Apiterapi ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 49 - 56, 25.03.2019

Dilşad Onbaşlı

https://doi.org/10.32707/ercivet.538001

Cited By: 8

Öz

Tüm kültürlerde insan sağlığı için geleneksel ve alternatif tıp uygulamaları kullanılmaktadır. Bu uygulamalardan biri de apiterapidir. Günümüzde hastalıkların tedavisinde kullanılan farmasötik ürünlerin meydana getirdikleri olumsuz etkiler, toksik olmayan, stabil, ucuz, yan ürünler üretmeyen, kolay bulunabilir ve elde edilebilir alternatif doğal tedavilere olan ihtiyacın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Apiterapi, bal, polen, arısütü, propolis, arı zehiri gibi arı ürünleriyle yapılan doğal bir tedavi yöntemidir. Başta bal olmak üzere arı ürünleri, yüzyıllardır halk arasında birçok hastalığın tedavi edil-mesi amacıyla kullanılmaktadır. Bal, yaralarda inflamasyon ve ödemi azaltmaktadır. Oral olarak alınan balın immun sistemi aktive ettiği, kanser ve metastaza karşı koruyucu olduğu ve antimikrobiyal, antioksidan özellik gösterdiği bilin-mektedir. Balın yanı sıra polen ve arı sütü de besin değerlerinin yüksekliği, içerdikleri protein, mineral, vitamin, serbest aminoasitler ve antibakteriyel, antifungal ve antioksidan özellikleri nedeniyle apiterapide sıklıkla kullanılan ürünlerdir. Propolis birçok ilacın içeriğinde yer almaktadır. Antibakteriyel, antioksidan ve antikanser etkileri kanıtlanmıştır. Propoliste bulunan krizin ve kampferol temel antialerjik bileşenlerdir. Arı zehri ise başta romatizma olmak üzere multiple skleroz (MS) ve romatoid artrit olgularında ayrıca egzama, epilepsi, migren gibi birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Bu çalışmada apiterapi ve bazı arı ürünleri hakkında bilgi verilmiş ve bu ürünlerin insan sağlığı üzerine etkileri derlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Apiterapi, arı sütü, arı zehri, bal, polen, propolis

