LİBERAL İSLAM YAKLAŞIMI: ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: 2, 864 - 897, 29.06.2022

Mücahid Gürbüz

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1114261

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, liberal İslam düşüncesinin temel kavram ve argümanları irdelenmiş ve bu iddialar etrafında şekillenen bir siyasal yaklaşımın sınırları, imkânı ve kısıtlamaları değerlendirilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, farklı liberal İslam kavramsallaştırmaları ele alınmış ve bu kavramsallaştırmalara içkin sorunlar ortaya koyulduktan sonra yeni bir kavramsallaştırma önerilmiştir. İkinci bölümde ise liberal İslam yaklaşımı kapsamında, Endonezya’dan Liberal İslam Ağı (Jaringan İslam Liberal/Liberal İslam Network) düşünürleri ve Sudanlı düşünür Abdullahi An-Naim’in düşünceleri ele alınmıştır. Bu düşünürlerin, İslam ve liberalizm ilişkisinde seküler liberal demokrasi anlayışını temellendirirken hangi argümanlara ve önermelere başvurdukları serimlenerek çeşitli başlıklar altında incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde de bu düşünürlerin siyasal liberalizm kapsamında ortaya koymuş oldukları liberal anlayış değerlendirilirken, bu anlayış çerçevesinde inşa edilen liberalizmin nasıl kapsamlı liberalizme dönüştüğü ve bu dönüşümün yol açtığı sorunlar tartışılmıştır. Bunlara ek olarak, bu çalışmada düşünürlerin siyasal olan etrafında şekillenen bakış açılarına yönelik eleştirilere de yer verilmiştir. Bu eleştiriler çerçevesinde, siyasal olanın kurucu rolüne yapılan vurgu, her zaman alternatif bir siyasal düşünüşe imkân sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liberal İslam, Siyasal olan, Siyaset, Siyasal liberalizm, Kapsamlı liberalizm

Teşekkür

Bu çalışma yazarın "Liberal İslam Yaklaşımın Eleştirel Bir Değerlendirmesi" başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

THE APPROACH OF LIBERAL ISLAM: A CRITICAL ASSESSMENT

Öz

In this study, the basic arguments of liberal Islamic thought are examined and the limits, possibilities and limitations of a political thinking and regulation shaped around these ideas are evaluated. In the first part of the study, different conceptualizations of liberal Islam were discussed and after revealing the problems inherent in these conceptualizations, a new conceptualization was proposed. In the second part, within the scope of liberal Islam approach, the thoughts of the thinkers of the Liberal Islam Network (Jaringan Islam Liberal/Liberal Islam Network) from Indonesia and the Sudanese thinker Abdullahi An-Naim are discussed. The arguments and propositions that these thinkers resorted to while grounding the secular liberal democracy thought in relation to Islam and liberalism were revealed and examined under various headings. In the last part of study, while evaluating the liberal understanding of these thinkers within the scope of political liberalism, how the liberalism built within the framework of this understanding/thinking transformed into comprehensive liberalism and the problems caused by this transformation were discussed. In addition to these, this study also includes criticisms of the thinkers' perspectives shaped around the political. Within the framework of these criticisms, the emphasis on the founding role of the political always provides an opportunity for an alternative political thinking.

Anahtar Kelimeler

Liberal Islam, The political, Politics, Political liberalism, Comprehensive liberalism

