62 Numaralı Mühimme Defterine Göre 1587-1588 Yıllarında Osmanlı Devleti’nde Suhte ve Eşkıyalık Hareketleri

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 4, 1356 - 1376, 17.12.2021

Abbas Gök Mehmet İnbaşı

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.989773

Cited By: 1

Öz

Bu makalede “62 numaralı Mühimme Defteri’nin transkripsiyon ve değerlendirmesi” adlı yayınlanmamış yüksek lisans tezine göre 1587-1588 yıllarında Anadolu’da meydana gelen medreseli isyanları ve eşkıyalık hareketleri ele alınmıştır. Üç bölümden oluşan makalenin ilk kısmını eşkıyalığın tanımı ve isyanların sebepleri, ikinci kısmını eşkıyalık hareketleri ve devletin bunlara karşı aldığı önlem, üçüncü kısmını ise âsilere verilen cezalar oluşturmaktadır. Çalışmanın temel amacı 1587-1588 yıllarında Anadolu’da görülen isyanların ne durumda olduğunu anlamaya çalışmaktır. 62 numaralı Mühimme Defteri’nin son 135 sayfasında yer alan 455 hükmün incelenmesi sonucunda medreseli isyanları ve eşkıyalık hareketleri hakkında elde edilen bilgiler incelenmiştir. Makalede genel olarak isyan eden medreselilerin ve eşkıyaların neler yaptıkları, medreseli isyanları ve eşkıyalık hareketlerinin hangi bölgelerde meydana geldiği, bu karışıklıkta Anadolu’daki halkın ne durumda olduğu, bulunduğu yeri terk eden halkın neden göç ettiği ile ilgili bilgiler yer almaktadır. İsyan edenler sınıflandırılıp incelenmiştir. Devlet kademelerinde yer alan asilerin, halka ve devlete ne derecede zarar verdiği hükümler üzerinden açıklanmıştır. İncelenen hükümlere göre devletin, isyanları önlemek, eşkıyalığı bitirmek, halkın huzurunu sağlamak adına uyguladığı yöntemler ve yakalanan eşkıyaya verilen cezalar hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Eşkıyalık, Suhte isyanı, Suç, Ceza

Suhte and Banditry Movements in the Ottoman Empire in the Years of 1587-1588 According to the Mühimme Record Numbered 62

Öz

In this article, the madrasa revolts and banditry movements that took place in Anatoliain the years 1587-1588, according to the unpublished master’s thesis named “transcription and evaluation of Mühimme Record numbered 62” are discussed. The first part of the article, which consists of three parts, is the definition of banditry and the reasons for the riots, the second part is the acts of banditry and the measures taken by the state against them and the third part is the punishments given to the rebels. The main purpose of the study is to try to understand the situation of the rebellions in Anatolia in the years 1587-1588. As a result of the examination of 455 provisions on the last 135 pages of the Mühimme Record numbered 62, the information obtained about the madrasah rebellions and banditry movements was examined. In the article, there is information such as what the madrasahs and bandits did in general, in which regions madrasah rebellions and banditry movements took place and what was the situation of the people in Anatolia in this confusion and why the people who left their place migrated. The rioters were classified and examined. The extent to which the rebels in the state levels harmed the public and the state has been explained through the provisions. According to the provisions examined, information was given about the methods applied by the state to prevent riots, to end banditry, to ensure the peace of the people and the punishments given to the captured bandits.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, banditry, Student revolt, Anatolia, Crime, Punishment

Kaynakça

• Akdağ, M. (1975). Türk halkının dirlik ve düzenlik kavgası celali isyanları. Bilgi Yayınevi.
• Akdağ, M. (1999). Türkiye'nin iktisadî ve içtimaî tarihi 2 (1453-1559). Barış Yayınları.
• Akyıldız, A. (2007). Para. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 34, 163-166.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Alkan, M. (2009). Softa. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 37, 342-342.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Bardakoğlu, A. (1995). Eşkıya. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,11,463-466.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Cezar, M. (2011). Mufassal Osmanlı tarihi, 3.Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Daşcıoğlu, K. (2010). Sürgün. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 38,167-169.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Demirci, S.,& Arslan, H. (2012). Eşkıyalar ve Osmanlı Devleti: Maraş eyaleti örneğinde devlet görevlilerinin eşkıyalık faaliyetleri ve bunların merkez-taşra yazışmalarındaki yansımaları (1590-1750)”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 47-76.
• Feridun E. (1994). Devre çıkma. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,9, 250-251.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İlgürel, M. (1993). Celâlî isyanları. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 7, 252-257.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İlgürel, M. (1995). Osmanlılarda eşkıyalık hareketleri. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 11, 466-469.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İlgürel, M. (2000). İl erleri. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 22, 59-61.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İlgürel, M. (2003). Levent. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 27, 149-151.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İnalcık, H. (2012). Timar. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 41, 168-173.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İnalcık, H. (2017). Osmanlı idare ve ekonomi tarihi.İsam Yayınları.
• İnalcık, H. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve sosyal tarihi (1300-1600), 1. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İpşirli, M. (1982). XVI. asrın ikinci yarısında kürek cezası ile ilgili hükümler. Tarih Enstitüsü Dergisi, (12), 203-248.
• İpşirli, M. (2019). Kürek cezası. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,EK-2, 112-114. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Koç, Y. (2005). Osmanlıda Toplumsal dinamizmden celali isyanlarına giden yol ya da iki belgeye tek yorum. BiligTürk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 35,231-245.
• Koç, Y. (2013). XVI. yüzyıl ortalarında Osmanlı İmparatorluğu’nda suhte olayları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 147-159.
• Öz, M. (2010). Modernleşme öncesinde Osmanlı toplumunda eşkıyalık hareketlerinin niteliği ve özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Bayram Kodaman’a Armağan Özel Sayısı, 226-233.
• Özyılmaz, Ö. (1993). Medreselerin bozulma sebepleri ve bunların ıslahı yönünde yapılan çalışmalara kısa bir bakış. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 5(5), 133-150.
• Pamuk, Ş. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nda paranın tarihi (2.baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2000). Türk iktisat tarihi. Dergâh Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi. Bab-ı Asafî. A.DVNSMHM. 62.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2014). Osmanlı Devleti’nin ilmiye teşkilatı (4.baskı). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ünal, M. A. (2015). Osmanlı müesseseleri tarihi. Fakülte Kitabevi Yayınları.
• Yediyıldız, B. (2012). Vakıf. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 42, 479-486.TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Yiğit, İ.,& Gümüşçü, O. (2017). Kayıp köylere mekansal bakış: XVI-XX. yüzyıl Konya çevresi örneği. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, (44), 323-338.
• Yiğit, İ.,& Oruç, E. (2020). Osmanlı Anadolu’sunda eşkıyalık ve mekân (1565-1566): 5 numaralı Mühimme Defteri üzerinden bir değerlendirme. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 29-43.
• Yiğit, İ. (2019). Anadolu kırsalında göçün dünkü (XVI-XX. yüzyıl) yapısı: Manisa ve Konya çevresi üzerinden bir göç okuma denemesi. ERDEM İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi,(76), 205-244.