Protestan Reformunun Meydana Gelmesinde Etkili Olan Dini Faktörler

Yıl 2021, Özel sayı - Prof. Dr. Harun GÜNGÖR anısına, 794 - 808, 15.09.2021

Abdulkadir Parlak

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.959395

Öz

Avrupa insanı özellikle Orta Çağ’ın sonlarında veba salgını, kıtlık, savaşlar ve yüksek vergiler gibi ağır yüklerin altında ezilmekteydi. Ekonomik ve sosyal yönden zaten çok kötü durumda olan bu insanlar bir de Katolik kilisesi din adamları tarafından dini yönden sömürülmekte ve baskıya maruz kalmaktaydı. Kilisenin din adına olduğunu iddia ettiği endüljans, engizisyon ve aforoz uygulamaları tamamen sömürü ve baskı aracına dönüşmüştü. Din adamlarının bu uygulamaları Martin Luther’in 95 maddelik manifestosunda eleştirdiği konuların en başında gelmekteydi. Buradan hareketle Protestan reformunun gerçekleşmesinde dini faktörlerin etkisinin oldukça fazla olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu makalede Katolik kilisesinin din adına yaptığını iddia ettiği uygulamaların reformun meydana gelmesindeki etkileri ele alınacaktır. Konunun daha iyi anlaşılması adına Katolik kilisesinin Kutsal Kitap’a ve Hz. İsa’ya dayandığını iddia ettiği otoritesine ana hatlarıyla yer verilecektir. Ayrıca endüljans belgeleri, engizisyon mahkemeleri ve aforoz uygulamalarının ortaya çıkışı ve bu uygulamaların reformun oluşumuna nasıl zemin hazırladıkları konusu üzerinde durulacaktır. Reformun meydana gelmesinde ekonomik, toplumsal, siyasi ve dini birçok sebep olmakla birlikte bu makalede sadece dini altyapıya yer verilmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmada dini faktörlerin Protestan reformunun meydana gelmesinde başat rol oynadığı sonucu ön plana çıkmaktadır. Fakat tek etken olarak dini faktörleri zikretmek yetersiz olacaktır. Özellikle XIV. ve XV. yüzyılda Avrupa’nın sosyal, siyasi ve ekonomik durumu farklı çalışmalarda ele alınarak reformun ortaya çıkış sürecinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Martin Luther, reform, endüljans, engizisyon, aforoz

Destekleyen Kurum

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ BİRİMİ (BAP)

Proje Numarası

SYL-2020-10540

Teşekkür

Bu makale "İngiltere'nin Protestanlaşma Sürecinde Etkili Olan Faktörler" isimli tezden faydalanılarak hazırlanmıştır.

Religious Factors Affecting the Occuration of Protestan Reform

Öz

European people were crushed under heavy burdens such as plague, famine, wars and high taxes, especially at the end of the Middle Ages. These people, who were already in a very bad situation economically and socially, were also religiously exploited and oppressed by the Catholic church clergy. The practices of indulgence, inquisition and excommunication, which the church claimed to be in the name of religion, had turned into tools of exploitation and oppression. These practices of the clergy were at the top of the issues that Martin Luther criticized in his 95-item thesis. From this point of view, we can easily say that the effect of religious factors on the realization of the Protestant reform was quite high. In this article, the effects of the practices claimed by the Catholic Church in the name of religion on the reformation will be discussed. For a better understanding of the subject, the Catholic Church's Bible and its authority, which he claims to be based on Jesus, will be outlined. In addition, the emergence of indulgence documents, inquisition courts and excommunication practices and how these practices paved the way for the reform will be discussed. Although there are many economic, social, political and religious reasons for the reform, it is aimed to include only the religious infrastructure in this study. In this study, the conclusion that religious factors played a dominant role in the emergence of the Protestant reform comes to the fore. However, it would be insufficient to mention religious factors as the only factor. Especially in the 14th and 15th centuries, the social, political and economic situation of Europe can be discussed in different studies and contribute to a better understanding of the emergence of the reform.

Anahtar Kelimeler

Martin Luther, reform, indulgence, inquisition, excommunication

Proje Numarası

SYL-2020-10540

Kaynakça

• Alıcı, M. (2015a). Ortadoks ve Protestan kiliselerinde dini otorite. Akra Kültür, Sanat ve Edebiyat Dergisi, (6), 40–56.
• Alıcı, M. (2015b). Roma Katolik Kilisesinde iki otorite kurumu: Papalık ve Kilise. Akra Kültür, Sanat ve Edebiyat Dergisi, (5), 40–58.
• Atkinson, J. (1962). LUTHER early theological works. Library of Christian classics. S.C.M. Press.
• Aydın, M., & Eroğlu, A. H. (2007). Papalık. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 34 (s. 160-162). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Demirci, K. (1995). Engizisyon. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 11 (s. 238-241). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Eco, U. (2015). Ortaçağ: Şatolar, tüccarlar, şairler (Çev. Leyla Tonguç Basmacı). Alfa Yayıncılık.
• Erbaş, A. (2015). Hristiyanlık'ta reform ve protestanlık tarihi (1. baskı). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları İlmi eserler. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Eroğlu, A. H. (2000a). Farklı inancı tehdit olarak algılamanın sonucu: Engizisyon terörü. Dini Araştırmalar Dergisi, 7(20), 93–100.
• Eroğlu, A. H. (2000b). Hıristiyanların bölünme sürecine genel bir bakış. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41(41), 309–325.
• Esen, S. (2020). Katolik Kilisesi'nin heretik hareketlerle mücadelesinde engizisyon mahkemelerinin ve Dominiken Tarikatı'nın rolü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), 68–84.
• Esgin, M. (2012). Engizisyonun günümüze hatırlattıkları. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 90–99.
• Esgin, M. (2013). İşkence ve engizisyon. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(3), 39–60.
• Eşmeli, İ. (2014). Hıristiyanlık tarihinde kilise ve kilise için kullanılan metaforlar. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 953–966.
• Gündüz, Ş. (2019). Hristiyanlık. İçinde Gündüz, Ş. (Ed.). Dünya dinleri (s. 104-158). Milel Nihal Yayınları.
• Harman, Ö. F. (1995). Endüljans. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 11 (s. 209-211). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Harman, Ö. F. (2002). Katoliklik. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 25 (s. 55-58). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Harman, Ö. F. (2012). Hıristiyanlık ve şiddet. TDV - İstanbul Müftülüğü Dergisi, (15), 39–45.
• Kaya, M. (2020). Protestan Reformu'nun Almanya'da ortaya çıkış süreci. ANASAY(11), 170–187.
• Kolb, R. A. (2009). Martin Luther: Confessor of the faith (Reprint). Oxford University Press.
• Kutsal Kitap [Kutsal Kitap]. (2016). Kitabı Mukaddes Şirketi.
• Küçük, A., Tümer, G., & Küçük, M. A. (2017). Dinler tarihi. Berikan Yayınevi.
• Lindberg, C. (2010). The european reformations. Wiley-Blackwell.
• Olgun, H. (2005). Katolik Kilisesi'nin endüljans uygulması ve protestan reformuna etkisi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (18-19), 325–346.
• Şahin, M. S. (1988). Aforoz. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 1 (s. 412-413). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Taşmerdivenli, N. (2019). Erken Modern Dönem'de toplumsal bölünmeler ve ulusal kiliselerin oluşumu: Anglikan Kilisesi örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, R. (2020). Protestanlığın sosyo-kültürel arka planı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, H. (2017). Dinler Tarihi'nin 200'ü. Otto Yayınları.