Dişi Üreme Sistemi Açısından Önemli Bazı Vitamin ve Mineraller

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 3, 201 - 208, 15.12.2017

Mustafa Yeşil Serpil Sarıözkan

Öz

Canlıların yaşaması, büyümesi ve pek çok fizyolojik fonksiyon için gerekli faktörlerden olan vitamin ve mineraller aynı zamanda üreme fonksiyonları için de gereklidir. İyi bir üreme performansı için organizmanın yeterli ve dengeli bir vitamin-mineral düzeyine ihtiyacı vardır. Bu düzeyde meydana gelen dengesizlikler üreme sistemini ya doğrudan olumsuz etkilemekte ya da üreme sistemini dolaylı olarak etkileyen bazı hastalıkların açığa çıkmasına sebep olabil-mektedir. Vitamin-mineral fazlalığı sık gözlenen bir durum olmamasına rağmen yetersizlikleri hayvanlarda sıklıkla göz-lenmekte ve bu da hayvancılık ekonomisinde önemli verim kayıplarına neden olabilmektedir. Bu derlemede, bazı vita-min ve mineral maddelerin dişi hayvanların üreme sistemi üzerindeki etkileri ile ilgili önemli bilgiler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dişi üreme sistemi, mineral, vitamin

Certain Important Vitamins and Minerals in terms of Female Reproductive System

Öz

Vitamins and minerals are an essential factors for living, growth and many physiological functions, are also necessary for reproductive functions. For a good reproductive performance, organism needs a sufficient and stable vitamin/mineral level. Imbalances at these levels either directly affect negatively the reproductive system or may lead to occurrence of certain diseases that indirectly affect the reproductive system. Although the excess in vitamin and min-eral level is not frequently observed in animals, its deficiency is common and, this situation may cause serious yield losses in the livestock economy. In this review, important information about the effects of certain vitamins and minerals on the reproductive system of animals is presented.