Kaynakça

• 1. Ajibola A, Chamunorwa JP, Erlwanger, KH. Nutraceutical values of natural honey and its contribution to human health and wealth. Nutr Metab 2012; 9(61): 1-13. 2. Aksoy Z, Dığrak M. Bingöl yöresinde toplanan bal ve propolisin antimikrobiyal etkisi üzerinde in vitro araştırmalar. Fırat Ün Fen Müh Bilim Derg 2006; 18(4): 471-8. 3. Alvarez-Suarez JM, Giampieri F, Battino M. Honey as a source of dietary antioxidants: Structures, bioavailability and evidence of protective effects against human chronic diseases. Curr Med Chem 2013; 20(5): 621-38. 4. Azab KS, Bashandy M, Salem M, Ahmed O, Tawfik Z, Helal H. Royal jelly modulates oxidative stres and tissue injury in gamma irradiated male wister albino rats. N Am J Med Sci 2011; 3(6): 268-76. 5. Bakoğlu A, Kutlu MA, Bengü AŞ. Bingöl ilinde arıların yoğun olarak konakladıkları alanlarda üretilen ballarda bulunan polenlerin tespiti. Türk Tar Doğ Bilim Derg 2014; 1(3): 348-53. 6. Bankova V, Popova M, Bodganov S, Sabatini AG. Chemical composition of european propolis: Expected and unexpected results. Z Naturforschung 2002; 57(5-6): 530-3. 7. Banskota AH, Tezuka Y, Kadota S: Recent progress in pharmacological research of propolis. Phytother Res 2001; 15(7): 561-71. 8. Barker SA, Foster AB, Lamb DC. Identification of 10-hydroxy-2-decenoic acid in royal jelly. Nature, 1959; 183(4666): 996-7. 9. Benkovic V, Knezevic HA, Brozovic G, Knezevic F, Dikic D, Bevanda M, Basic I, Orsolic N. Enhanced antitumor activity of irinotecan combined with propolis and its polyphenolic compounds on ehrlich ascites tumor in mice. Biomed Pharmacother 2007; 61(5): 292-7. 10. Bogdanov S, Ruoff K, Persano Oddo L. Physico-chemical methods for the characterisation of unifloral honeys: A review. Apidologie 2004; 35(1): 4-17. 11. Bonvehi SJ, Torrento SM, Lorente CE. Evaluation of polyphenolic and flavonoid compounds in honeybee-collected pollen produced in Spain. J Agric Food Chem 2001; 49(4): 1848-53. 12. Chirumbolo S. Propolis as anti-inflammatory and anti-allergic compounds: Which role for flavonoids? Int Immunopharma 2011; 11(9): 1386-7. 13. Cho YT. Studies on royal jelly and abnormal cholesterol and triglycerides. Am Bee J 1977; 117: 36-8. 14. Çavuşoğlu K, Yapar K, Yalçın E. Royal jelly (honey bee) is a potential antioxidant against cadmium-induced genotoxicity and oxidative stres in albino mice. J Med Food 2009; 12(6): 1286-92. 15. Çelik K, Aşgun HF. 2016, Arılarla gelen sağlık “apiterapi”, http://apitherapy-project.eu/pdf/20160920/apitherapy-handbook-tr.pdf, Erişim tarihi: 24.07.2017 16. Doğaroğlu M. Modern Arıcılık Teknikleri. Anadolu Matbaa ve Ambalaj San Tic Ltd Şti. İstanbul: 2008; s.296 17. Duran N, Koc A, Oksuz H, Tamer C, Akaydin Y, Kozlu T, Celik M. The protective role of topical propolis on experimental keratitis via nitric oxide levels in rabbits. Mol Cell Biochem 2006; 281(1-2): 153-61. 18. Eraslan G, Kanbur M, Silici S. Evaluation of propolis effects on biochemical parameters in rats treated with sodium fluoride. Pesticide 2007; 88(3): 273-83. 19. Erdem GB. Propolisin diş çürüklüğü oluşumuna etkisinin sıçan dişlerinde araştırılması. Tek Arı 2002; 77: 27-8. 20. Erdoğan Y, Dodoloğlu A. Balarısı (Apis mellifera L.) kolonilerin yaşamında polenin önemi. Uludağ Bee J 2005; 5(2): 79-84. 21. Garcia M, Perez-arquillue C, Juan T, Juan MI, Herrera A. Pollen analysis and antibacterial activity of Spanish honeys. Food Sci Technol Int 2001; 7(2): 155-8. 22. Garcia-Viguera C. Composition of propolis from two different Spanish region. Z Naturforsch 1992; 47(7-8): 634-7. 