MONEY AS AN INVESTMENT AND SAVINGS TOOL ON INFLATIONARY PERIODS: AN ANALYSIS OF THE TURKISH LIRA

Yıl 2022, , 898 - 919, 29.06.2022

Mustafa Caner Timur

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1117747

Öz

After the Covid-19 epidemic, economies around the world showed a tendency to slow down and the central banks turned to expansionary monetary policy instruments in response to this slowdown threat, leading to an increase in inflationary effects around the world. The threat of inflation spreading around the world; It has revived the inflation fears of the people in Turkey, which has struggled with inflation for many years and partially succeeded after the 2000s. As a feature of inflationary periods, citizens tend to move away from production and national currency, with the concern that their purchasing power will decrease in the future, and move to more speculative fields such as gold, foreign exchange and real estate, which they believe will provide faster returns. Behaviours such as the volume increase in the foreign currency deposit accounts of the citizens in Turkey in recent years, the increasing borrowing in Turkish lira, and the tendency of people to carry out their long-term shopping in foreign currency assets, seem to reduce the functions of investment, transaction and savings tool, which are considered necessary for any exchange unit to be considered money. In this study, it is aimed to examine the performance of the Turkish lira in the period dominated by inflationary realities.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Interest rates, Financial markets and the macroeconomy, Money supply

ENFLASYONİST DÖNEMLERDE BİR YATIRIM VE TASARRUFU ARACI OLARAK PARA: TÜRK LİRASI ÖZELİNDE BİR İNCELEME

Öz

Covid-19 salgını sonrasında dünya genelinde ekonomilerin yavaşlama eğilimi göstermesi ve bu yavaşlama tehdidine karşılık merkez bankalarının genişlemeci para politikası araçlarına yönelmesi dünya genelindeki enflasyonist etkilerin artmasına yol açmıştır. Dünya geneline yayılan enflasyon tehdidi; uzun yıllar enflasyonla ve dalgalı döviz kurlarıyla mücadele etmiş ancak 2000’li yıllardan sonra kısmen başarı sağlamış olan Türkiye’de halkın enflasyon korkularını yeniden canlandırmıştır. Enflasyonist dönemlerin bir özelliği olarak vatandaşlar gelecekte alım güçlerinin azalacağı endişesiyle üretimden ve ulusal paradan uzaklaşarak daha hızlı getiri sağlayacağına inandığı altın, döviz ve gayrimenkul gibi daha spekülatif alanlara kayma eğilimi göstermektedir. Türkiye’de son yıllarda vatandaşların döviz tevdiat hesaplarındaki hacimsel artış, Türk lirası cinsinden artan borçlanma ve kişilerin uzun vadeli alışverişlerini döviz cinsi varlıklar üzerinden gerçekleştirme eğilimi gibi davranışlar herhangi bir değişim biriminin para olarak nitelendirilebilmesi için gerekli sayılan yatırım, işlem, değer saklama ve tasarruf aracı olma fonksiyonlarını azalttığı görülmektedir. Bu çalışmada yurtiçinde ve küreselde enflasyonist gerçeklerin hâkim olduğu dönemde hane halklarının Türk Lirasına yönelik tutumunun ve liranın sergilediği performansın incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Faiz oranları, Finansal piyasalar ve makroekonomi, Para arzı

