-100 baş; 20 işletme) ve büyük (101-250 baş; 31
işletme) şeklinde üç alt gruba ayrılmıştır. Yapılan incelemede, üreticilerin
yeterince tecrübeli olmasına karşılık (%70’i 20 yılın üzerinde tecrübeye
sahip), resmi ve mesleki eğitim düzeylerinin düşük olduğu (%74.6’sı ilkokul
mezunu ve sadece %1.6’sı mesleki eğitim almış) belirlenmiştir. Ekonomik
sonuçlara göre, toplam masraflar içerisinde en büyük payı %59.5 ile yem
alırken, bunu %23.2 ile işçilik masrafları izlemiştir. İşletme ölçekleri
büyüdükçe toplam masraflar içerisinde sabit ve işçilik masraflarının oranı
azalmıştır. Küçük ölçekli işletmelerde koyun başına düşen satış gelirleri,
üretim masrafları ve kar miktarları sırasıyla 337.5 TL, 278.3 TL ve 59.2 TL
olarak hesaplanmıştır. Aynı değerler orta ölçekli işletmelerde 464.8 TL, 257.6
TL ve 207.2 TL; büyük ölçeklilerde ise 462.6 TL, 202 TL ve 260.6 TL olarak hesaplanmıştır.
Sonuç olarak, Yozgat Merkez ilçede koyunculuk işletmeleri büyüdükçe birim
maliyetlerin azalıp, satış geliri ve kârın artması, işletme ölçeklerinin
büyütülmesini gerekli kılmaktadır. Ayrıca, üreticilerin eğitim düzeylerinin
iyileştirilmesi ve etkin örgütlenmenin teşvik edilmesinin koyunculuğun
gelişimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik analiz, karlılık, koyunculuk, Yozgat

Socio-Economic Structure and Production Costs of Sheep Farms in Central District of Yozgat Province

Öz

The aim of this study is
to determine the socio-economic situation and production costs of sheep farms
and to propose some suggestions to their problems. The materials of the study
are the data of questionnaire which was carried out stratified on 63randomly
selected sheep producers located in Central District of Yozgat Province. The farms
were divided into three groups; as small scale (≤50 sheep; 12 farms), medium scale (51-100
sheep; 20 farms) and large scale (101-250 sheep; 31 farms) according to number
of sheep they have. As a result, the producers has enough experiences about
sheep breeding (70% have got over 20 year experiences), however, their formal
and professional education level are low (74% graduated only primary school and
only 1.6% has got job training). According to the economic results, the feed
was the highest cost item with 59% and the second was labour with 23%. The share
of fixed costs in grand total was decreased by increasing the scale. In small
scale farms, the sales revenue, production costs and profitability were
calculated as 337.5 TL/head, 278.3 TL/head and 59.2 TL/head respectively. The
same values were 464.8 TL/head, 257.6 TL/head and 207.2 TL/head in medium scale
and 462.6 TL/head, 202 TL/head and 260.6 TL/head in large scale. Consequently,
the scale of farms needs enlargement for decreasing the unit costs and for
increasing the sales revenue and profitability. Additionally, improvements in
education and effective organization of producers could contribute to the
development of sheep breeding. 

Anahtar Kelimeler

Economic analysis, profit, sheep breeding, Yozgat

Kaynakça

• Acar M. Isparta İli Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği üyesi keçicilik işletmelerinin mevcut durumu ve teknik sorunları üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta-Türkiye, 2010.
• 2. Açıl F. Tarımsal Ürün Maliyetlerinin Hesaplanması ve Memleketimizde Tarımsal Ürün Maliyetlerindeki Gelişmeler. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları, 665: Şark Matbaası, 1977; p. 665.
• 3. Aktaş A. Konya ili Karapınar ilçesi koyunculuk işletmelerinin ekonomik analizi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya-Türkiye, 2009.
• 4. Arene CJ. Profit function analysis of small ruminant enterprise in Nsukka local government area of Enugu State, Nigeria. Economic Affairs (Calcutta) 2002; 47 (4): 209.
• 5. Bilginturan S, Ayhan V. Burdur ili damızlık koyun ve keçi yetiştiriciler birliği üyesi koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Hayv Üretim Derg 2009; 50: 1-8.
• 6. Bostancı MM. Kırıkkale ilinde koyun yetiştiriciliğinin yapısal ve yetiştiricilik özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara-Türkiye 2006.
• 7. Cevger Y. Karaman ili kuzu besi işletmelerinde karlılık ve verimlilik analizleri. Ankara Üniv Vet Fak Derg 1997; 44: 277-90.
• 8. Dağıstan E. Orta-Güney Anadolu bölgesinde koyunculuk faaliyetinin ekonomik analizi. Doktora Tezi. Çukurova Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana-Türkiye 2002.
• 9. Dayan YA. Norduz koyunu yetiştiriciliği yapılan kimi işletmelerin yapısal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Van-Türkiye 2007.
• 10. Dellal İ, Keskin G, Dellal G. GAP bölgesinde küçükbaş hayvan yetiştiren işletmelerin ekonomik analizi ve hayvansal ürünlerin pazara arzı. Proje no: TARP 2092, (1998-2001). Yayın No: 83, ISBN 975-407-103-9, Ankara. 2002.
• Şahin A, Yıldırım İ. Van ili merkez ilçede koyunculuk yapan işletmelerin ekonomik analizi. YYÜ Tar Bil Derg 2002; 12(12): 47-52.
• 22. Şahinli MA. Konya ilinde koyunculuk faaliyetine yer veren tarım işletmelerinin ekonomik analizi ve koyunculuk faaliyetinde etkili olan unsurların saptanması. Doktora Tezi. Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara-Türkiye 2011.
• 23. Tamer B. Yozgat Merkez ilçede koyunculuk yapan işletmelerin sosyo-ekonomik yapısı ve üretim maliyetleri. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri-Türkiye 2014.
• 24. Yalçın C, Yıldız AŞ, S Sarıözkan, A Günlü. Producer profiles, production characteristics and mastitis control applications at dairy herds in Konya, Burdur and Kırklareli provinces, Turkey. Ankara Üniv Vet Fak Derg 2010; 57: 43-8.