23. Guo H, Ekusa A, Iwai K, Yonekura M, Takahata Y, Morimatsu F. Royal jelly peptides inhibit lipid peroxidation in vitro and in vivo. J Nutr Sci Vitaminol 2008; 54(3): 191-5. 24. Haddadin SY, Haddadin J, Benguiar R. The effect of royal jelly on growth and shortchain acid production of probiotic bacteria and activity of bacterial procarcinogenic enzymes in rat faeces. Pol J Food Nutr Sci 2012; 62(4): 251-8. 25. Hattori N, Nomoto H, Fukumitsu H, Mishima S, Furukawa S. Royal jelly and its unique fatty acid, 10-hydroxy-trans-2-decenoic acid, promote neurogenesis by neural stem/progenitor cells in vitro. Biomed Res 2007; 28(5): 261-6. 26. Hegazi AG. Medical importance of bee products. Uludag Bee J 2012; 12(4): 136-46. 27. Isidorov V, Bagan R, Bakier S, Swiecicka I. Chemical composition and antimicrobial activity of polish herbhoneys. Food Chem 2015; 171: 84-8. 28. Islam A, Khalil I, Islam N, Moniruzzaman M, Mottalib A, Sulaiman SA, Gan SH. Physicochemical and antioxidant properties of Bangladeshi honeys stored for more than one year. BMC Complement Altern Med 2012; 12(1): 177. 29. Karabağ K, Dinç H, Selçuk M. Arı sütünün insan sağlığı için önemi. Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu. Ekim, 21-22, 2010; Düzce-Türkiye. 30. Karadal F, Yıldırım Y. Balın kalite nitelikleri, beslenme ve sağlık açısından önemi. Erciyes Ün Vet Fak Derg 2012; 9(3): 197-209. 31. Karataş F, Şerbetçi Z. Arı polenlerindeki adrenalin ve noradrenalin miktarlarının HPLC ile belirlenmesi. Fırat Ün Fen Müh Bilim Derg 2008; 20(3): 419-22. 32. Kelle İ. Apiterapi. Dicle Tıp Derg, 2007; 34(4): 311-5. 33. Khalil MI, Moniruzzaman M, Boukraâ L, Benhanifia M, Islam MA, Islam MN, Sulaiman SA, Gan SH. Physicochemical and antioxidant properties of Algerian honey. Molecules 2012; 17(9): 11199-215. 34. Kohguchi M, Inoue S, Ushio S, Kurimoto M. Effect of royal jelly diet on the testicular function of hamsters. Food Sci Technol Res 2004; 10: 420-3. 35. Korkmaz A. 2017, Anlaşılabilir arıcılık, https://samsun.tarim.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Kitaplarimiz/anlasilabilir_aricilik.pdf, Erişim tarihi: 10.07.2017 36. Krell, R. Value-added products from beekeeping. Fao Agricul Ser Bull 1996; 124(5): 157-62. 37. Kubo T, Sasaki M, Nakamura J, Sasagawa H, Ohashi K, TakeuchinH, Natori S. Change in the expression of hypopharyngealgland proteins of the worker honeybees (Apis mellifera L.) with age and/or role. J Biochem 1996: 119(2): 291-5. 38. Kurek-Górecka A, Rzepecka-Stojko A, Górecki M, Stojko J, Sosada M, Swierczek-Zieba G. Structure and antioxidant activity of polyphenols derived from propolis. Molecules 2013; 19(1): 78-101. 39. Medeiros KCP, Figueiredo CA, Figueredo TB, Piuvezam MR. Anti-allergic effect of be pollen phenolic extract and myricetin in ovalbumin-sensitized mice. J Ethnoparmacol 2008; 119(1): 41-6. 40. Mercan M, Yuksekdag ZN, Yilmaz M, Celik G, Beyatli Y. Çeşitli illerden toplanan arı sütünün antimikrobiyal aktivitesinin incelenmesi. Mellifera 2002; 2(4): 22-5. 41. Mirshafie A. Venom therapy in multiple sclerosis. Neuropharmacol 2007; 3(3): 353-61. 42. Münstedt K, Zygmunt M. Propolis-current and future medical uses. Am Bee J 2001; 141(7): 507-10. 43. Naito Y, Yasumuro M, Kondou K, Ohara N. Antiinflammatory effect of topically applied propolis estract in carrageenan-induced rat hind paw edeme. Phytother Res 2007; 21(5): 452-6. 44. Nakaya M, Onda H, Sasaki K. Yukiyoshi A. Tachibana H, Yamada K. Effect of royal jelly on bisphenol a-induced proliferation of human breast cancer cells. Biosci Biotechnol Biochem 2007; 71(1): 253-5. 45. Oner M, Kafadar IH, Guney A, Argun M. Effect of intraarticular propolis in an experimental septic arthritis model. J Pediatr Orthop B 2011; 20(1): 8-13. 