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2010). Monetarizm ve rasyonel beklentiler teorisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 168-182.
• Artan, S. (2006). Türkiye’de enflasyon, enflasyon belirsizliği ve büyüme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (1), 114-138.
• Aslan, M. H. (2009). Para teorisi ve politikası. Alfa Aktüel.
• Bahçeşehir Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi, (2022 Nisan 27). Türkiye genelinde satılık konut reel fiyatlarının yıllık değişimi. https://betam.bahcesehir.edu.tr/2022/04/satilik-konut- piyasasi-gorunumu-nisan-2022/
• Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu, (2022, Mayıs 7). Kur korumalı katılım hesapları. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/EkGetir/925?ekId=816
• Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu, (2022, Nisan 27). Haftalık bankacılık sektörü verileri. https://www.bddk.org.tr/BultenHaftalik/
• Bocutoğlu, E. (2014). Makro iktisat: teoriler ve politikalar. Ekin Yayınevi.
• Bohl, M. T., & Siklos, P. L. (2018). The anatomy of inflation: an economic history perspective. İçinde S. Battilosi, Y. Cassis, & K. Yago (Eds.). Handbook of the history of money and currency. Springer.
• Boratav, K. (2008). Türkiye iktisat tarihi, 1908-2009. İmge kitabevi.
• Borsa İstanbul (2022, Mayıs 16). BİST verileri. https://borsaistanbul.com/tr/ sayfa/2060/endeks-verileri
• Cagan, P., (1956). The monetary dynamics of hyperinflation. İçinde M. Friedman (Ed.). Studies in the quantity theory of money. University of Chicago Press.
• Capie, F. (1986, Ocak). Conditions in which very rapid inflation has appeared. İçinde Carnegie-Rochester conference series on public policy (Vol. 24) (ss. 115-168). North-Holland.
• Dikkaya, M., & Özyakışır, D. (2018). Türkiye ekonomisinde yeni arayışlar: 1946-1960 Dönemi. İçinde M. Dikkaya, A. Üzümcü ve D. Özyakışır (Eds.). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’nin iktisadi tarihi (ss. 123- 138). Savaş Yayınları.
• Dornbusch, R. (1985). Stopping hyperinflation: lessons from the German inflation experience of the 1920s (No. w1675). National Bureau of Economic Research, 1-41.
• Dönek, E. (1995). Türkiye'nin dış borç sorunu ve 1980 sonrası boyutları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50(1), 173-186.
• Durmuş, S., & Aydemir, N. K. (2016). Atatürk dönemi Türkiye ekonomisi (1923-1938). Kafkas University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal, 7(12), 155-167.
• Dünya Bankası Veri Tabanı (2022 Nisan 28). https://data.worldbank.org/
• Erol, İ. (2006). Para-banka teori ve politika. Emek Matbaacılık.
• Evlimoğlu, U., & Gümüş, U. T. (2018). İtibari paranın kullanımdan kaldırılmasına yönelik teorik bir değerlendirme. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 167-183.
• Federal Reserve System, (2022, Mayıs 14). M1 para arzı. https://fred.stlouisfed.org/release/tables?rid= 21&eid=1217588&od=2019-12-01#
• Fischer, S., Sahay, R., & Végh, C. A. (2002). Modern hyper-and high inflations. Journal of Economic literature, 40(3), 837-880.
• Hemingway, E. (1935). Notes on the next war: A serious topic letter. Esquire.
• İş Yatırım, (2022 Mayıs 15). BIST yabancı takas oranı. https://www.isyatirim.com.tr/tr-tr/analiz/arastirma-raporlari/ArastirmaRaporlari/2_20220513085546357_1.pdf.
• Keynes, J. M. (1924). A tract on monetary reform. Cosimo Classics.
• Makinen, G. E. (1986). The Greek hyperinflation and stabilization of 1943–1946. The journal of economic history, 46(3), 795-805.
• Milton, F. (1970). The counter-revolution in monetary theory. Wincott Memorial Lecture.
• Mishkin, F. S. (2000). Para teorisi ve politikası (Çev. İ. Şıklar, A. Çakmak & S. Yavuz). Bilim Teknik Yayınevi.
• OECD Veri Tabanı (2022 Nisan 29). Ülkelerin işsizlik ve büyüme oranları. https://data.oecd.org/
• Özsoylu, A. F. (2016). Türkiye ekonomisi: tarihsel gelişim. Karahan Kitabevi.
• Parasız, İ. (2002). Enflasyon, kriz ve ayarlamalar Dünya’da ve Türkiye’de kalkınma makroekonomisi sorunları. Ezgi Kitabevi.
• Sahibinden.com, (2022 Nisan 27). Ulusal konut istatistikleri. www.sahibinden.com
• Şen, H., & Demirhan, E. (2004). Arjantin gerçeği: mucizeden felakete sürükleniş. Finans-Politik ve Ekonomik Yorumlar, 487(1), 70-80.
• The International Monetary Fund (IMF), (2022 Nisan 29). https://www.imf.org/external/datamapper/PCPIPCH@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, (2022 Nisan 27). Elektronik veri dağıtım sistemi. https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022 Mayıs 1). Finansal yatırım araçlarının yıllık reel getiri oranları. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=finansal%20yat%C4%B1r%C4%B1m
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022 Mayıs 1). Ulusal konut istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=konut
• Üzümcü, Â. (2018). Türkiye’de ulusal ekonominin inşası: 1923-1945. İçinde Ed. M. Dikkaya, A. Üzümcü ve D. Özyakışır (Eds.). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’nin iktisadi tarihi. Savaş Yayınları.
• Vegh, C. A. (1992). Stopping high inflation: an analytical overview. Staff Papers (International Monetary Fund), 39(3), 626–695. https://doi.org/10.2307/3867476
• Yaz, D.A. (2020). Antik çağdan geleceğe para. Timaş Yayıncılık