Anahtar Kelimeler

Female reproductive system, mineral, vitamin

Kaynakça

• 1. Aksu EH, Bozkurt T, Türk G. Farklı senkroni-zasyon uygulamaları ile senkronize edilen ineklerde üreme performansı üzerine vitamin E'nin etkisi. FÜ Vet Fak Sağ Bil Derg 2010; 24(2): 71-6. 2. Allison RD, Laven RA. Effect of vitamin E supplementation on the health and fertility of dairy cows: A review. Vet Rec 2000; 147(25): 703-8. 3. Ammerman CB, Loazia JM, Blue WG, Martin FG. Mineral composition of tissues from beef cattle under grazing condition in Panama. J Anim Sci 1974; 38(1): 158-62. 4. Atakişi O, Özcan A. Gebelik periyodu boyun-ca çinko verilen koyunlarda redükte glutatyon (GSH), malondialdehit (MDA) ve nitrik oksit (NO) düzeylerinin araştırılması. Kafkas Üniv Vet Fak Derg 2005; 11(2): 141-6. 5. Avcı M, Karakılçık Z, Kanat R. Vitamin A, E ve selenyumun koyunlarda döl verimi ve bazı biyokimyasal parametre düzeyleri ile kuzula-rında yasama gücü ve canlı ağırlık üzerine etkisi. Turk J Vet Anim Sci 2000; 24: 45-50. 6. Bartnikas TB, Gitlin JD. Mechanisms of bi-osythesis of mammalian copper/zinc supe-roxide dismutase. J Biol Chem 2003; 278(35): 33602-8. 7. Başpınar H, Batmaz S, Üreyen M. Hayvancı-lık Bilgisi, Birinci Baskı. Eskişehir: Anadolu Üni Açıköğretim Yayınları, 1995; p. 47. 8. Başpınar N, Serpek B. İneklerde östrus siklu-su boyunca vitamin C ve kolestrol değerlerin-deki değişimler. Hay Araşt Derg 1993; 3(1): 39-42. 9. Bektaş GI, Altıntaş A. Merinos ve Ile de France x Akkaraman sütlerinde iz element düzeyleri ve laktasyondaki değişimleri. Turk J Biochem 2011; 36(2): 149–53. 10.Bostect H. Measures for raising fertility sta-tus in dairy herd. Vet Med Reu 1982; (2):178-87. 11.Bozkurt T, Gür S, Sönmez M. Vitamin AD3E’nin ineklerde döl verimi üzerine etkisi. Van Vet J 1998; 9 (1-2): 80-2. 12.Casanueva E, Viteri FE. Iron and oxidative stres in pregnancy, J Nutr 2003;133: 1700-8. 13.Cochranc CG. Cellular injury by oxidants. Am J Med 1991; 30(91): 23-30. 14.Cufadar Y, Yıldız AÖ, Olgun O, Bahtiyarca Y. Mısır-soya küspesine dayalı rasyonlara inorganik çinko ve fitaz ilavesinin yumurta tavuklarında performans ve yumurta kalite özelliklerine etkisi. Hay Üret 2009; 50(2) :16-21. 15.Fricke PM, Shaver RD. Managing reproducti-ve disorders in dairy cows. Erişim: https://scholar.google.com.tr/scholar?q=Fricke+PM.+Shaver+RD.+Managing+Reproductive+Disorders+in+Dairy+Cows.&hl=tr&as_sdt=0&as_vis=1&oi=scholart&sa=X&ved=0ahUKEwispuGSsNnJAhXrq3IK-HaVZCRAQgQMIGDAA, Erişim tarihi: 11.11.2014 16.Haliloğlu S, Serpek B. Koyunlarda plazma vitamin C ve seruloplazmin düzeyleriyle ek-sojen vitamin C uygulamalarının döl verimi üzerine etkileri. Turk J Vet Anim Sci 2000; 24: 403-11. 17.Hemken RW, Brewel DH. Possible role of beta-carotene in improving fertility in dairy cattle. J Dairy Sci 1982; 65(7): 1069-73. 18.Hostetler CE, Kincaid RL, Mirando MA. The role of essential trace elements in embryonic and fetal development in livestock. Vet J 2003;166(2): 125-39. 19.Yavuz HM. http://www.torsat.com.tr/tarim-12-ineklerde-beslemenin-dol-verimine-etkisi.html, Erişim tarihi: 14.12.2015. 20.İssi M, Gül Y, Başbuğ O, Şahin N. Tropikal theileriozisli sığırlarda klinik, hematolojik ve bazı biyokimyasal parametreler iFle serum kobalt ve B12 vitamin düzeyleri. Kafkas Üniv Vet Fak Derg 2010; 16(6): 909-13. 21.Kitachi AE, West WH. Effect of steroidoge-nesis on scorbic acid content and uptake in isolated adrenal cells. Ann NY Acad Sci 1975; 30(258): 422-31. 22.Ryan C. Sodium dependent vitamin C trans-porters in the sheep corpus luteum: sequen-ce analysis. http://kb.osu.edu/dspace/handle/1811/35. Erişim tarihi: 14.12.2015 23.Köse M, Kırbaş M, Dursun Ş, Bayrıl T. Anöstrus döneminde koyunlara B- karoten veya E vitamini + selenyum enjeksiyonlarının döl verimi üzerine etkisi. Van Vet J 2013; 24(2): 83-6. 24.Küçükaslan İ. İz elementler ve ineklerde rep-rodüktif açıdan önemi. Dicle Üniv Vet Fak Derg 2011; 1(4): 26-35. 25.Ladipo OA. Nutrition in pregnancy; mineral and vitamin supplements. Am J Clin Nutr 2000; 72(1): 280-90. 26.Leonhard-Marek S. Warum beeinflussen spurenelemente die fertilität? Tieräztl Prax 2000; 28(6): 60-5. 27.Lothammer KH. Umweltbedingte Fruchbar-keitsstörungen. Grunert E, Berchtold M. eds. In: Fertilitätsstörungen beim weiblichen rind. Second Edition. Verlag Paul Parey, Berlin und Hamburg. 1982; pp. 390-432. 28.Lotthammer KH, Ahlswede L, Meyer H. Stu-dies on a specific vitamin A unrealeted effect of beta-carotene on the fertility of cattle, I. Further clinical findings and conception ra-tes. Deutsche-Tierarztliche-Wochenschrift. 1976; 83 (8):353-4. 29.McDowell LR. Minerals in animal and human nutrition, First Edition. Netherlands: Acade-mic Press Inc, 1992; pp. 265-93. 30.Mercan U. Toksikolojide serbest radikallerin önemi, Van Vet J 2004; 15 (1-2): 91-6. 31.Miller JK, Brezezinska-Slebodzinska E. Oxi-dative stress, antioxidants, and animal func-tion. J Dairy Sci 1993; 76(9): 2812-23. 32.Mover-lev H, Ar A. Changes in enzymatic antioxidant activity in pregnant rats exposed to hyperoxia or hypoxi. Comp Biochem Pyhsiol 1997; 118(3): 353-9. 33.Olson PA, Brink DR, Hickok DT, Carlson MP, Schneider NR, Deutscher GH, Adams DC, Colburn DJ, Johnson AB. Effects of supple-mentation of organic and inorganic ombinati-ons of copper, cobalt, manganese and zinc above nutrient requirement levels on post-partum two-year-old cows. J Anim Sci 1999; 77(3): 522-32. 34.Öncüer A, Gücüş Aİ, Çelebi M, Kılıçaslan A. Değişik bölgelerdeki sığır ve koyunlarda kan plazması bakır düzeyinin incelenmesi. Kaf-kas Üniv Vet Fak Derg 1996; 2(1): 22-7. 35.Seymen HO, Mengi M, Özçelik D, Gülyaşar T, Seymen P, Yiğit G. Demir yüklemesinin plazma bakır ve çinko düzeylerine etkisi. CTFD 1999; 30(2): 155-8. 36.Smith RD, Chase LE. Nutrition and Repro-duction. Erişim: https://www.wvu.edu/~agexten/forglvst/Dairy/dirm14.pdf, Erişim tarihi: 10.11.2014. 37.Sönmez M. Reprodüksiyon Suni Tohumlama ve Androloji Ders Notları, Elazığ: 2013; p. 155-9. 38.Succi G, Pialorsi S, Ruffo G. Large doses of vitamin A (subfertile) dairy cows: Spesific effect of beta-carotone. Vet Zootek 1989; 3: 157-69. 39.Şahin N. Vitaminler. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları. Malatya: Medipres, 2008; p. 85-112. 40.Tuncer ŞD, Çolpan İ, Ergün A. İz Elementler. Hayvan Besleme. Ankara: Ankara Üniversi-tesi Basımevi, 1998; pp.133-45. 41.Valko M, Leibfritz D, Moncol J, Cronin TD,Manzur M, Telser J. Free radicals and anti-oxidants in normal physiological funtions and human disease. Int J Biochem Cell Biol 2007; 39(1): 44-84. 42.Valko M, Rhodes CJ, Moncol J, İzakovic M, Manzur M. Free radicals, metals and antioxi-dants in oxidative stres-induced cancer. Chem Biol Interact 2006; 160(1): 1-40.