Kaynakça

• Abdi, S. (2009). Islam and (political) liberalism: a note on an evolving debate in ındonesia. Journal of Indonesian Islam, 3(2), 370–389.
• Abshar-Abdalla, U. (2015). Negara “agnostik.” IslamLib. https://islamlib.com/politik/sekularisasi/negara-agnostik/, Erişim Tarihi: 07.06.2021.
• Ağcan, M. A. (2012). Immanuel Kant ve uluslararası: egemen-devlet, kozmopolitan siyaset ve evrensellik/farklılık. Uluslararası Hukuk ve Politika, 8(32), 1-41.
• Ağcan, M. A. (2013). İnsanlık, sosyo-politik topluluk ve evrensellik/farklılık: Andrew Linklater, eleştirel kuram ve küresel siyaset. Uluslararasi Iliskiler, 10(37), 3-35.
• Ali, M. (2005). The rise of the Liberal Islam Network (JIL) in contemporary Indonesia. American Journal of Islamic Social Sciences, 22(1), 1–27.
• Ali, M. (2012). Southeast Asia, Islamic Liberalism. Oxford Islamic Studies Online. http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t343/e0040?_hi=0&_pos=1, Erişim Tarihi: 13.07.2021.
• Ali Nurdin, A. (2005). Islam and state: a study of the Liberal Islamic Network in Indonesia, 1999-2004. New Zealand Journal of Asian Studies, 7(2), 20–39.
• An-Na‘im, A. (2000). Shari’a and positive legislation: is an ıslamic state possible or viable? İçinde E. Cotran & C. Mallat (Eds.). Yearbook of Islamic and Middle Eastern Law : volume 5 (1998-1999) (s. 598). Kluwer Law International.
• An-Na‘im, A. (2008). Islam and the secular state : negotiating the future of shariʻa. Harvard University Press.
• An-Na‘im, A. (2010). Islam and secularism. İçinde Comparative Secularisms in a Global Age (ss. 217–228). Palgrave Macmillan.
• An-Na‘im, A. (2012). Islam, sharia and democratic transformation in the Arab World. Die Friedens-Warte, 87(1), 17–32.
• An-Na‘im, A. (2013). Complementary, not competing, claims of law and religion: an Islamic perspective. Pepperdine Law Review, 39(5).
• An-Na‘im, A. (2014). Islamic politics and the neutral state: a friendly amendment to rawls? İçinde T. Bailey & V. Gentile (Eds.), Rawls and Religion. Columbia University Press.
• Aras, B. (2004). The future of liberal Islam. Futures, 36(9), 1034–1037.
• Asad, T. (2016). Sekülerliğin biçimleri. Metis Yayınları.
• Assyaukanie, L. (2002). Dilema ıslam publik. IslamLib. https://islamlib.com/politik/sekularisasi/dilema-islam-publik/, Erişim Tarihi: 24.08.2021.
• Assyaukanie, L. (2004a). Adaptasi agama terhadap sekularisme. IslamLib. https://islamlib.com/politik/sekularisasi/adaptasi-agama-terhadap-sekularisme/, Erişim Tarihi: 14.07.2021.
• Assyaukanie, L. (2004b). Democracy and the ıslamic state: muslim arguments for political change in Indonesia. Copenhagen Journal of Asian Studies, 20(20 SPEC. ISS.), 32–46.
• Assyaukanie, L. (2005). Berkah sekularisme. IslamLib. https://islamlib.com/politik/sekularisasi/berkah-sekularisme/, Erişim Tarihi: 11.06.2021.
• Binder, L. (1996). Liberal İslam. Rey Yayıncılık.
• Calder, G. (2002). Grounding human rights: what difference does ıt make? İçinde R. Moseley, Alexander ve Norman (Ed.), Human Rights and Military Intervention. Ashgate.
• Davutoğlu, A. (2018). Alternatif paradigmalar: İslam ve batı dünya görüşlerinin siyaset teorisine etkisi. Küre Yayınları.
• El-Affendi, A. (2003). The Elusive reformation. Journal of Democracy, 14(2), 34–39.
• Filali-Ansary, A. (2003). What ıs liberal ıslam? the sources of enlightened muslim thought. Journal of Democracy, 14(2), 19–33.
• Fyzee, A. A. A. (1963). A modern approach to Islam. Asia Publishing House.
• Gauchet, M. (2013). Yurttaşını arayan demokrasi. İletişim Yayıncılık.
• Hallaq, W. B. (2019). İmkansız devlet: modern çağda bir islam devleti neden mümkün değildir? Babil Kitap.
• Hooker, V. (2004). Developing ıslamic arguments for change through “Liberal Islam.” İçinde V. Hooker & A. Saikal (Eds.), Islamic Perspectives on the New Millennium. ISEAS Publications.
• Kaya, A. (2017). Gannuşi’nin “siyasetsiz” siyaset felsefesinin kritiği. İnsan & Toplum Dergisi (The Journal of Human & Society), 8(1), 115–142.
• Khan, M. (2003). Radical Islam, Liberal Islam. Current History, 102(668), 417-421.
• Köroğlu, C. Z. (2014). Kamusal alan ve din ilişkilerinde yeni dönem. Journal of Turkish Studies, 9(5), 1487-1505.
• Kurzman, C. (1998). Liberal İslam: a sourcebook. Oxford University Press.
• Larmore, C. (2003). Patterns of moral complexity. İçinde G. Wall, Steven ve Klosko (Ed.), Perfectionism and Neutrality: Essays in Liberal Theory. Rowman & Littlefield Publishers.
• Mahmood, S. (2004). Is liberalism Islam’s only answer? İçinde J. Cohen & D. Chasman (Eds.), Islam and the challenge of democracy (s. 139).
• Mahmood, S. (2006). Secularism, hermeneutics, and empire: the politics of ıslamic reformation. Public Culture, 18(2), 323–348.
• Maksum, A. (2017). Discourses on Islam and democracy in Indonesia: a study on the intellectual debate between Liberal Islam Network (JIL) and Hizbut Tahrir Indonesia (HTI). Journal of Indonesian Islam, 11(2), 405–422.
• Masmoudi, R. A. (2003). What ıs Liberal Islam? the silenced majority. Journal of Democracy, 14(2), 40-44.
• Miş, N. (2007). “Kamusal akıl düşüncesinin yeniden ele alınması”nı yeniden ele almak. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 124-137.
• Mouffe, C. (2015). Siyasal üzerine. İletişim Yayıncılık.
• Muzakki, A. (2007). Current debates in the post-soeharto ındonesian Islam: examining the ıntellectual base of liberal and anti-liberal ıslamic movement. Al-Jami’ah: Journal of Islamic Studies, 45(2), 321–366.
• Sabet, A. G. E. (2008). Islam and the political: theory, governance and international relations. Pluto Press.
• Sayyid, S. (2017). Hilafeti hatırlamak. Vadi Yayınları.
• Sudarto, S. (2015). Netralitas negara: pra-syarat demokrasi substansial. IslamLib. https://islamlib.com/politik/netralitas-negara-pra-syarat-demokrasi-substansial/, Erişim Tarihi: 19.06.2021.
• Taşgetiren, Ö. (2017). Liberal nötrlük mümkün mü, gerekli mi? Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 22(42), 107–143.
• Üstel, F. (1999). Yurttaşlık ve demokrasi. Dost Kitabevi Yayınları.
• Yaylacı, İ. (2013). Modernliğin şeraiti, liberalizmin şeriatı. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 34, 49–96.