Öz
Bu araştırma gelişmekte olan ülkelerde ekonomik karmaşıklık, uluslararası turizm ve sürdürülebilir kalkınma arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla panel veri analizi yöntemini kullanmıştır. Gelişmekte olan ülke örnekleminden seçilen 24 ülkenin 1994-2017 arasındaki dönemi Pedroni, Kao ve Fisher-Johansen eşbütünleşme testleri incelenmiştir. Eşbütünleşme test sonuçları, değişkenlerin uzun dönemde eşbütünleşik olduğunu göstermiştir. Uzun dönem esneklikler ise PDOLS ve FMOLS tahminciler kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuçlar, uzun dönemde gelen turist sayısının ve ekonomik karmaşıklığın ekonomik büyümeyi ve sürdürülebilir kalkınmayı; turizmin ise ekonomik karmaşıklığı pozitif yönlü etkilediğini göstermiştir. Araştırma sonuçları, uluslararası turizmin sadece sürdürülebilir kalkınmayı değil, aynı zamanda ülkelerin üretim kabiliyetlerini ve verimliliği de olumlu etkilediğini göstermiştir. Bu bakımdan, gelişmekte olan ülkelerde uluslararası turizmi destekleyici politikaların uygulanması, sürdürülebilir kalkınmayı arttıracak, ülkelerin üretim kabiliyetlerini, verimliliğini ve ihraç ettikleri ürünlerin üretkenlik bileşimlerini olumlu etkileyerek, rekabet gücünün artmasına katkı sağlayacaktır. Bu bulgu gelişmekte olan ülkelerde turizm sektörü ile üretim sektörü arasındaki etkileşimi göstermesi bakımından önemlidir. Turizmin teşvik edilmesi üretim yöntemlerinde yeniliği ve sofistike ürünlerin sektörel dağılımını arttırmak için ihtiyaç duyulan sermaye ve pazarın bulunmasına katkı sağlayacaktır.