46. Orsolic N, Terzic S, Sver L. Honey-bee products in prevention and therapy of murine transplantable tumours. J Sci Food Agricul 2005; 85(3): 363-70. 47. Ozcan MM, Olmez C. Some qualitative properties of different monofloral honeys. Food Chem 2014; 163: 212-8. 48. Premratanachai P, Chanchao C. Review of the anticancer activities of bee products. Asian Pac J Trop Biomed 2014; 4(5): 337-44. 49. Ramadan MF, Ghamdi AA. Bioactive compounds and health promoting properties of royal jelly: A review. J Funct Foods 2012; 4(1): 39-52. 50. Rembold H, Dietz A. Biologically active substances in royal jelly. Vitam Horm 1966; 23: 359-82. 51. Samarghandian S, Afshari JT, Davoodi S. Honey induces apoptosis in renal cell carcinoma. Pharmacogn Mag 2011; 7(25): 46-52. 52. Saric A, Balog T, Sobocanec S, Kusi, B, Sverko V, Rusak G, Likic S, Bubalo D, Pinto B, Reali D, Marotti T. Antioxidant effects of flavonoid from Croatian Cystus incanus L. rich bee polen. Food Chem Toxicol 2009; 47(3): 547-54. 53. Silici S, Ekmekcioglu O, Kanbur M, Deniz K. The protective effect of royal jelly against cisplatin-induced renal oxidative stres in rats. World J Urol 2011; 29(1): 127-32. 54. Sforcin JM. Propolis and the immune system: A review. J Ethnopharmacol 2007; 113(1): 1-14. 55. Schmidt, JO. Bee product chemical composition and application. International Coference on Bee Product: Properties, Applications and Apitherapy. May, 26-30, 1997; Tel Aviv- Israel. 56. Son DJ, Lee JW, Lee YH, Song HS, Lee CK, Hong JT. Therapeutic application of anti-arthritis, pain-releasing, and anti-cancer effects of bee venom and its constituent compounds. Pharmacol Ther 2007; 115(2): 246-70. 57. Sver L, Orsolic N, Tadic Z, Njari B, Valpotic I. A royal jelly as a new potential immunomodulatör in rats and mice. Comp Immunol Microbiol Infect Dis 1996; 19(1): 31-8. 58. Tamura T, Fujii A, Kubayama N. Effects of royal jelly on experimental transplantable tumours. Proceeding of the XXXth International Congress on Apiculture. 1985; Nagoya-Japan. 59. Tekeoğlu İ, Kaleli S, Akdoğan M. Apiterapi ve arı zehiri akupunktur. Akupunktur 2016; 4(2): 30-6. 60. Türkez H, Yousef MI, Geyikoglu F. Propolis prevents aluminium-induced genetic and hepatic damages in rat liver. Food Chem Toxicol 2010; 48(10): 2741-6. 61. Ulbricht C, Conquer J, Giese N, Khalsa KPS, Sklar J, Weissner W, Woods J. An evidence-based systematic review of bee pollen by the natural standard research collaboration. J Dietary Suppl 2009; 6(3): 290-312. 62. Velikova V, Yordanov I, Edreva A. Oxidative stress and some antioxidant systems in acid rain- treated bean plants: Protective role of exogenous polyamines. Plant Sci 2000; 151(1): 59-66. 63. Viuda-Martos M, Ruiz-Navajas Y, Fernández-López J, Pérez-Alvarez JA. Functional properties of honey, propolis, and royal jelly. J Food Sci 2008; 73(9): 117-24. 64. Yamaguchi I, Tsuji T. The detection of bioactive components of the powder of bee polen. Bull Tokyo Kasei Un 2002; 42: 111-4. 65. Yıldız O. Bir gıda maddesi olarak kestane poleninin kimyasal bileşimi, biyoaktif özellikleri ve karaciğer hasarını önlemedeki rolü, Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniv Fen Bil Enst, Trabzon 2011; s. 152. 66. White JW. Subers MH, Schepartz AI. The identification of inhibine the antibacterial factor in honey, as hydrogen peroxide and its origin in a honey glucose-oxidase system. Biochem Biophys Acta 1963; 73(1): 57-70. 67. Zanini S, Marzotto M, Giovinazzo F, Bassi C, Bellavite P. Effects of dietary components on cancer of the digestive system. Crit Rev Food Sci Nutr 2014; 55(13): 1870-85.